Tematy - Unieważnienie małżeństwa

2813 małżeństw zawartych w Kościele katolickim sądy kościelne uznały za nieważne w 2020 r. To 1,8 proc. ogólnej liczby małżeństw zawartych w tym roku. Do sądów kościelnych trafia mniej niż 5 proc. osób, które uzyskały rozwód cywilny. To dane zawarte w raporcie ISKK „Stwierdzenie nieważności małżeństwa w Kościele katolickim w Polsce”.

Unieważnienie małżeństwa to instytucja uregulowana w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, polegająca na unieważnieniu ślubu cywilnego.

Czy po rozwodzie lub unieważnieniu małżeństwa były małżonek uczestnika PPK będzie mieć dostęp do środków zgromadzonych w PPK przez swego byłego małżonka?

Rozpatrując kwestię unieważnienia małżeństwa zwykle jako podstawową przyczynę wymienia się bigamię, która powinna być rozumiana jako pozostawanie przez jednego z małżonków w innym związku małżeńskim. Przy czym bez znaczenia jest forma zawarcia małżeństwa. Unieważnienie z powodu bigamii dotyczy zarówno małżeństw wyznaniowych, jak i cywilnych.

Nie do rzadkości należy sytuacja, kiedy proces uznający małżeństwa za zawarte nieważnie utożsamia się z kościelnym rozwodem bądź unieważnieniem małżeństwa. Zastanówmy się zatem nad zasadnością terminologii z kościelnego prawa małżeńskiego.

Udział adwokata w procesie o nieważność małżeństwa jest dla strony procesowej zabezpieczeniem wobec właściwego przedstawienia stanu faktycznego, realizacji założeń proceduralnych oraz powoduje rozwój procesu.

W odniesieniu do procesów małżeńskich warto poruszyć jedną kwestię, związana z udziałem biegłego w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa i ze sporządzeniem przez niego opinii. Często bowiem można spotkać się z zapytaniem o jeden z problemów w kontekście tejże opinii.

Z treść kan. 1055 KPK na temat małżeństwa wynika, że małżeństwo to przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia. Z tej racji między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sakramentem. Ile jest jednak przeszkód w istnieniu małżeństwa?

W odniesieniu do kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa warto przyjrzeć się bliżej tematyce akt procesowych. Nie zawsze bowiem informacje w nich zawarte są przedmiotowo nieistotne.

Najczęściej kościelne procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa przebiegają z tytułu niezdolności natury psychicznej, o której w kan. 1095 nr 3 KPK. Niekoniecznie pod terminem „niezdolność o charakterze psychicznym” należy rozumieć jakąś chorobą psychiczną. Warto jednak przyjrzeć się bliżej jednej z nich.

Jak daleko zachodzi sprzeczność pomiędzy niektórymi regulacjami zawartymi w kodeksie prawa kanonicznego i kodeksie rodzinnym i opiekuńczym? O tym poniżej.

Szczególną wartość prawną mają analizy dotyczące problemów w związku. Może nasunąć się zwłaszcza jeden zasadniczy wniosek, o różnicy pomiędzy tym co wzięte jest pod uwagę w trakcie rozwodu cywilnego i co jest już wystarczające do jego uzyskania, a tym co uprawnia do otrzymania orzeczenia nieważności małżeństwa na gruncie prawa kanonicznego. Jakie zmieniają się cechy osobowości w trakcie małżeństwa? Czy mają one wpływ na rozpad związku?

W kościelnym procesie małżeńskim często dochodzi do wyroków negatywnych, czyli takich kiedy nie stwierdzono nieważności małżeństwa. Czy można mówić zatem o przegranej sprawie?

Przesłankami nieważności małżeństwa w świetle kościelnego procesu małżeńskiego są przymus i bojaźń przy jego zawieraniu. Oznacza to, że małżeństwo jest nieważne, jeżeli wystąpi któraś z przesłanek, nawet wywołana nieumyślnie.

