Spadki i darowizny

W praktyce dość często zdarza się, że spadkobiercy osób, które zmarły kilka, kilkanaście a nawet kilkadziesiąt lat temu nie złożyli zeznania podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Kiedy następuje przedawnienie zobowiązania podatkowego w przypadku spadku niezgłoszonego do opodatkowania? Czy jeżeli spadkobierca później uzyska (przed sądem lub notariuszem) stwierdzenie nabycia spadku, to musi składać deklarację podatkową? Jak orzekają w takich sprawach sądy? Zdaniem NSA właściwy jest w takich przypadkach 3-letni termin przedawnienia, bo przy odnowieniu obowiązku podatkowego na podstawie art. 6 ust. 4 u.p.s.d. (przy sądowym stwierdzeniu nabycia spadku, albo notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia) podatnik nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego.

W czwartek 26 stycznia 2023 r. Sejm uchwalił tzw. ustawę deregulacyjną (ustawa o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych), nowelizującą kilkanaście ustaw w tym m.in. ustawę o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja przewiduje w szczególności podniesienie kwot wolnych w podatku od spadków i darowizn od 1 lipca 2023 r.

Otrzymując darowizny pieniężne w różnych dniach podatnicy uprawnieni do zwolnienia podatkowego w podatku od spadków i darowizn powinni (co do zasady) złożyć odrębne zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na odrębnych formularzach SD-Z2. Ale dokonanie zgłoszenia darowizny w innej formie niż na formularzu SD-Z2 lub na błędnie wypełnionym formularzu nie może przesądzać o niespełnieniu warunków do uzyskania zwolnienia na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dlatego podatnik, który w ustawowym terminie zgłosił w jednym formularzu SD-Z2 trzy darowizny od matki, dochowując przy tym pozostałych warunków ustawowych (tj. otrzymania darowizny przelewem na konto) – może skorzystać z tego zwolnienia podatkowego.

Podatek od spadków i darowizn - stawki, kwoty wolne i skale podatkowe. Od 13 października 2022 r. obowiązują nowe (wyższe) kwoty wolne od podatku i nowe skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn. Sprawdźmy jakie!

[Aktualizacja z 13 października 2022 r.] Rozporządzenie Ministra Finansów (którego projekt został omówiony w niniejszym artykule) zostało opublikowane bez zmian w Dz. U. z 12 października 2022 r. poz. 2084 i weszło w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia - tj. 13 października 2022 r. Minister Finansów zamierza jeszcze w 2022 roku podwyższyć kwoty pieniędzy oraz wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych z podatku od spadków i darowizn i niepodlegających temu podatkowi. Podwyższone będą także przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określone w skalach podatkowych z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Będzie to pierwsza podwyżka tych kwot od 2003 roku. Ponadto 22 września 2022 r. sejmowa Komisja Nadzwyczajna do spraw deregulacji skierowała do Marszałka Sejmu projekt ustawy, w którym proponuje - jeszcze wyższą niż Minister Finansów - podwyżkę kwot wolnych od podatku od spadków i darowizn - od 2023 roku.

Przepis o ponownym powstaniu (odnowieniu) obowiązku podatkowego nie może być furtką dla urzędu skarbowego do wydania w każdym czasie decyzji nakazującej zapłatę podatku od spadków i darowizn. Gdyby tak było, to zobowiązanie nigdy by się nie przedawniło – tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 czerwca 2022 r., sygn. akt III FSK 5058/21.

Darowizna nieruchomości stanowiącej małżeńską wspólność ustawową brata i bratowej jest tylko w części zwolniona z podatku. Darowizny udziału w nieruchomości od brata podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Natomiast darowizna udziału w nieruchomości od bratowej nie jest objęta zwolnieniem dla najbliższej rodziny, a zatem będzie opodatkowana na zasadach przewidzianych dla osób należących do II grupy podatkowej (bratowa należy do II grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn).

Darowizna od rodziców jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn. Trzeba jednak spełnić warunek złożenia w odpowiednim terminie zgłoszenia SD-Z2. A w przypadku darowizny pieniężnej dodatkowym warunkiem zwolnienia z podatku jest przelanie lub przekazanie pieniędzy na konto (możliwa jest też wpłata gotówkowa pieniędzy na konto w oddziale banku). Jeżeli darowizna została wręczona w formie gotówki (do ręki obdarowanego) albo nie dopełniono warunku złożenia zgłoszenia SD-Z2 – trzeba złożyć zeznanie SD-3, a następnie zapłacić podatek.

Darowizna od matki. Czy darowizna środków pieniężnych przekazanych na rachunek bankowy jest zwolniona od opodatkowania po jej zgłoszeniu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego?

Podstawa opodatkowania w podatku od spadków i darowizn. W przypadku nabycia przez osoby fizyczne rzeczy oraz praw majątkowych w związku z dokonanym dziedziczeniem, zapisem windykacyjnym, poleceniem testamentowym, zapisem zwykłym, dalszym zapisem czy darowizną, poleceniem darczyńcy, zasiedzeniem, nieodpłatnym zniesieniem współwłasności, zachowkiem, nieodpłatną rentą, użytkowaniem oraz służebnością powstaje konieczność rozliczenia podatku od spadków i darowizn. Niezmiernie istotne jest prawidłowe określenie podstawy opodatkowania, co z uwagi na skomplikowanie przepisów nie w każdym przypadku jest proste.

