Jest nowa propozycja rządowa dotycząca renty wdowiej. Renta wdowia, czyli drugie świadczenie po śmierci współmałżonka ma być wypłacane od 1 lipca 2025 roku do 31 grudnia 2026 roku w wysokości 15%, a od 1 stycznia 2027 roku w wysokości 25%. Zatem jest istotnie mniej niż wcześniej proponowano.
Rząd przyjął kierunkowo stanowisko wobec obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej (druk nr 32), przedłożone przez Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Rada Ministrów uznała, że projekt ustawy o rencie wdowiej jest ważny i wpisuje się w zobowiązanie rządu do zapewnienia godnych warunków dla seniorów po śmierci współmałżonka. Wymaga jednak dostosowania do możliwości finansowych budżetu państwa.
Renat wdowia zostanie wprowadzona, ale zgodnie z uwagami przedstawionymi przez rząd
Obecnie, jak wyjaśnia rząd w wydanym komunikacie, w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych obowiązuje zasada wypłaty jednego świadczenia. Osoba uprawniona do takich świadczeń musi dokonać wyboru, które świadczenie chce otrzymywać. Jeśli samodzielnie nie podejmie takiej decyzji, będzie otrzymywać świadczenie wyższe. Zasada ta odnosi się także do zbiegu prawa do renty rodzinnej z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi.
Obywatelski projekt ustawy zakłada wprowadzenie tzw. renty wdowiej, czyli możliwości pobierania łącznie renty rodzinnej oraz innego świadczenia emerytalno-rentowego, np. emerytury czy renty z tytułu niezdolności do pracy. Projekt przewiduje m.in., że jedno ze świadczeń wypłacane byłoby w całości, a drugie w części.
Zdaniem rządu, projekt powinien być dalej procedowany, ale jednocześnie uzupełniony w parlamencie – zgodnie z uwagami przedstawionymi przez Radę Ministrów. Rząd deklaruje pełne współdziałanie w uzupełnieniu projektu i wypracowaniu jego ostatecznego kształtu.
Wypłaty w ramach renty wdowiej rozpoczął się od 1 lipca 2025 roku
Obywatelski projekt przewiduje, że głównym celem nowych przepisów jest zapobieżenie degradacji ekonomicznej gospodarstw seniorów wskutek śmierci małżonka. W ocenie Rady Ministrów, pełna i właściwa realizacja tego celu wymaga doprecyzowania kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej, które mogą skorzystać z reguły zbiegu, która przewidziana jest w projekcie. Dotyczy to także rozważenia ostatecznego kształtu limitu podlegających wypłacie świadczeń w zbiegu tak, aby z rozwiązania mogły korzystać przede wszystkim osoby starsze, w stosunku do których zachodzi rzeczywiste ryzyko degradacji ekonomicznej gospodarstwa domowego wskutek śmierci małżonka. Stąd też proponowany limit świadczeń w zbiegu, aby tzw. rentę wdowią wypłacać bez konsekwencji zmniejszania sumy świadczeń w zbiegu do limitu wynoszącego trzykrotność najniższej emerytury.
W ocenie rządu pożądane jest także, aby projekt renty wdowiej wszedł w życie od 1 stycznia 2025 roku, z zastrzeżeniem, że nabycie prawa do korzystania ze świadczeń według reguły zbiegu i wypłata świadczeń na jej podstawie następowałyby od 1 lipca 2025 roku. Rozwiązanie to jest konieczne, aby Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz inne organy emerytalno-rentowe mogły odpowiednio przygotować się do wykonywania tego zadania.
Modyfikacja rządu dotyczy modelu dochodzenia do docelowej wysokości renty wdowiej, maksymalnie w wysokości 25% drugiego świadczenia
Niezbędne jest również zaktualizowanie tzw. kroczącego modelu dochodzenia do ostatecznej, docelowej wysokości drugiego, podlegającego wypłacie świadczenia w zbiegu. Model ten musi uwzględniać z jednej strony potrzebę realizacji celów projektu, a z drugiej możliwości finansowe budżetu państwa, Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Z tego powodu, optymalne wydaje się, aby drugie świadczenie wypłacane było w okresie:
- od 1 lipca 2025 roku do 31 grudnia 2026 roku w wysokości 15%,
- od 1 stycznia 2027 roku w wysokości 25%.
Przyjęcie tych założeń przekładałoby się w następujący sposób na skutki finansowe wejścia w życie projektu:
- w 2025 roku – od 3,2 mld do 4,2 mld;
- w 2026 roku – od 6,7 mld do 9 mld;
- w 2027 roku – od 11,9 mld do 15,8 mld
– w zależności od tego, czy z uprawnienia skorzystałoby 75% czy 100% jego potencjalnych beneficjentów.
Ponadto, kształtowanie wysokości drugiego świadczenia pozostającego w zbiegu musi być traktowane jako instrument polityki społecznej, który służy zapobieżeniu zjawisku degradacji ekonomicznej gospodarstw emerytów i rencistów wskutek śmierci małżonka, oraz być rozpatrywane w szerszym kontekście sytuacji społeczno-ekonomicznej osób starszych. Dlatego w 2028 roku Rada Ministrów dokona weryfikacji wskaźnika wysokości świadczeń w zbiegu, aby ocenić możliwość i zasadność jego podwyższenia.
Pełna wysokość renty wdowiej miła osiągnąć 50% drugiego świadczenia
Przypomnijmy, że wcześniej zaproponowano, aby owdowiała osoba mogła zachować swoje świadczenie i powiększyć je o maksymalnie 50% renty rodzinnej po zmarłym małżonku lub pobierać rentę rodzinną po zmarłym małżonku i 50% swojego świadczenia. Przy czym model ten także miał być wprowadzany stopniowo. Takie założenie zostało przyjęte w pierwotnych założeniach do projektu.
A zatem renta wdowa w pełnej wysokości miała być wypłacana dopiero na pewnym etapie. Sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny, która pracowała nad tym modelem kroczącym, proponowała, aby dojście do pułapu 50% drugiego świadczenia byłoby stopniowe, tj.:
- najpierw miałoby to być 15% tego drugiego świadczenia,
- następnie wzrosłoby do poziomu 20%,
- docelowo do wysokości 50%.
Jak widać niewiele z tego pozostało. Nowa rządowa propozycja zakłada istotną zmianę. Renta wdowia nie osiągnie pułapu 50% drugiego świadczenia, a jedynie maksymalnie 25%. Różnica jest znacząca i oznacza o wiele mniejsze pieniądze dla wdów i wdowców. Choć zapewne należny się cieszyć, że w ogóle renta wdowia wejdzie w życie.