W codziennym języku sformułowanie rozwód kościelny bądź unieważnienie małżeństwa kościelnego często używane jest zamiast określeń stwierdzenie czy orzeczenie nieważności małżeństwa. Pierwsze sformułowania oznaczają, iż zawarty związek małżeński był przez jakiś czas ważny, drugie zaś, iż od początku mamy do czynienia z nieważnym związkiem małżeńskim. Spróbujmy się wspólnie zastanowić nad prawidłowością i konsekwencjami terminologii z Kodeksu Prawa Kanonicznego (dalej: KPK).

Zwykle to jedna ze stron w małżeństwie, nie zaś obie równocześnie, występuje z inicjatywą wszczęcia kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności swojego związku. Może zdarzyć się jednak, iż po jakimś czasie strona powodowa nie będzie już przejawiać zainteresowania kontynuacją swojej małżeńskiej sprawy w sądzie (następuje wówczas zrzeczenie się sprawy, o czym w kan. 1524 KPK), stąd pojawia się zapytanie, co do dalszych losów jej sprawy.

Podczas trwania kościelnego procesu małżeńskiego można napotkać wiele błędów od strony prawa procesowego, jak również od strony prawa materialnego. Jakich błędów najczęściej dopuszczają się małżonkowie?

Zagłębiając się w problematykę kościelnego procesu małżeńskiego można zastanawiać się nad jedną z kwestii, a mianowicie: czy prawodawca przewiduje regulację w sytuacji nieważnie zawartego związku, gdy jednak strony nie chcą starać się o stwierdzenie jego nieważności.

Wg Kodeksu Prawa Kanonicznego w sprawach dotyczących osób, a takimi sprawami są kościelne procesy o nieważność małżeństwa, nie ma tzw. stanu rzeczy osądzonej (kan. 1643 KPK). Innymi słowy: nawet, gdy w danej sprawie zapadły dwa jednobrzmiące wyroki, i to bez względu na to czy są one negatywne, czy nawet pozytywne, to także ten stan może ulec zmianie.

W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa środkami dowodowymi mogą być opinie biegłych, oględziny oraz domniemania prawne. Czym charakteryzują się wymienione środki dowodowe?

Najczęściej spotykanymi dowodami w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa są oświadczenia stron, przesłuchanie świadków oraz dowód z dokumentów. Czym charakteryzują się wspomniane środki dowodowe?

Decydując się na wniesienie skargi powodowej i rozpoczęcie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa należy zastanowić się nad doborem materiału dowodowego. W niniejszym artykule przedstawione zostaną ogólne informacje dotyczące dowodów w procesie o nieważność małżeństwa.

Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego alkoholizm może być jedną z przyczyn nieważności małżeństwa.

Trybunał kościelny nie może rozpoznać żadnej sprawy, jeżeli nie zostanie przedstawiona prośba przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo. Jak rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa.

Pod pojęciem akt sądowych rozumiemy to, co zostało zebrane podczas kościelnego procesu małżeńskiego i co dotyczy istoty sprawy – tzw. akta sprawy, jak i procedury - akta procesowe . W obecnych rozważaniach zajmiemy się najczęstszym przypadkiem, w trakcie którego nie ma wyjątków, jeśli chodzi o kwestie zapoznania się z aktami. Z aktami mogą się zapoznać naturalnie obie strony procesowe, tj. strona powodowa oraz pozwana, jak również ich adwokaci czy pełnomocnicy.

Są takie tytuły, czyli przyczyny prawne, na podstawie których nie można równocześnie orzec nieważności związku małżeńskiego po tej samej stronie procesowej. Stąd tą niemożliwość nazwałam zasadą niełączenia.

Gdyby strony przed wstąpieniem w związek małżeński odpowiedziały sobie na te pytania, które sama stawiam, pisząc skargę powodową, wówczas uniknęłyby - kolokwialnie mówiąc - przykrości z nieudanego, i co więcej, nieważnego związku małżeńskiego.

Unieważnienie małżeństwa może nastąpić tylko w wypadkach, które zostały wskazane w ustawie. W zależności od przyczyny, krąg osób upoważnionych do wytoczenia powództwa jest zmienny.

Stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego rozpoczniemy sporządzając skargę powodową. Sędzia nie może rozpoznać żadnej prośby, jeżeli nie zostanie przedstawiona przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo.

Niezdolność natury psychicznej jest jedną z przesłanek procesowych, która umożliwia uzyskanie orzeczenia o nieważności małżeństwa. Proces ten najczęściej rozpoczynamy powołując się na tytuł prawny : kan. 1095 n.3

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa dostosowuje się z pewnymi zmianami do zwyczajnego procesu spornego. Dlatego też trybunały kościelne nie unieważniają ważnie zawartych małżeństw i nie wydają orzeczeń rozwodowych.

Bez względu na rodzaj, każde małżeństwo mieszane zobowiązane jest do przestrzegania wymogów związanych z prawem Bożym naturalnym i prawem Bożym pozytywnym.

Unieważnienie małżeństwa zachodzi jedynie w przypadkach określonych przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Sprawdź jakie są przesłanki do unieważnienia ślubu i jak złożyć pozew do sądu.

Rozwód kościelny to potoczne określenie stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele. Sprawdź jakie są przesłanki unieważnienia takiego małżeństwa, czy musimy korzystać z pomocy adwokata kościelnego oraz jak przebiega proces.

Orzeczenie nieważności małżeństwa sakramentalnego (kościelnego) zgodnie z instrukcją Dignitas conubii opracowaną przez Papieską Radę Interpretacji Tekstów Prawnych możliwe jest wyłącznie na drodze sądowej, a nie np. w ramach tzw. forum wewnętrznego, tj. sumienia.

Pełnomocnik ds. równego traktowania stwierdził, że zakaz zawierania małżeństw dla osób chorych psychicznie jest dyskryminujący i w związku z tym należałoby zmienić przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Ślub konkordatowy wywołuje skutki zarówno wyznaniowe jak i prawne. Rozwód małżonków, którzy zawarli ślub konkordatowy nie różni się niczym od innych rozwodów. Należy jednak pamiętać, że rozwód nie rozwiązuje małżeństwa wyznaniowego a jedynie cywilne.

Małżeństwo potocznie nazywane konkordatowym wywołuje skutki zarówno wyznaniowe, jak i cywilne. Unieważnienie takiego małżeństwa przez polski sąd nie oznacza zatem automatycznego unieważnienia ślubu w Kościele.

Rozwiązanie małżeństwa dokonuje się jedynie przez akt władzy papieskiej w postaci dyspensy.

Unieważnienie małżeństwa oznacza stwierdzenie przez sąd, że nie zostało ono ważnie zawarte.

Wyrok sądu orzekający unieważnienie małżeństwa powoduje dwa rodzaje skutków. Niektóre z nich mają skutek od daty zawarcia związku małżeńskiego, inne następują dopiero od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa. Skutkiem od daty zawarcia małżeństwa jest powrót małżonków do stanu cywilnego sprzed zawarcia małżeństwa oraz powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa.

W przypadku, gdy osoba zaginiona zostanie uznana za zmarłą, jej małżonek może bez przeszkód zawrzeć nowe małżeństwo. Co się dzieje z małżeństwem, gdy osoba uznana za zmarłą odnajduje się?

Unieważnienie małżeństwa można nastąpić jedynie wówczas, gdy zostało ono nieważnie zawarte. Skutkiem unieważnienia jest powrót małżonków do stanu przed zawarcia związku małżeńskiego. Jako panna i kawaler niedoszli małżonkowie powracają również do swoich poprzednich nazwisk.

Pozew o unieważnienie małżeństwa wnosi się do sądu okręgowego właściwego ze względu na ostatnie wspólne miejsce zamieszkania małżonków. Opłata od pozwu jest stała i wynosi 200 złotych.

Prawo wymienia przeszkody, które uniemożliwiają zawarcie małżeństwa w pewnych okolicznościach lub przez pewne osoby. Jeżeli mimo istnienia takich przeszkód małżeństwo zostaje zawarte, wówczas można żądać jego unieważnienia.

Wykluczenie ze związku małżeńskiego przymiotu nierozerwalności i jedności może być przyczyną nieważności małżeństwa.

