Tematy - Przeliczenie emerytury

Po kilku miesiącach obowiązywania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 można już pokusić się o pewne podsumowania, a także wskazać, jak w praktyce powinien funkcjonować ten wyrok - pisze adwokat Konrad Giedrojć.

ZUS zadeklarował, że nie rozpatrzy pozytywnie żadnego wniosku emeryta o przeliczenie emerytury na podstawie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Słowa dotrzymał. ZUS informuje też jasno, że sprawy trzeba kierować do sądów okręgowych w trybie odwołania. I emeryci poszli do sądów. W artykule analiza pięciu częściowo korzystnych wyroków sądów okręgowych i dwóch całkowicie niekorzystnych. Każdy wyrok do pobrania w formacie PDF.

Najnowsza praktyka orzecznicza sądów okręgowych pokazuje, że kolejne sądy ubezpieczeń społecznych uwzględniają odwołania emerytów od decyzji ZUS-u, dotyczące przeliczenia ich emerytur na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20. Przykładem jest wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z 4 grudnia 2024 r., zgodnie z którym ZUS powinien przeliczyć emeryturę, a szacowana podwyżka powinna wynosić około 500 zł miesięcznie, licząc od 2014 r. Do tej kwoty dodać należy jeszcze waloryzacje emerytury liczone od 2015 r. W przypadku dłuższego pobierania emerytury wcześniejszej (przyznanej na skutek wniosku złożonego przed 6 czerwca 2012 r.) podwyżki często wynoszą około 2000 zł miesięcznie - pisze adwokat Konrad Giedrojć.

Wszystko dzięki sądom: okręgowym i apelacyjnym. Ta wyższa wysokość (6.482,97 zł) wynika z 238,90 miesięcy (tablice dalszego trwania życia) - ZUS próbował przyjąć większą liczbę miesięcy (aż 254,30 - to bardzo niekorzystnie dla emeryta) przy ponownym przeliczeniu emerytury. Dałoby to wynik 5.577,57 zł emerytury - aż o 871,75 zł mniej. Prosta reguła - im większa liczba miesięcy w przeliczeniu, tym gorzej dla emerytury.

Przeszło 10 lat temu Sejm uchwalił przepisy, które karały osoby na wcześniejszej emeryturze (od 2013 r.). Kara w ZUS była i do dziś jest taka - świadczenia wypłacone w czasie korzystania z niej pomniejszały późniejsze wypłaty emerytury powszechnej. Trybunał Konstytucyjny w czerwcu 2024 r. rozpoznał niekonstytucyjność i wskazał, którzy emeryci mają prawo do wyrównań (za okresy przeszłe) i podwyżek (na przyszłość).

W związku z brakiem – od kilku miesięcy – jakichkolwiek informacji na temat zasygnalizowanych przez ministra Macieja Berka prac legislacyjnych rządu (a konkretniej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) nad projektem specustawy przeliczeniowej, która miałaby zagwarantować emerytom, objętym zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., prawo do 64 tys. zł wyrównania i podwyżki emerytury o niemal 1200 zł – INFOR zwrócił się z zapytaniem w powyższej sprawie bezpośrednio do resortu rodziny, pracy i polityki społecznej. Odpowiedź, którą uzyskaliśmy – rzuca „nowe światło” na toczące się przed ZUS sprawy o wznowienie postępowania, a w międzyczasie – resort publikuje założenia do specustawy przeliczeniowej, która jednak nie obejmuje swoim zakresem wszystkich uprawnionych.

Publikujemy trzy kolejne wyroki sądów okręgowych wdrażające zasady z wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. w zakresie przeliczania emerytur, odsetek i wyrównań.

Artykuł dotyczy zmniejszenia wysokości emerytury w efekcie przedłużenia przez emeryta pracy ponad wiek emerytalny. Infor.pl opisał sprawę emeryta, któremu ZUS przeliczył ponownie i bardzo niekorzystnie emeryturę, zwiększając ilość miesięcy średniego trwania życia z 238,90 na 254,3. Im więcej miesięcy, tym emerytura mniejsza. Po sprawach sądowych (okręgowy, apelacyjny i SN) emerytowi przywrócono korzystniejsze przeliczenie. Piszą do nas czytelnicy informując o podobnych sprawach. Np. w lutym 2023 r. ZUS wyliczył zaliczkowo emeryturę ponieważ w dalszym ciągu czytelnik był zatrudniony w firmie (183,60 miesięcy dalszego średniego trwania życia). Wiek emerytalny 65 lat nabył w czerwcu 2021 roku. Chcąc podnieść sobie kwotę emerytury czytelnik pracował do 27 lipca 2023 r. ( 67 lat 1 miesiąc). W momencie przejścia na emeryturę po ponownym przeliczeniu emerytury, ZUS w wyliczeniach przyjął nie 183,60 miesięcy (korzystne) a 192,8 miesięcy (niekorzystne). To wpłynęło na mniejszą wypłatę emerytury.

Konstrukcja wyrównania i odsetek może być stosowana, jeżeli ponowne ustalenie wysokości świadczenia wynikałoby z tego, że świadczenie zostało ustalone w wysokości niezgodnej z obowiązującymi przepisami – informuje MRPiPS. Osobom, którym przyznano emerytury lub renty rodzinnej w czerwcu w latach 2009-2019 i które przez lata miały wypłacane zaniżone świadczenia, świadczenia te – w opinii MRPiPS – zostały wyliczone zgodnie z prawem, a konstrukcja waloryzacji rocznej i kwartalnej jest zgodna z konstytucją, zatem – nie przysługują im jednorazowe wyrównania (które sięgałyby nawet kilkunastu tysięcy złotych), ani odsetki od tych wyrównań.

