Posyłasz dziecko do przedszkola? Możesz stracić od 15 500 do nawet 18 000 zł nowego świadczenia z ZUS. Oto niuanse programu „Aktywny rodzic”, który rusza 1 października 2024 r.

• Komu od 1 października 2024 r. przysługiwać będzie świadczenie „aktywnie w żłobku”?
• Jakie jeszcze świadczenia rodzice mają do wyboru od 1 października 2024 r.?
• Do jakiego wieku dzieci mogą uczęszczać do żłobka, a od jakiego wieku do przedszkola? 
• W jaki sposób, za szybko posyłając dziecko do przedszkola, można stracić od 15 500 do nawet 18 000 zł świadczenia?
• Wnioski o świadczenia w ramach programu „Aktywny rodzic” będzie można składać już od 1 października 2024 r.

Komu od 1 października 2024 r. przysługiwać będzie świadczenie „aktywnie w żłobku”?

Świadczenie „aktywnie w żłobku”, to jedno z trzech świadczeń do wyboru, które w ramach programu „Aktywny rodzic”, wprowadzonego ustawą z dnia 15.05.2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – "Aktywny rodzic", będzie przysługiwało rodzicom na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez tzw. dziennego opiekuna, nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia (lub w przypadku gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione – 4 rok życia). 

Świadczenie to, zastąpi dotychczas funkcjonujące dofinansowanie pobytu w żłobku w wysokości 400 zł miesięcznie (uregulowane w ustawie z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3) i przysługiwać będzie w wysokości opłat ponoszonych z tytułu pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna (z wyłączeniem opłat za wyżywienie, które nie będzie objęte dofinansowaniem), nie więcej jednak niż 1500 zł miesięcznie (a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności – 1900 zł miesięcznie).

Jakie jeszcze świadczenia rodzice mają do wyboru od 1 października 2024 r.?

Poza świadczeniem „aktywnie w żłobku”, w ramach programu „Aktywny rodzic”, który wchodzi w życie 1 października 2024 r. – rodzice mogą jeszcze wybierać wśród następujących świadczeń:

1. świadczeniem „aktywni rodzice w pracy”, czyli tzw. „babciowym”, które przysługiwać będzie w wysokości 1500 zł miesięcznie (a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności – w wysokości 1900 zł miesięcznie) aktywnym zawodowo rodzicom na nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym lub przedszkolu ani przez dziennego opiekuna, dziecko w wieku w wieku od ukończenia 12 do ukończenia 35 miesiąca życia oraz

2. świadczeniem „aktywnie w domu”, które przysługiwać będzie rodzicom (nawet tym nieaktywnym zawodowo) na dziecko (nawet nieuczęszczające do instytucji opieki) w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia, w wysokości 500 zł miesięcznie.

Więcej na temat szczegółowych warunków ustawowych każdego z powyższych świadczeń, można dowiedzieć się w poniższych artykułach: 

Warto jeszcze tylko nadmienić, że spośród powyższych świadczeń (do których zalicza się również świadczenie „aktywnie w żłobku”) – każdy rodzic będzie mógł dokonać wyboru tylko jednego z nich, w zależności od swojej aktualnej sytuacji zawodowej i rodzinnej. Jedno świadczenie przysługiwać będzie ponadto na jedno dziecko, a nie na jednego rodzica. Oznacza to, że obydwoje z rodziców, nie będą mogli jednocześnie pobierać świadczenia w pełnej wysokości, na to samo dziecko. Świadczenie przysługiwać będzie osobie, która faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem, a jeżeli nad jednym dzieckiem, opiekę sprawować będzie jednocześnie kilka osób  – osobie, która jako pierwsza złoży wniosek o przyznanie świadczenia 

Jeżeli ponadto, w trakcie pobierania świadczenia, sytuacja zawodowa któregoś z rodziców ulegnie zmianie (np. mama, która wcześniej zajmowała się wyłącznie sprawowaniem opieki nad dzieckiem, podejmie pracę) lub zdecydują się oni na inną formę opieki nad dzieckiem (np. zapiszą do żłobka dziecko, którym dotychczas opiekowała się babcia) – rodzice będą mogli dowolnie zmienić rodzaj wybranego wsparcia. Każde ze świadczeń, będzie można również łączyć z innymi świadczeniami wypłacanymi na dzieci, np. ze świadczeniem wychowawczym „800 plus” oraz świadczeniami rodzinnymi przysługującymi w ramach pomocy społecznej.