Osoby dotknięte chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym nie mogą zawrzeć małżeństwa. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje przyczyny, których zaistnienie może stanowić przesłankę do unieważnienia małżeństwa. Są jednak sytuacje, kiedy nawet istnienie kodeksowej przesłanki uniemożliwi unieważnienie małżeństwa.

Ostatnią wymienioną przez kodeks rodzinny i opiekuńczy przesłanką unieważnienia małżeństwa jest źle sporządzone pełnomocnictwo. Jak wiadomo bowiem, w szczególnych okolicznościach małżeństwo może zostać zawarte przez pełnomocnika.

Wstąpienie w związek małżeński to nic innego jak oświadczenie woli o chęci zawarcia małżeństwa, które składa się przed księdzem lub urzędnikiem stanu cywilnego. Takie oświadczenie woli musi być wolne od wad; jeżeli takie nie jest, staje się to przesłanką do unieważnienia małżeństwa.

Unieważnienie małżeństwa

2813 małżeństw kościelnych uznano w Polsce za nieważne w 2020 r.

Unieważnienie małżeństwa z powodu choroby psychicznej

Rozwód lub unieważnienie małżeństwa a środki z PPK

Unieważnienie małżeństwa z powodu bigamii

Czy proces o nieważność małżeństwa jest kościelnym rozwodem?

Adwokat przy nieważności małżeństwa kościelnego

Opinia biegłego w kościelnym procesie małżeńskim

Małżeństwo w świetle kościelnego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa

Akta procesowe w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Niezdolność natury psychicznej do podjęcia obowiązków małżeńskich

Różnice w wybranych regulacjach w kodeksie prawa kanonicznego i kodeksie rodzinnym i opiekuńczym

Cechy osobowości brane pod uwagę przy rozwodzie cywilnym a kościelnym procesie małżeńskim

Czy można mówić o przegranej sprawie w kościelnym procesie małżeńskim?

Przymus i bojaźń w sensie prawnym a psychicznym

Dlaczego nazwa "stwierdzenie nieważności małżeństwa"?

Zawieszenie kościelnego procesu małżeńskiego

Najczęstsze błędy popełniane w trakcie kościelnego procesu małżeńskiego - cz. II

Uważnienie małżeństwa

Brak stanu rzeczy osądzonej w kościelnych procesach o niewazność małżeństwa

Biegli, oględziny i domniemania w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Strony, świadkowie i dokumenty w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Dowody w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Alkoholizm jako przyczyna nieważności małżeństwa

Stwierdzenie nieważności małżeństwa – jak rozpocząć?

Akta sądowe w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Zasada niełączenia tytułów prawnych w procesie kościelnym

Jak zawrzeć ważne kościelne małżeństwo

Unieważnienie małżeństwa: przyczyny

Proces kościelny o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Niezdolność natury psychicznej - „unieważnienie małżeństwa”

Przebieg postępowania sądowego o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Małżeństwo mieszane i jego konsekwencje

Unieważnienie małżeństwa - kompendium

Rozwód kościelny - kompendium

Nieważność małżeństwa kościelnego

Czy zakaz małżeństw osobom chorym psychicznie jest dyskryminujący?

Ślub konkordatowy a rozwód

Unieważnienie ślubu konkordatowego - jak i kiedy?

Rozwiązanie małżeństwa niedopełnionego

Unieważnienie małżeństwa

O czym orzeka sąd w wyroku unieważniającym małżeństwo?

Uznanie małżonka za zmarłego a ponowne małżeństwo

Unieważnienie małżeństwa- i co dalej

Jak wnieść powództwo o unieważnienie małżeństwa

Unieważnienie małżeństwa – kiedy możliwe

Wykluczenie przymiotu nierozerwalności i jedności

Choroba psychiczna i niedorozwój umysłowy jako przyczyny unieważnienia małżeństwa

Kiedy nie unieważnisz małżeństwa

Nieprawidłowe pełnomocnictwo jako przyczyna rozwiązania małżeństwa

Przeszkoda wad oświadczenia woli