Tymczasowe aresztowanie

Pozbawienie wolności, umieszczenie kogoś w więzieniu jest naturalną karą za popełnienie ciężkiego przestępstwa. Realizuje ono wiele funkcji, między innymi daje poczucie sprawiedliwości. Jest to jednak czynione po przeprowadzeniu stosownego postępowania oraz skazaniu. Tymczasem funkcjonuje też środek zapobiegawczy, który może odizolować od świata oskarżonego, podejrzanego, czyli osobę, co do której dopiero toczy się postępowanie karne i nie wiadomo jeszcze czy zasługuje ona na jakąkolwiek karę.

Osadzeni w zakładach karnych powinni mieć zapewniony dostęp do stron internetowych instytucji unijnych. Służba Więzienna zapewniała kiedyś skazanym szerszy dostęp do stron internetowych niż obecnie. Obejmował on nie tylko strony BIP poszczególnych polskich instytucji, ale istotne dla osób pozbawionych wolności strony Europejskiego Trybunału Praw Człowieka czy instytucji Unii Europejskiej. Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje w tej sprawie do Służby Więziennej.

Odszkodowanie w przypadku niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania ma na celu naprawienie szkody osobie pozbawionej wolności. Regulacje w tym zakresie pochodzą również z przepisów prawa międzynarodowego.

Liczba osób tymczasowo aresztowanych rośnie z każdym rokiem. Tymczasowe aresztowanie jest najbardziej restrykcyjnym, izolacyjnym środkiem zapobiegawczym.

Do 30 czerwca 2015 roku osoby tymczasowo aresztowane nie miały możliwości korzystania z telefonu oraz innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej (np. faks, telefon komórkowy). W obecnym stanie prawnym istnieje taka możliwość, jednakże pod pewnymi warunkami.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, brak określenia maksymalnego czasu tymczasowego aresztowania jest niezgodny z konstytucją oraz Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Tymczasowe aresztowanie można zastosować jedynie w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania (wyjątkowo celu zapobiegnięcia popełnieniu ciężkiego przestępstwa). Stosowanie aresztu musi zapobiegać realnym obawom ucieczki, ukrywania się lub matactwa. Areszt może zabezpieczyć tok postępowania karnego w stosunku do osoby, która nie ma stałego miejsca pobytu w Polsce lub takiej, której grozi surowa kara (przy zbrodniach i najcięższych przestępstwach) lub zachodzi obawa, że dana osoba popełni ciężkie przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu.

Postępowanie w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania w kształcie sprzed 2 czerwca 2014 r. naruszało podstawowe zasady procesu karnego.

Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. Środek ten stosuje w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy.

Pojęcie zagrożenia surową karą można rozumieć dwojako – w sensie potocznym oraz w sensie prawniczym. W sensie potocznym to po prostu obawa, że sąd wymierzy oskarżonemu wysoką (jak dla niego karę). W sensie prawnym pod pojęciem surowej kary rozumie się karę nie niższą niż 3 lata pozbawienie wolności. Jest to jedna z przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania.

Regulacje kodeksu postępowania karnego określają warunki (przesłanki) zastosowania aresztu tymczasowego oraz warunki jego rozpatrywania. Konstrukcja określenia czasu trwania aresztu w toku postępowania przygotowawczego – dochodzenia lub śledztwa – pozornie zawiera pewne “graniczne punkty” ich trwania, ale też wyjątki od tych reguł. Wyjątki te są o tyle ciekawe, że nie określają górnego pułapu czasu trwania tymczasowego aresztu.

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji. Obawa tzw. “matactwa” to jedna z przesłanek tymczasowego aresztowania.

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji. Obawa ukrywania się lub ucieczki sprawcy to jedna z przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania.

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji.

Tymczasowe aresztowanie jest jedynym izolacyjnym środkiem zapobiegawczym w polskiej procedurze karnej. Jednocześnie (co oczywiste) – jego stosowanie wiążę się z największą ilością dolegliwości dla oskarżonego/podejrzanego. Z uwagi na to, ustawodawca ustalił, iż instytucja tymczasowego aresztu ma być stosowana wyjątkowo, jako środek ostateczny – wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie spełnią swoich funkcji.

W toku całego postępowania karnego aż do jego prawomocnego zakończenia (a nawet czasem – aż do rozpoczęcia wykonywania kary) mogą być stosowane tzw. środki zapobiegawcze. Środki te stosują organy prowadzące postępowanie i na ich decyzje służy podejrzanemu (lub oskarżonemu) zażalenie. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego podejrzany (lub oskarżony) może w każdym czasie składać wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Zasada ta dotyczy wszystkich środków zapobiegawczych, nie tylko aresztu tymczasowego.

Zgodnie z treścią kodeksu postępowania karnego podejrzany (oraz oskarżony) może w każdym czasie składać wniosek o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztu lub zamianę zastosowanego środka zapobiegawczego w postaci aresztu na inny środek np. poręczenie majątkowe.

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji. Ustawodawca w kodeksie postępowania karnego przyjął kontrowersyjną przesłankę stosowania tymczasowego aresztowania w postaci grożącej oskarżonemu (lub podejrzanemu) surowej kary.

Rada Polityki Penitencjarnej jest organem doradczym Ministra Sprawiedliwości w zakresie zadań realizowanych przez Służbę Więzienną.

Ukradłem radio z samochodu. Policja mnie wykryła. Byłem już na komisariacie i składałem zeznania. Czy jak policja ustali, że popełniłem przestępstwo to pójdę do aresztu.  

Pracodawca musi pamiętać, że przepisy Kodeksu pracy związane z tymczasowym aresztowaniem dotyczą wyłącznie umów o pracę, a więc nie mają zastosowania do stosunków pracy na podstawie powołania, mianowania i wyboru.

Pracownik został tymczasowo aresztowany. Jak należy liczyć 3-miesięczny okres aresztu, po upływie którego umowa o pracę wygaśnie – od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o aresztowaniu, czy od dnia faktycznego aresztowania pracownika? Czy pracodawca powinien złożyć pracownikowi oświadczenie o wygaśnięciu umowy o pracę? Kiedy można odmówić ponownego zatrudnienia aresztowanego pracownika?

Pracodawca, rozwiązując umowę z pracownikiem przebywającym w więzieniu, musi pamiętać, że zwolniony może zostać pracownik, który popełnił przestępstwo uniemożliwiające dalsze wykonywanie zawodu.

Trybunał Konstytucyjny orzekł o usunięciu z kodeksu postępowania karnego przepisu, który pozwalał na stosowanie tymczasowego aresztowania jedynie z uwagi na chuligański charakter czynu.

Podstawowym warunkiem zastosowania tymczasowego aresztowania jest istnienie niemal pewności, że oskarżony popełnił przestępstwo.