Do redakcji infor.pl docierają pytania osób poszkodowanych przez przejście z emerytury wcześniejszej na powszechną. Dotyczą: 1) kto i dlaczego podlega temu wyrokowi i 2) dlaczego sądy okręgowe stosują wyrok TK pomimo braku jego publikacji w Dzienniku Ustaw?

W dniu 26 listopada 2024 r., Sąd Najwyższy wydał wyrok (o sygn. akt III USKP 86/24), który może okazać się istotny dla wielu emerytów, którzy we wniosku o przyznanie emerytury (mając do wyboru kilka „wariantów” świadczenia) – posłużyli się sformułowaniem „wariant najkorzystniejszy”, wnosząc do organu rentowego o przyznanie świadczenia w takim „wariancie”, na którym w „ostatecznym rozrachunku” (i to również w dłuższej perspektywie czasu) nie będą oni stratni.

Nie ma publikacji wyroków TK. To oznacza, że wielka rzesza emerytów nie ma szans na ponowne przeliczenie emerytur na podstawie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Wyrok daje realne szanse dla tych osób na podwyżkę emerytur bieżących oraz otrzymanie godziwych kwot z tytułu wyrównania. Niektórzy powyżej 60 000 zł. Rząd zdaje sobie sprawę ze słusznych praw tych osób. Dowodem na to jest szereg odpowiedzi na zapytania poselskie w Sejmie. Więc logicznym jest - po decyzji o niepublikowaniu wyroków TK - oczekiwanie na specustawę, która rozwiąże problem osób poszkodowanych przez przepisy emerytalne za ostatnie około 10-11 lat. I nakaże ZUS dokonanie korzystnych przeliczeń na rzecz poszkodowanych emerytów (dziś często w wieku 73-80 lat i złym stanem zdrowia).

Czas oczekiwania emerytów na przeliczenie emerytur czerwcowych można maksymalnie skrócić. W sejmie jest poselski projekt specustawy, a 27 grudnia kończą się jego regulaminowe konsultacje społeczne. Po tym terminie droga do uchwalenia i zastosowania ustawy przeliczeniowej jest najkrótsza.

Wciąż nierozstrzygnięty jest los około 150 000 emerytów, których interesów broni wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20). Powinni mieć prawo do wznowienia postępowań w kierunku ponownego przeliczenia emerytur i otrzymania wyrównań. Nie wiadomo jak to zrobić. Trwają spory o to. Wciąż jest pat - emerycie wiedzą, że mają prawo do podwyżki emerytur i wyrównań. Ale nie wiedzą jak to zrobić - przepisy wymagają publikacji wyroku TK (zob. art. 145a kpa).

Od 1 kwietnia, przy obliczaniu przyszłych emerytur, ZUS skorzysta z nowej tablicy dalszego trwania życia GUS, co sprawi, że emerytura osoby w wieku 60 lat będzie niższa o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż obliczona na podstawie poprzedniej tablicy – poinformował rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

Przeliczenie emerytury

Jak ZUS powinien wyliczyć emeryturę i wyrównanie po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Adwokat daje przykłady i konkretne kwoty

7 wyroków sądów okręgowych o przeliczaniu emerytur w wykonaniu wyroku TK z 4 czerwca

Emerytura większa o 500-2000 zł (np. za 10 lat wstecz) plus waloryzacja. Emeryci wygrywają z ZUS-em w sądach powołując się wyrok TK z 4 czerwca

SN: ZUS z emeryturą 5.577,57 zł. Sąd przeliczył na 6.482,97 zł. Podwyżka +871,75 zł. Dzięki 238,90 miesiącom średniego trwania życia

ZUS odjął aż 600 000 zł od podstawy emerytury. Emerytura wyższa o 1000 zł od wcześniejszej [wyrok Trybunału Konstytucyjnego 4 VI 2024 r. SK 140/20]

MRPiPS w sprawie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.: ZUS powinien wznawiać postępowania w sprawie ponownego przeliczenia emerytury, a specustawa przeliczeniowa prowadziłaby do sztucznego wzrostu świadczeń

Wyrok TK. Sądy niestety nie orzekają emerytom wyrównania 64 000 zł. Na tyle ZUS szacował średnie kwoty rok temu (obok przeliczenia emerytur)

ZUS znów obniżył emeryturę zwiększeniem 183,60 miesięcy do 192,8 miesięcy [dalsze średnie trwanie życia z GUS]. Kolejny emeryt niepotrzebnie pracował

100 tys. emerytów oraz renciści rodzinni nie otrzymają wyrównania za lata wypłaty zaniżonych świadczeń – MRPiPS rozwiewa wszelkie wątpliwości

Sąd: Na wcześniejszą emeryturę przeszły przed 1 stycznia 2013 r., a na powszechną (65 lat i 60 lat) po tej dacie [wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.]

Wygrana emerytki przed Sądem Najwyższym [chodzi o przeliczenie emerytury]. Wyrok istotny dla wielu emerytów

Premier a specustawa przeliczeniowa. Jaka rekompensata dla emerytów za brak publikacji wyroków Trybunału Konstytucyjnego?

Jest specustawa przeliczeniowa dla emerytów i ZUS w sprawie emerytur czerwcowych. Projekt czeka w Sejmie na szybkie uchwalenie, ale nie rządowy lecz poselski

TK: Jak wznowić postępowanie w ZUS o przeliczenie, podwyższenie i wyrównanie emerytur [przykład]

ZUS odpowiada: Czy po 1 kwietnia składać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury [nowe tablice GUS]?