300 zł na wyprawkę szkolną – część rodzin nie otrzyma wsparcia. Zmiany w świadczeniu „dobry start”

• Co to jest świadczenie „dobry start”?
• Komu jeszcze przysługuje świadczenie „dobry start”?
• Kto nie otrzyma 300 zł na wyprawkę szkolną?
• Jak i kiedy należy wnioskować o świadczenie „dobry start”?
• Od kiedy wchodzą w życie przepisy zmieniające?

Co to jest świadczenie „dobry start”?

Świadczenie „dobry start”, to przysługujące w każdym roku szkolnym wsparcie na wyprawkę szkolną w wysokości 300 zł na uczące się w szkole dziecko, do ukończenia przez nie 20 roku życia, a w przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności – do ukończenia przez nie 24 roku życia. 

Świadczenie to przysługuje:

• rodzicom, opiekunom faktycznym i opiekunom prawnym dziecka,

• rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka, jak również

• dyrektorom placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz dyrektorom regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych (na dziecko, które zostało umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej, sprawowanej przez placówkę) oraz

• pełnoletnim osobom uczącym się w szkole i niepozostającym na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub ustalonymi wyrokiem sądowym lub ugodą sądową alimentami, oraz które są usamodzielniającymi się, byłymi wychowankami placówek instytucjonalnej pieczy zastępczej.

Świadczenie to, przysługuje przy tym wyłącznie na dzieci (lub odpowiednio – osobom uczącym się) w szkołach podstawowych, szkołach ponadpodstawowych oraz szkołach artystycznych (w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki), jak również pobierającym naukę w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii lub ośrodkach wychowawczych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczy lub wychowawczych oraz ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych.

300 zł na wyprawkę szkolną, nie przysługuje natomiast na dzieci rozpoczynające zerówkę (tzw. roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne), niezależnie od tego, czy będą one uczęszczać do przedszkola czy oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej.

Komu jeszcze przysługuje świadczenie „dobry start”?

Świadczenie w ramach programu „dobry start”, przysługuje nie tylko obywatelom polskim, ale również:

• ściśle określonym w par. 2 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15.06.2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu "Dobry start" – cudzoziemcom, m.in. będącym obywatelami UE, EOG, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii lub przebywającym na terytorium Polski z przyczyn zawodowych oraz

• obywatelom Ukrainy, legalnie przebywającym na terytorium Polski w związku z konfliktem zbrojnym, który ma miejsce na Ukrainie.

W tym drugim przypadku – dotychczas, jedynym warunkiem przysługiwania świadczenia „dobry start” obywatelom Ukrainy, było zamieszkiwanie z dziećmi na terytorium Polski. Dzieci te, w znacznej większości przypadków pobierały naukę w przedszkolach lub szkołach funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty, z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, nie podlegając tym samym – obowiązkowi rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązkowi szkolnemu, jak i obowiązkowi nauki w ramach polskiego systemu oświaty. Mogły one oczywiście zostać zapisane do polskich szkół i przedszkoli, jednak wyłącznie na zasadzie dobrowolności, którą gwarantował par. 15 Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21.03.2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy. 

Kto nie otrzyma 300 zł na wyprawkę szkolną?

W kwestii dobrowolności pobierania nauki, przez ukraińskie dzieci, w ramach polskiego systemu oświaty – co do zasady – nic się nie zmieniło, ponieważ par. 15 Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21.03.2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, w niezmienionym brzmieniu – nadal gwarantuje prawo nauki, przez nie, w ukraińskim systemie oświaty, z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. 

Motywatorem do zapisania dzieci do polskich szkół, dla znacznej części obywateli Ukrainy, może jednak stać się zmiana dokonana w zakresie art. 26 ustawy z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, która prawo do świadczenia „800 plus” oraz świadczenia „dobry start”, uzależniła od realizacji odpowiednio – obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, w ramach polskiego systemu oświaty. 

W przypadku świadczenia „dobry start” nie będzie miał przy tym znaczenia sposób realizacji przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, ponieważ świadczenie to przysługuje dopiero od pierwszej klasy szkoły podstawowej. 

Jak podkreśliła wiceminister edukacji Joanna Mucha – dzieci z Ukrainy, uczące się w polskich szkołach, zachowają swoją tożsamość. Zmiana ta, ma na celu integrację, a nie polonizację. Zapewnienie równych szans edukacyjnych oraz uchronienie od różnego rodzaju zagrożeń i nadużyć, na które są narażone dzieci poza systemem szkolnym. 

Dzieci z Ukrainy, będą zatem nadal mogły pobierać naukę w formie zdalnej w ukraińskiej szkole, ale nie otrzymają wówczas wsparcia w postaci świadczenia „dobry start” (ani świadczenia „800 plus”).

Jak i kiedy należy wnioskować o świadczenie „dobry start”?

Wniosek o świadczenie „dobry start” należy złożyć do ZUS w terminie od 1 lipca do 30 listopada, drogą elektroniczną, za pośrednictwem bankowości elektronicznej, portalu PUE ZUS, aplikacji mZUS lub portalu Emp@tia.

Od kiedy wchodzą w życie przepisy zmieniające?

W zbliżającym się roku szkolnym tj. 2024/2025 – obywatele Ukrainy otrzymają jeszcze 300 zł na wyprawkę szkolną, niezależnie od tego czy ich dziecko będzie pobierało naukę w polskim czy ukraińskim systemie oświaty, ponieważ zmiany w zakresie prawa do świadczenia, wprowadzone przez ustawę z dnia 15.05.2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw – wchodzą w życie dopiero z rokiem szkolnym 2025/2026.

Ministerstwo Edukacji Narodowej szacuje jednak, że w związku z wprowadzonymi zmianami w zakresie prawa do świadczeń – już od 1 września 2024 r., liczba uczniów z Ukrainy w polskich szkołach, może wzrosnąć nawet o około 60 tysięcy. W związku z powyższym – 17 lipca br., rząd przyjął uchwałę w sprawie przyjęcia projektu zmiany programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027, zakładającą sfinansowanie z funduszy unijnych wsparcia dla szkół i nauczycieli, aby mogły lepiej przygotować się do przyjęcia zwiększonej liczby dzieci z Ukrainy (m.in. dzięki zatrudnieniu w szkołach asystentów międzykulturowych, którzy będą odpowiedzialni za diagnozowanie problemów w adaptacji uczniów i pomaganie im w ich rozwiązywaniu). Na ten cel, rząd chce przeznaczyć dla szkół 500 mln zł.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 9.06.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2024 r., poz. 177)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15.06.2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu "Dobry start" (Dz.U. z 2021 r., poz. 1092)

• Ustawa z dnia 15.05.2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r., poz. 854)

• Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2024 r., poz. 167)

• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21.03.2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2094)