Benzyna - 11,61 [zł/l], olej napędowy - 11,76 [zł/l], LPG - 7,82 [zł/l], gaz - 658,69 [zł/MWh], węgiel - 6392 [zł/t]. Koszt ogrzewania dla przeciętnej polskiej rodziny wzrośnie o 24 018 zł

• Czym jest Unijny System Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS)?
• Nowy unijny system ETS-2 będzie miał znaczący wpływ na koszty życia Polaków
• Na jakim etapie są prace wdrażające?
• Zielony ład – kompleksowa transformacja Unii Europejskiej, a nie tylko zmiany związane z klimatem oraz środowiskiem

Czym jest Unijny System Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS)?

Ustanowiony na mocy dyrektywy 2003/87/WE, Unijny System Handlu Uprawnieniami do Emisji stanowi kluczowe narzędzie, służące redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jest to sposób na zachęcenie przedsiębiorstw, do produkcji w instalacjach, które częściowo redukują lub całkowicie eliminują emisję gazów cieplarnianych. Obecny, czwarty etap systemu ETS zakłada ograniczenie do 2030 r. emisji netto gazów cieplarnianych w całej gospodarce Unii o co najmniej 62% w porównaniu z poziomem z 2005 r. System ma zastosowanie do:

• elektrowni,
• wielu różnych energochłonnych sektorów przemysłu,
• lotów na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz lotów do Szwajcarii,
• transportu morskiego,
• emisji:
• • dwutlenku węgla,
  • podtlenku azotu,
  • perfluorowęglowodorów,
  • metanu.

System oparty jest na jasnej zasadzie - zanieczyszczający płaci. Przedsiębiorcy muszą posiadać uprawnienia do emisji każdej tony gazów cieplarnianych. Uprawnienia te (EU Allowances) uzyskiwane są za darmo - w ramach określonych limitów, lub nabywane na aukcjach, gdzie 1 EUA = prawo do emisji 1 tony gazów cieplarnianych.

Nowy unijny system ETS-2 będzie miał znaczący wpływ na koszty życia Polaków

W maju 2023 r. ustanowiono nowy, odrębny system handlu uprawnieniami do emisji - ETS-2, obejmujący budynki, transport drogowy i paliwa dla innych sektorów, związanych z działalnością przemysłową, nieobjętą istniejącym systemem handlu uprawnieniami do emisji. W praktyce oznacza to, że nowy system obejmie opłatami paliwa używane w transporcie drogowym i ogrzewaniu budynków (wszystkie budynki publiczne i prywatne - mieszkalne, usługowe, handlowe i przemysłowe poniżej dotychczasowego progu włączenia do EU ETS). Polska jest jednym z krajów, którego obywatele najdotkliwiej odczują uruchomienie ETS-2 - czytamy w raporcie Wandy Buk i Marcina Izdebskiego¹. Ze względów klimatycznych, należymy do grona państw z zapotrzebowaniem na ciepło przekraczającym średnią unijną. Mamy też najwyższe w Europie wykorzystanie węgla, będącego najbardziej emisyjnym paliwem do ogrzewania budynków mieszkalnych. Najwyższe koszty systemu ETS-2 będą ponosili mieszkańcy najstarszych, nieocieplonych budynków jednorodzinnych. Wzrost kosztów nabycia paliw transportowych dotknie gospodarstwa domowe zarówno bezpośrednio, gdy tankują samochód, jak również pośrednio. Pośredni wpływ będzie dotyczył zwiększonych kosztów usług transportowych. Prognozowany wzrosty cen paliw prezentuje się następująco:

• cena gazu [zł/MWh]
• • wzrost o 47,11 zł do 2030 r.
  • wzrost o 248,39 zł do 2040 r.
  • wzrost o 419,69 zł do 2050 r.
• cena tony węgla [zł/t]
• • wzrost o 560 zł do 2030 r.
  • wzrost o 2954 zł do 2040 r.
  • wzrost o 4992 zł do 2050 r.
• dodatkowy koszt netto paliw transportowych będzie się zwiększał następująco [zł/l]
• • diesel
  • • wzrost o 0,65 zł do 2030 r.
    • wzrost o 3,41 zł do 2040 r.
    • wzrost o 5,77 zł do 2050 r.
  • benzyna
  • • wzrost o 0,54 zł do 2030 r.
    • wzrost o 2,84 zł do 2040 r.
    • wzrost o 4,80 zł do 2050 r.
  • LPG
  • • wzrost o 0,38 zł do 2030 r.
    • wzrost o 1,99 zł do 2040 r.
    • wzrost o 4,80 zł do 2050 r.

Jak czytamy w raporcie - skumulowany dodatkowy koszt ETS-2 dla przeciętnej polskiej rodziny, w przypadku ogrzewania gazem wyniesie: 6338 zł (w latach 2027-2030) oraz 24 018 zł (w latach 2030-2035). Należy podkreślić, iż nowy system będzie działał na tych samych zasadach w każdym państwie członkowskim - pomimo różnic zarobkowych, gospodarczych lub klimatycznych (państwa na południu Europy, ze względu na swoje położenie geograficzne oraz klimat, zużywają znacznie mniej paliwa do ogrzewania - w przeciwieństwie do Polski).

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią raportu: LINK.

Na jakim etapie są prace wdrażające?

Aktualnie, w Ministerstwie Klimatu i Środowiska trwają prace nad implementacją systemu ETS2 do prawodawstwa krajowego oraz opracowaniem szczegółowych rozwiązań związanych z różną specyfiką surowców. System ma wejść w życie w 2027 r.

Zielony ład – kompleksowa transformacja Unii Europejskiej, a nie tylko zmiany związane z klimatem oraz środowiskiem

Zmiany w systemie UE ETS stanowią jeden z elementów stawiania czoła wyzwaniom związanym z klimatem w ramach „zielonego ładu”. Europejski Zielony Ład to głoszona 11 grudnia 2019 r. inicjatywa przewodniczącej komisji Ursuli von der Leyen. Jest to zestaw wzajemnie wzmacniających się środków i inicjatyw służących osiągnięciu neutralności klimatycznej w UE do 2050 r. Jednym z wyzwań jest ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 °C powyżej poziomu przedindustrialnego. W swoim zakresie, zielony ład wykracza poza sprawy związane ściśle z klimatem. Określono w nim również nową strategię na rzecz wzrostu, mającą na celu przekształcenie Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo, żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, w ramach której wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów. Obejmuję on także aspekty równości oraz grup defaworyzowanych i słabszych do których należą m.in. osoby starsze, osoby z niepełnosprawnością, osoby wywodzące się z mniejszości rasowych lub etnicznych.

¹ https://ets2koszty.pl

Podstawa prawna:

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/959 z dnia 10 maja 2023 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz decyzję (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych