Tematy - Rozwód kościelny - INFOR.PL

Na przykładzie wybranych zagadnień z prawa małżeńskiego przedstawione zostaną różnice pomiędzy Kodeksem Kanonów Kościołów Wschodnich a Kodeksem Prawa Kanonicznego.

Pojęcie takie jak „wina” strony procesowej w kościelnym procesie małżeńskim nie istnieje. Ja jednak użyłam tego sformułowania dla ukazania zasadniczej różnicy pomiędzy tytułami prawnymi, na podstawie których przebiega proces, a których istnienie nie jest niejako zawinione przez stronę a tymi powstałymi z jej „winy”.

Zgodnie z prawem kanonicznym, strony procesu kościelnego posiadają możliwość realizacji swoich praw za pomocą osób kompetentnych – biegłych w prawie kanonicznym. Skorzystanie z pomocy prawnej adwokata jest możliwe na każdym etapie procesu kościelnego, jak i od samego początku jego trwania.

W analogii do artykułu na temat rzadko spotykanych przeszkód małżeńskich w obecnym poruszymy tematykę sporadycznie spotkanych wad zgody małżeńskiej, również celem pełniejszego ich obrazu.. Wybrałam te wady, które dotyczą błędu.

Jest szereg publikacji, drobnych artykułów na temat przeszkód małżeńskich, w obecnym skoncentrujemy się na rzadko u nas spotykanych, aby mieć pełny obraz wszystkich.

Pomimo różnych tytułów, z powodu których wszczyna się proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego, strony i niekiedy świadkowie zadają w istocie podobne pytania, poruszają podobne problemy. W poniższym artykule chciałabym przedstawić je, jak i jednocześnie na nie odpowiedzieć.

Człowiek winien „dojrzeć” do podjęcia decyzji odnośnie wszczęcia kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności jego małżeństwa. Czasami jest to podyktowane faktem, iż osoba jest emocjonalnie wyczerpana dotychczasowym, bądź wychodzi z założenia, iż nie zamierza w przyszłości wstępować w nowy związek małżeński. W niniejszym artykule spróbujemy jednak powiedzieć, dlaczego warto w miarę szybko podjąć starania o proces.

Przyczynkiem do napisania tego artykułu była przeprowadzona niedawno rozmowa: czy adwokat może przygotowywać stronę i świadków do procesu. W swoim artykule stoję na stanowisku, iż jest to jedna z czynności adwokata. Ukażę tego racje, chociaż jak widać może wzbudzać to kontrowersje.

Najczęściej spotykanym tytułem prawnym, na podstawie którego przebiegają kościelne procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa, jest tytuł niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (kan. 1095 nr 3 KPK). Pod analizowaną wadę woli podpadają różnego rodzaju zaburzenia.

Na przykładzie tej wady konsensu małżeńskiego widać w pewien sposób rozwój prawa. W przeszłości bowiem jakieś zaburzenie nieznane nauce było pomijane przez prawo jako niekwalifikujące daną sprawę do wyroku pozytywnego. Z biegiem jednak czasu i wraz z rozwojem nauk zmieniało się też orzecznictwo. Myślę, iż takim jednym z bardziej wyrazistych przykładów może być kwestia zaburzenia odżywiania.

Nie zawsze jest akurat tak, iż w kościelnym prawie małżeńskim mamy do czynienia wyłącznie z sytuacją, kiedy następuje orzeczenie (stwierdzenie) nieważności zawartego związku z uwagi na prosty fakt, iż od początku było ono nieważne. Czasami jest zupełnie inaczej – małżeństwo zostaje ważnie zawarte, a jednak stronom przysługuje prawo po odpowiedniej procedurze ponownego jego zawarcia.

W niektórych kościelnych procesach małżeńskich może zaistnieć sytuacja, kiedy jedna ze stron, względnie obie, zamierzają skontaktować się z Najwyższym Trybunałem Sygnatury Apostolskiej (w dalszej części tekstu posługiwać się będziemy skrótem – Sygnatura Apostolska). Zasadniczym pytaniem jest to: kiedy możemy mówić o styczności z tą instytucją.

Symulacja (inny termin to wykluczenie) polega na niechceniu czegoś. W przypadku wykluczenia zgody małżeńskiej będzie to niechcenie zawarcia związku, bądź jak w literaturze specjalistycznej czytamy, chcenie jego niezawarcia. Analogicznie w pozostałych rodzajach symulacji mamy do czynienia z wykluczeniem wierności, jedności, nierozerwalności, i potomstwa.

Są takie tytuły, czyli przyczyny prawne, na podstawie których nie można równocześnie orzec nieważności związku małżeńskiego po tej samej stronie procesowej. Stąd tą niemożliwość nazwałam zasadą niełączenia.

Wertując Kodeks Prawa Kanonicznego pod kątem terminów, czasu na dany etap w kościelnym procesie małżeńskim, można wnioskować, iż jest ich niemała ilość, tymczasem do wielu z nich można podchodzić elastycznie.

Małżeństwo należy uznać za ważne, nawet gdy w czasie jego trwania pojawią się jakieś wątpliwości. Oznacza to tym samym, iż po otrzymaniu stwierdzenia nieważności swojego małżeństwa obie strony mogą być przekonane, iż do tego momentu nie żyły w grzesznym związku.

Nie do rzadkości należy konflikt, pretensje, jakie mogą powstać pomiędzy adwokatem a jego klientem, których źródłem jest niezrozumienie, brak należytego wyjaśnienia, na czym polega czynne uczestnictwo w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, z jednej strony, adwokata kościelnego, a z drugiej, strony, która jest przez niego reprezentowana.

Już w pierwszej fazie kontaktu z klientem, bądź też zetknięcia się jego z kościelnym procesem małżeńskim daje się zauważyć może nie tyle zdziwienie, co bardziej uświadomienie sobie różnicy pomiędzy cywilnym rozwodem i jego przebiegiem a właśnie procesem o orzeczenie nieważności małżeństwa.

Błędem, który może narazić stronę na niepotrzebne dodatkowe działania jest przeniesienie schematu działań z innego sądu do swojego. Dzieje się to wówczas, gdy ktoś z bliskich jest w trakcie albo już po swoim kościelnym procesie, zaś druga strona na zasadzie analogii przenosi schemat jednego procesu, dodajmy – toczącego się zupełnie w innym sądzie – do swojej sprawy.

Podczas kościelnego procesu małżeńskiego albo też już na samym jego początku strona, strony mogą napotkać na pewne przeszkody jego kontynuowania, wszczęcia. W obecnym artykule rozważymy niektóre z nich, aby móc je uniknąć, gdyż winno się zdawać sprawę, iż niejedne z nich powstają niejako na własne życzenie strony.

W niniejszym artykule omówię wykluczenie przymiotu dobra wspólnego małżonków jako symulację zgody małżeńskiej. Symulacja strony podczas wyrażania zgody na małżeństwo wyklucza istotę przymierza małżeńskiego, a więc podporządkowanie go dobru małżonków.

Sam młody wiek nie jest równoznaczny z nieważnie zawartym związkiem małżeńskim. Pojawia się zatem podstawowe pytanie: czy rzeczywiście wiek nie ma żadnego wpływu na stwierdzenie nieważności kościelnego małżeństwa?

Często można spotkać się z problemem, czy małżeństwo zawarte przez osobę mającą inne poglądy, co więcej naukę inną niż Kościół Katolicki jest ważnie zawarte.

Jak często dany adwokat kościelny odniósł sukces w przeprowadzonych przez siebie sprawach, innymi słowy: ile spraw ma już „wygranych”? Wielokrotnie już spotkałam się z takim zapytaniem od osób będących w trakcie, bądź mających dopiero starać się o wszczęcie kościelnego procesu małżeńskiego.

Często pary wnoszące o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego są już po rozwodzie cywilnym. Czy ma to jakiś wpływ na kościelny proces?

Tzw. rozwód kościelny nie jest możliwy, gdy choroba psychiczna małżonka pojawiła się po zawartym związku, gdy nie nie jest ona ciężka, czy gdy nie czyni strony niezdolną do podjęcia istotnych zadań małżeńskich.

Wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa kościelnego co do zasady powoduje, iż strony mogą zawrzeć kolejny ślub. W istocie będzie to jednak nie kolejny, a pierwszy ślub dla strony, która uzyskała tzw. "rozwód kościelny".

Każdy Sąd Kościelny ma własną praktykę co do skargi powodowej. Jednak istotne wymogi pozostają takie same.

Obok pytania o zasadność konkretnej sprawy do przeprowadzenia kościelnego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa częste jest zapytanie o miejsce, tj. sąd, dla złożenia tej prośby.

Częstym, dodajmy wielokrotnie błędnym, przeświadczeniem osób starających się o orzeczenie nieważności swojego kościelnego związku jest pewność odnośnie możliwości starania się o nie już w wyniku zdrady.

Zdrada nie musi skutkować tzw. rozwodem kościelnym, czyli stwierdzeniem nieważności zawiązanego małżeństwa. Kiedy niewierność może stanowić o zasadności dla wszczęcia kościelnego procesu o nieważność małżeństwa?

Rodzaj załączników dołączanych do pozwu zależy od danego Kościelnego Sądu. Stąd praktyczną wskazówką jest uzyskanie informacji na ten temat w tym Trybunale, który będzie prowadził proces.

Niezaangażowanie strony pozwanej, bądź jej zaangażowanie, ale zupełnie nieprawidłowe bierze się często z niezrozumienia istoty tego, czemu służy kościelny proces o orzeczenie nieważności zawiązanego węzła małżeńskiego.

Ważnym kanonem regulującym sposób wykonywania zadania przez Obrońcę węzła małżeńskiego jest kan. 1432 KPK. Warto zacytować go w tej części: „Obowiązkiem (Obrońcy) jest proponować i przedstawić wszystko, co w sposób rozumny może być przytoczone przeciw nieważności lub rozwiązaniu”.

Częstym zapytaniem osób, starających się o stwierdzenie nieważności swojego małżeńskiego związku, jest pytanie o czas trwania tego kościelnego procesu.

W większości procesów jednym z ważniejszych środków dowodowych jest zeznanie świadków. Obowiązuje generalna zasada, od której są naturalnie wyjątki, według której jeden świadek nie jest wystarczający.

Zgodnie z kan. 1095 n. 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego (KPK) z 1983 roku, niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.

Zgodnie z prawem kanonicznym „nieważnie jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od której ktoś ażeby się uwolnić, zmuszony jest wybrać małżeństwo”.

Możliwość otrzymania orzeczenia o nieważności małżeństwa kościelnego nie jest uwarunkowane koniecznością przeprowadzenia wcześniej postępowania rozwodowego w sądzie cywilnym. Prawo kanoniczne jest odrębną dziedziną prawną, dlatego też, możemy uzyskać orzeczenie o nieważności małżeństwa kościelnego bez otrzymania rozwodu cywilnego, jak również posiadać orzeczenie o rozwodzie cywilnym bez wyroku stwierdzającego nieważność małżeństwa w Kościele katolickim.

Przyczyną kary jest zewnętrzne naruszenie normy karnej, świadomie i dobrowolne, dokonana tylko i wyłącznie przez siebie (przestępstwo własne), ciężko zawinione. Karanie czynów, Kościół uznał za ostateczny środek, po wcześniejszym wyczerpaniu wszystkich możliwości wpływu, oddziaływania mającego na celu skłonienie sprawcy do poprawy i zadośćuczynienia.

Stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego rozpoczniemy sporządzając skargę powodową. Sędzia nie może rozpoznać żadnej prośby, jeżeli nie zostanie przedstawiona przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo.

Niezdolność natury psychicznej jest jedną z przesłanek procesowych, która umożliwia uzyskanie orzeczenia o nieważności małżeństwa. Proces ten najczęściej rozpoczynamy powołując się na tytuł prawny : kan. 1095 n.3

Oświadczenia stron, pomimo umiejscowienia ich pośród środków dowodowych, można określić mianem dowodu posiłkowego, gdyż ich wartość uzależniona jest od wielu czynników.

Przyznanie sądowe, czyli twierdzenia strony przeciwko sobie stanowi ważny argument w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Psychologicznie bowiem rzecz ujmując, człowiek łatwiej kłamie w obronie siebie niż przeciwko sobie.

