Zarząd sukcesyjny

Co z umową po śmierci pracodawcy? Ile wynosi odszkodowanie w związku ze śmiercią pracodawcy? Jaka jest odpowiedzialność spadkobierców w razie śmierci pracodawcy? Czym jest zarząd sukcesyjny?

40,5 tys. powołanych zarządców sukcesyjnych. to dotychczasowy bilans ustawy o zarządzie sukcesyjnym, która weszła w życie 25 listopada 2018 r.

Minister Rodziny i Polityki Społecznej potwierdza, że zarządcy sukcesyjni mogą ubiegać się o dofinansowania wynagrodzeń pracowników. Z pytaniem w tej sprawie wystąpił Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Czy możliwe jest dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej? Co w przypadku śmierci właściciela firmy?

Przepisy o zarządzie sukcesyjnym miały ułatwić spadkobiercom kontynuację działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego przedsiębiorcę. Fiskus uważa jednak, że w takiej sytuacji sukcesor ma obowiązek sporządzić spis niesprzedanych towarów i rozliczyć należny VAT z tego tytułu. Niedawne rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie może być jednak początkiem nowej linii orzeczniczej, a w konsekwencji doprowadzić do zmiany niekorzystnej dla podatników praktyki.

Nowe przepisy miały sprzyjać spadkobiercom. A ich efektem jest to, że fiskus żąda sporządzenia spisu z natury i opodatkowania niesprzedanych towarów. To skutek zmian w VAT wprowadzonych ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629).

Rok temu weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Jak przedsiębiorstwa korzystają z nowych rozwiązań?

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii poinformowało, że prowadzone są prace nad przygotowaniem kolejnych przepisów ułatwiających sukcesję przedsiębiorstwa. Koncentrują się one w głównej mierze na trudnościach związanych z sukcesją za życia właściciela firmy oraz z prowadzeniem przedsiębiorstwa rodzinnego w formie spółki handlowej.

W dniu 25 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta wprowadza szereg nowych rozwiązań regulujących zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą (na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) oraz kontynuowania działalności gospodarczej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa, również w spółce cywilnej. Jakie zmiany wprowadziła ustawa o zarządzie sukcesyjnym w prawie cywilnym, handlowym, podatkowym, administracyjnym i prawie pracy?

W dniu 25 listopada 2018 r. wchodzi w życie ustawa o sukcesji przedsiębiorstw rodzinnych, która ułatwi kontynuowanie działalności firmy po śmierci jego właściciela. Minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz uważa, że ta ustawa ułatwi zmianę pokoleniową w polskich przedsiębiorstwach i stworzy dobry grunt do budowania wielopokoleniowych firm rodzinnych.

Wchodzi w życie nowe rozwiązanie wspierające sukcesję przedsiębiorstwa, czyli instytucja zarządu sukcesyjnego. Trzeba jednak pamiętać, jak zauważa Grant Thornton, że instytucja zarządu sukcesyjnego ma z założenia charakter tymczasowy i nie daje gwarancji trwałości firmy.

Działalność prowadzona indywidualnie przez osoby fizyczne jest w Polsce najpopularniejszą formą aktywności gospodarczej. Budowane w ten sposób firmy nie rzadko prowadzą działalność gospodarczą na dużą skalę, co jest równoważne m.in. z dysponowaniem znacznym majątkiem rzeczowym i zatrudnianiem wielu pracowników. Dlatego śmierć przedsiębiorcy prowadzącego taką działalność powoduje poważne konsekwencje dla przedsiębiorstwa i zatrudnionych w nim osób. Ustawodawca podjął próbę uzdrowienia tej sytuacji ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.

W dniu 24 listopada 2018 r. w życie wchodzi ustawa o zarządzie sukcesyjnym. Nowe przepisy mają na celu ułatwić sukcesję przedsiębiorstw rodzinnych wprowadzając instytucję zarządcy sukcesyjnego. Według NIK ustawa nie pomoże zbytnio przedsiębiorcom - nie ma w niej rozwiązań pozwalających przekazać przedsiębiorstwo zmarłego jego spadkobiercy oraz pominięto problemy wynikające ze śmierci małżonka przedsiębiorcy, jeśli oboje mieli wspólność majątkową.

25 listopada 2018 wejdzie w życie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa wprowadza zmiany w przepisach Kodeksu pracy i w ustawie zasiłkowej. Zmiany dotyczą zasad tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci pracodawcy.

Jeszcze w tym roku wejdą w życie przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa wprowadza nową instytucję prawną – zarządcę sukcesyjnego. Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego, jak zaznacza ekspert Grant Thornton, w każdym przypadku wymagać będzie aktywnego działania spadkobierców, którzy na mocy działu spadku przejmą określone części majątku przedsiębiorstwa.

To już pewne - przepisy dotyczące zarządu sukcesyjnego wejdą w życie w IV kwartale 2018 r. Nowe rozwiązania dają przedsiębiorcy wpisanemu do CEIDG możliwość powołania zarządcy sukcesyjnego, który prowadził będzie bieżące sprawy przedsiębiorstwa po śmierci właściciela, do czasu zakończenia formalności spadkowych. Dzięki nowym rozwiązaniom w mocy zostaną utrzymane, umowy o pracę, kontrakty, zezwolenia i koncesje związane z przedsiębiorstwem.

25 lipca 2018 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta ma na celu zapewnienie przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi warunków prawnych do zachowania ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po ich śmierci, przy uwzględnieniu, że przedsiębiorstwo należy postrzegać jako dobro prawne, mające nie tylko wartość majątkową i gospodarczą, ale także społeczną. Większość przepisów tej ustawy wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia (tj. publikacji w Dzienniku Ustaw).

Doradcy podatkowi to jedyny zawód przygotowujący się do nowej roli zarządcy sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej - stwierdził prof. dr hab. Adam Mariański, Przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych. Już kilkadziesiąt osób przeszkoliło się w tej tematyce, uzyskując certyfikaty doradcy firm rodzinnych.

W czerwcu 2018 r. mają zacząć obowiązywać przepisy o zarządzie sukcesyjnym. Nowe regulacje powinny ułatwić dziedziczenie rodzinnych firm.

Podstawowym celem przygotowywanej ustawy jest zapewnienie przedsiębiorcom, będącym osobami fizycznymi, warunków do zachowania ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po ich śmierci. Ustawa będzie użyteczna dla niektórych przedsiębiorców, ale zapewne nie będzie miała większego wpływu na ograniczenie zjawiska polegającego na braku sukcesji firm rodzinnych.

Ministerstwo Rozwoju chce, by mimo zgonu przedsiębiorcy zachować ciągłość rozliczeń podatkowych jego firmy. Odpowiednie regulacje w tej kwestii przewiduje projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, który miałby wejść w życie w 2018 r.

Z dniem 1 stycznia 2018 r. planowane jest wejście w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Celem projektowanej ustawy jest stworzenie ram prawnych dla płynnej kontynuacji działalności wykonywanej przez zmarłego przedsiębiorcę – osobę fizyczną w okresie przejściowym, tj. od śmierci przedsiębiorcy, a dokładnie od momentu otwarcia spadku do czasu ustalenia następców prawnych przedsiębiorcy i rozstrzygnięcia o dalszych „losach” przedsiębiorstwa.