Do jakiego wieku dzieci mogą uczęszczać do żłobka, a od jakiego wieku do przedszkola? 

Wracając do świadczenia „aktywnie w żłobku” – rodzice, których dziecko w chwili rozpoczęcia roku szkolnego, ma ukończone 2,5 roku, ale nie ukończyło jeszcze lat 3 – nierzadko zadają sobie pytanie czy od 1 września powinni już posłać malucha do przedszkola czy  „pozostawić” go jeszcze, na najbliższy rok szkolny, w żłobku?

Żeby odpowiedzieć sobie na nie odpowiedzieć – najpierw warto dowiedzieć się, co na temat wieku dziecka kwalifikującego je do uczęszczania do żłobka lub odpowiednio – przedszkola, mówią przepisy?

Opieka nad dzieckiem w formie żłobka lub klubu dziecięcego, a także sprawowana przez tzw. dziennego opiekuna – zgodnie z ustawą z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 – może być sprawowana do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia. W przypadku gdy, po ukończeniu przez dziecko 3 roku życia, objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione (tj. w przypadkach uzasadnionych rozwojem dziecka lub brakiem miejsc w przedszkolu) – może ono uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub być objęte opieką sprawowaną przez tzw. dziennego opiekuna do końca roku szkolnego, w którym ukończy 4 roku życia. Rodzice dziecka, które uczęszcza do żłobka (lub odpowiednio klubu dziecięcego albo objętego opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna) powyżej 3 roku życia – zobowiązani są wówczas do złożenia podmiotowi prowadzącemu opiekę, oświadczenia o przeszkodach w objęciu dziecka wychowaniem przedszkolnym. Dziecko może zatem uczęszczać do żłobkado końca roku szkolnego, w którym ukończy 3 rok życia, a w wyjątkowych przypadkach – 4 rok życia. 

A jak jest z granicą wieku od którego dziecko może zacząć uczęszczać do przedszkola? Co do zasady – wychowanie przedszkolne, które realizowane jest w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego – obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata. Czyli – dla przykładu: jeżeli dziecko w we wrześniu 2024 r. ma 2,5 roku – zgodnie z powyższą zasadą – do przedszkola powinno iść dopiero od września 2025 r., ponieważ 3 rok życia ukończy w 2025 r. 

W szczególnie uzasadnionych przypadkach – zgodnie z art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe – wychowaniem przedszkolnym może jednak także zostać objęte dziecko, które ukończyło 2,5 roku. W takim przypadku, nie bierze ono jednak udziału w procesie rekrutacyjnym, a o jego przyjęciu do placówki decyduje wyłącznie jej dyrektor. W praktyce – rodzice 2,5-latków nierzadko korzystają z powyższego prawa, posyłając swoje pociechy do przedszkoli w roku szkolnym, w którym maluchy ukończyły 2, a nie 3 rok życia (o ile przed 1 września mają już ukończone 30 miesięcy, czyli 2,5 roku), np. z tego powodu, że do przedszkola uczęszcza już ich starsze rodzeństwo i tak jest rodzicom, po prostu, wygodniej. Od 1 października br., tj. od kiedy zacznie przysługiwać świadczenie „aktywnie żłobku” – stanie się to jednak zupełnie nieopłacalne, ponieważ posyłając do przedszkola 2,5-letnie dziecko (które w tym czasie, mogłoby jeszcze uczęszczać do żłobka), będzie można stracić od 15 500 do nawet 18 000 zł dofinansowania. 

W jaki sposób, za szybko posyłając dziecko do przedszkola, można stracić od 15 500 do nawet 18 000 zł świadczenia?

W powyższy sposób, prawa do świadczenia „aktywnie w żłobku” mogą pozbawić się rodzice, którzy poślą do przedszkola 2,5 latka, który w danym roku szkolnym mógłby jeszcze uczęszczać do żłobka. 

Dla przykładu: Dziecko, które w sierpniu skończyłoby 2,5 roku – mogłoby jeszcze, przez najbliższy rok szkolny, uczęszczać do żłobka, a zostało już zapisane do przedszkola. Jeżeli dziecko w tym wieku, nadal chodziłoby do żłobka przez cały najbliższy rok szkolny, czyli od 1 września do 31 sierpnia następnego roku – jego rodzicom, od 1 października br. (a w przyszłym roku już od 1 września), przysługiwałoby 1500 zł miesięcznie świadczenia „aktywnie w żłobku”. Czyli łącznie mogliby otrzymać 18 000 zł za cały rok szkolny, w którym dziecko uczęszcza do żłobka (w bieżącym roku – wyjątkowo 16 500 zł, ponieważ pierwsze świadczenia, w ramach programu, będą przysługiwać dopiero od 1 października 2024 r.). 

Jeżeli natomiast taki maluch, który po ukończeniu 30 miesiąca życia (tj. w wieku 2,5 lat) pójdzie do przedszkola – od 1 października br., jego rodzice, będą mogli pobierać co najwyżej świadczenie „aktywnie w domu”, czyli 500 zł miesięcznie, w okresie od 1 września (kiedy dziecko zakończyło uczęszczanie do żłobka i poszło do przedszkola), do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36 miesiąc życia. Czyli – w zależności od daty urodzenia malucha – maksymalnie przez okres 5 miesięcy (w najkorzystniejszej sytuacji – przy założeniu, że dziecko skończyło 2,5 roku w sierpniu, a zatem zakwalifikowało się, żeby od 1 września pójść do przedszkola). Za ww. okres, rodzice będą mogli zatem otrzymać łącznie maksymalnie 2 500 zł dofinansowania (a w bieżącym roku maksymalnie 2000 zł, w związku z tym, że świadczenie będzie przysługiwać dopiero od 1 października br.).  Jeżeli natomiast dziecko urodziłoby się np. w marcu, a zatem we wrześniu miałoby ukończone 2,5 roku, ale nie ukończyłoby jeszcze lat 3, czyli mogłoby nadal uczęszczać do żłobka albo pójść wcześniej do przedszkola i jego rodzice skorzystaliby z tej drugiej opcji – wówczas, nie otrzymaliby oni świadczenia „aktywnie w domu” za żaden miesiąc uczęszczania dziecka do przedszkola, ponieważ we wrześniu, dziecko miałoby już ukończony 35 miesiąc życia. 

Jeżeli 2,5 latek pójdzie od września do przedszkola, a obydwoje rodzice pracują np. na umowę o pracę – z pozoru, może wydawać się, że przez następne pół roku (w zależności od tego, kiedy dziecko skończy 35 miesiąc życia, a w roku bieżącym, ponadto z uwzględnieniem tego, że świadczenie będzie przysługiwało od 1 października), rodzice mogliby pobierać świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, którego wysokość jest tożsama ze świadczeniem „aktywnie w żłobku” i wynosi 1500 zł miesięcznie. Bo przecież oboje rodzice pracują, a dziecko spełnia kryterium wiekowe. Tak jednak nie jest, ponieważ świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje wyłącznie na dzieci „nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym, przedszkolu albo przez dziennego opiekuna”. Pozostaje im zatem jedynie wspomniane wyżej świadczenie „aktywnie w domu”.

Internauci nie pozostają obojętni na tak sformułowane warunki programu „Aktywny rodzic”, ubolewając nad brakiem możliwości pobierania przez nich świadczenia w wyższej wysokości (tj. w wysokości 1 500 zł przez cały rok szkolny, a nie 500 zł przez maksymalnie 5 miesięcy) na 2,5-letnich przedszkolaków:

Wnioski o świadczenia w ramach programu „Aktywny rodzic” będzie można składać już od 1 października 2024 r.

Wnioski o ustalenie prawa do wybranego świadczenia, będzie można składać do ZUS już 1 października br., drogą elektroniczną, za pośrednictwem platformy PUE ZUS, aplikacji mobilnej mZUS, bankowości elektronicznej lub portalu Emp@tia.

Prawo do świadczenia przyznawane będzie od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, czyli w przypadku złożenia wniosku jeszcze w październiku – od 1 października br., a w przypadku świadczenia „aktywnie w żłobku” – dodatkowo, nie wcześniej niż od dnia rozpoczęcia uczęszczania przez dziecko do placówki. ZUS będzie miał 2 miesiące na rozpatrzenie złożonego wniosku, czyli otrzymania pierwszego świadczenia należy spodziewać się pod koniec br. (wraz z ewentualnym wyrównaniem od października).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15.05.2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – "Aktywny rodzic" (Dz.U. z 2024 r., poz. 858)

• Ustawa z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 338)

• Ustawa z dnia 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2024 r., poz. 737)