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa dostosowuje się z pewnymi zmianami do zwyczajnego procesu spornego. Dlatego też trybunały kościelne nie unieważniają ważnie zawartych małżeństw i nie wydają orzeczeń rozwodowych.

Bez względu na rodzaj, każde małżeństwo mieszane zobowiązane jest do przestrzegania wymogów związanych z prawem Bożym naturalnym i prawem Bożym pozytywnym.

Przeszkoda różnej religii jest jedną z przyczyn rozwodu kościelnego (stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego). Zachodzi ona pomiędzy osobą ochrzczoną w Kościele katolickim lub doń nawróconą a osobą nieochrzczoną.

Rozwód kościelny to potoczne określenie stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele. Sprawdź jakie są przesłanki unieważnienia takiego małżeństwa, czy musimy korzystać z pomocy adwokata kościelnego oraz jak przebiega proces.

Sakramentalne małżeństwo może zostać zawarte nieważnie z powodu jednej z dwunastu małżeńskich przeszkód rozrywających, od której nie uzyskano dyspensy.

Orzeczenie nieważności małżeństwa sakramentalnego (kościelnego) zgodnie z instrukcją Dignitas conubii opracowaną przez Papieską Radę Interpretacji Tekstów Prawnych możliwe jest wyłącznie na drodze sądowej, a nie np. w ramach tzw. forum wewnętrznego, tj. sumienia.

Rozwód kościelny

Nieważność małżeństwa katolickiego

"Wina" stron w kościelnym procesie małżeńskim

Adwokat prawa kanonicznego i jego rola w procesie

Rzadko spotykane w kościelnym procesie małżeńskim wady zgody małżeńskiej

Przeszkody małżeńskie rzadko spotykane w procesie kościelnym

"Rozwód" kościelny - najczęstsze pytania i problemy

Dlaczego warto szybko rozpocząć kościelny proces małżeński?

Jak przygotować się do kościelnego procesu małżeńskiego?

Niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich - przykłady

Zaburzenia odżywiania przyczyną nieważności małżeństwa kościelnego

Rozwiązanie ważnie zawartego małżeństwa

Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej

Nieważny ślub kościelny: jak rozpoznać symulację?

Zasada niełączenia tytułów prawnych w procesie kościelnym

Terminy w kościelnym procesie małżeńskim

Czy przed uzyskaniem kościelnego wyroku nasze małżeństwo było ważne?

Adwokat i strona w kościelnym procesie małżeńskim

Specyfika kościelnego procesu o nieważność małżeństwa

Kościelny proces o nieważność małżeństwa w różnych sądach

Możliwe trudności podczas kościelnego procesu małżeńskiego

Symulacja jako przyczyna nieważności małżeństwa kościelnego

Wiek jako przyczyna nieważności kościelnego małżeństwa

Poglądy niezgodne z nauką Kościoła a nieważność małżeństwa

Adwokat kościelny i jego sukces w procesie małżeńskim

Stwierdzenie nieważności małżeństwa a rozwód cywilny

"Rozwód kościelny" a choroba psychiczna małżonka

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego a kolejny ślub

Jak napisać skargę powodową?

Wybór sądu w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego z powodu zdrady

Rozwód kościelny a zdrada

Załączniki do skargi powodowej

Stanowiska stron w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Obrońca węzła małżeńskiego w procesie kościelnym

Czas trwania procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Świadkowie w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Psychiczna niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich

Przymus i bojaźń szacunkowa jako podstawy nieważności małżeństwa

Jak uzyskać unieważnienie małżeństwa po rozwodzie?

Kary w prawie kościelnym

Proces kościelny o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Niezdolność natury psychicznej - „unieważnienie małżeństwa”

Oświadczenia stron w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Przyznanie sądowe w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Przebieg postępowania sądowego o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Małżeństwo mieszane i jego konsekwencje

Rozwód kościelny: Przeszkoda różnej religii

Rozwód kościelny - kompendium

Rozwód kościelny: Przeszkody małżeńskie

Nieważność małżeństwa kościelnego