SD-3 - jak wypełnić? SD-3, to formularz zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny. Jaki jest aktualny wzór tego formularza? Kto ma obowiązek złożyć zeznanie SD-3? Kto nie musi składać zeznania SD-3? Kiedy trzeba złożyć zeznanie SD-3 (termin)? Jak złożyć zeznanie SD-3 (forma)? Gdzie złożyć zeznanie SD-3 (właściwy urząd skarbowy)? Co trzeba załączyć do zeznania SD-3? Jak wypełnić zeznanie?

Darowizna pieniężna dla cudzoziemca, który mieszka w Polsce od jego najbliższej rodziny mieszkającej za granicą jest co do zasady opodatkowana polskim podatkiem od spadków i darowizn. Darowizna ta będzie zwolniona z podatku jeżeli zostanie przelana na rachunek bankowy albo na rachunek w SKOK albo przekazem pocztowym, a obdarowany zgłosi ją do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Kiedy darowizna jest opodatkowana w Polsce wg prawa polskiego? Jak jest opodatkowana darowizna z zagranicy? Jak wykazać darowiznę w walucie obcej w SD-Z2?

Kto musi płacić podatek od spadku lub darowizny? Jaka jest wysokość kwot wolnych od podatku? Jakie są grupy podatkowe w podatku od spadków i darowizn? Jak wygląda kwestia zwolnienia z podatku dla najbliższej rodziny?

W przypadku otrzymania środków pieniężnych przez obdarowanego w gotówce, dla zastosowania zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, wystarczające jest wpłacenie otrzymanych w tej formie środków przez obdarowanego na własny rachunek bankowy. Tak uznał Wojewódzki Sądu Administracyjnego w Łodzi.

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Tekst ujednolicony. Wersja aktualna od 27 października 2020 r. Uwzględniająca zmiany wprowadzone ustawą z dnia 17 września 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1761).

Precedensowym wyrokiem z dnia 7 października 2020 r. (sygn. akt I SA/Bd 375/20) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy dotyczącym „exit tax” przełamał niekorzystną linię orzeczniczą, co do opodatkowania podatkiem od niezrealizowanych zysków przekazania majątku w drodze darowizny. Dla podatników to szansa na zmianę rezydencji podatkowej, która z uwagi na konieczność opodatkowania w kraju zagranicznego transferu składników majątkowych o wartości przekraczającej 4 mln zł była dotychczas ekonomicznie nieopłacalna. Kluczową kwestią jest wybór odpowiedniej jurysdykcji oraz przemyślane zaplanowanie „emigracji podatkowej”.

Zakres zwolnienia podmiotowego z podatku od spadków i darowizn zostanie rozszerzony o nowe kategorie osób. Zmiana, która wchodzi w życie 27 października 2020 r., obejmuje zwolnieniem m.in. osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Osoby tworzące rodzinę zastępczą i objęte pieczą zastępczą będą korzystały ze zwolnienia od spadków i darowizn na takich samych zasadach, jak osoby z kręgu najbliższej rodziny. Tak wynika z projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn, nad którą pracuje obecnie Senat.

Sejm uchwalił 17 września 2020 r. ustawę, która poszerza krąg uprawnionych do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Do zwolnienia będą mieć prawo m.in. wychowankowie rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka.

Nie ma przesłanek dla złagodzenia warunków zwolnienia z podatku od darowizn - informuje PAP Ministerstwo Finansów. Chodzi o obowiązek przekazywania darowizny na konto bankowe (ew. konto w SKOK) lub przekazem pocztowym, co pozwala obdarowanej najbliższej rodzinie uniknąć zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Przekazanie pieniędzy lub innych rzeczy przez darczyńców na rzecz osób fizycznych lub innych podmiotów, w tym jeżeli ma to miejsce za pośrednictwem portali pomocowych, nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn po stronie darczyńców. Obowiązek podatkowy mógłby powstać wyłącznie w przypadku, gdy zbiórka na określony cel byłaby prowadzona wyłącznie na rzecz osoby fizycznej i miałaby charakter darowizny lub polecenia darczyńcy.

13 lutego 2020 r. w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji, który przewiduje zrównanie prawa osób z rodzin biologicznych i rodzin zastępczych do zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Projekt poparły wszystkie kluby parlamentarne.

Ten, kto jest cały rok grzeczny, to zasłużył na prezent od Gwiazdora (ew. św. Mikołaja ;) pod choinkę. Ale zasłużył też na rózgę od Urzędu Skarbowego, jeśli od prezentu nie uiścił podatku. Bardzo łatwo zapominamy, że prezent nie jest niczym innym jak darowizną. I zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy z nas (bez względu na wiek) od darowizny i jej wartości rynkowej powinien zapłacić podatek. Czy zatem faktycznie jesteśmy zobligowani do zapłaty daniny? Otóż, wszystko jest uzależnione od powinowactwa oraz wysokości prezentu.

Mimo ustania małżeństwa brata i bratowej (wskutek śmierci brata), pomiędzy siostrą zmarłego brata a jej bratową nadal istnieje stosunek powinowactwa. Dlatego też, zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku otrzymania darowizny od bratowej należy zaliczyć siostrę do II grupy podatkowej.

Polskie prawo spadkowe jest dość skomplikowane. Dodatkowo w większości przypadków, do spadkobrania dochodzi na postawie przepisów ustawy, ponieważ zmarły nie zostawia testamentu. Niejednokrotnie do spadku powołanych jest więcej spadkobierców, niż jeden. W takim wypadku, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, następuje tak zwana „wspólność majątku spadkowego”. Stosuje się do niej zasady i przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, z odpowiednimi różnicami wynikającymi z prawa spadkowego. W dużym uproszczeniu polega ona jednak na tym, że spadkobiercy nabywają prawa do określonych nieruchomości, czy przedmiotów wspólnie – co do każdej rzeczy, stając się przymusowymi współwłaścicielami każdej z nich.