Kodeks postępowania cywilnego

Sejm uchwalił 20 lutego 2025 r. nowelizację Ordynacji podatkowej i kilku innych ustaw, który ma na celu dostosowania polskiego prawa do dwóch wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Nowe przepisy przewidują, że m.in. w procedurze podatkowej, administracyjnej, cywilnej, można będzie nadać pismo (z zachowaniem terminu) do urzędu lub sądu u dowolnego operatora pocztowego, a nie jak do tej pory tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej. Zmienione omawianą nowelizacją przepisy zapewnią też oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE lub TK za okres od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, niezależnie od czasu złożenia wniosku o zwrot nadpłaty. Jednak w dniu 4 kwietnia 2025 r. (po rozpatrzeniu poprawek zgłoszonych przez Senat), Sejm postanowił zrezygnować w tej nowelizacji z przepisów o likwidacji monopolu Poczty Polskiej na dostarczanie przesyłek urzędowych. Teraz omawiana ustawa została przesłana do podpisu Prezydenta RP.
W omawianej nowelizacji pozostały przepisy dot. objęcia oprocentowaniem nadpłaty podatku – powstałej w wyniku korzystnego dla podatnika orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – w czasie od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu. Takie same zasady, dotyczące oprocentowania, będą dotyczyć nadpłat, które powstały w wyniku orzeczeń Trybunału. Ustawa ta ujednolica też terminy dotyczące doręczeń pism urzędowych do 14 dni (w przypadku doręczeń hybrydowych przewidziany był 15 dniowy termin doręczenia).

Od 22 września 2023 r. nowością w sporach „pracowniczych” jest możliwość uzyskania zabezpieczenia polegającego na kontynuacji zatrudnienia zwolnionego pracownika. Na czas procesu pracownika nie można zwolnić.

Przyjęta przez rząd nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ma realizować unijne wymaganie, aby sprzeciwienie się powrotowi dziecka, które zostało bezprawnie uprowadzone lub zatrzymane, miało miejsce w szczególnych przypadkach.

Po ostatnich zmianach prawa tylko część frankowiczów może składać pozwy do wyspecjalizowanego Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie. Ministerstwo Sprawiedliwości, komentując to, przekonuje, że nowelizacja Kodeksu postepowania cywilnego pozwoli na przyśpieszenie postępowań. Znawcy tematu jednak uważają, że na pozytywne efekty trzeba będzie poczekać. I sugerują wzmocnienie kadrowe tzw. wydziału frankowego, a także dalsze zmiany procedury. Do tego w przestrzeni publicznej pojawiają się opinie, że przez ww. zmiany kredytobiorcy mogą mieć spore trudności w uzyskaniu zabezpieczenia roszczeń.

Przepisy o publikacji przeprosin pozostają w Kodeksie postępowania cywilnego. Sejm odrzucił w czwartek 9 marca kilkanaście z 44 poprawek Senatu do zmian procedur cywilnych w Kodeksie. Przyjęto zaś zobowiązanie Ministerstwa Sprawiedliwości do zbadania funkcjonowania noweli po 3 latach.

Rozszerzenie przepisów ustawy antyprzemocowej przewiduje nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, a także procedury karnej, którą podpisał prezydenta Andrzej Duda. Chodzi m.in. o zakaz zbliżania się i kontaktowania przez sprawcę z osobą pokrzywdzoną.

Czy rodzice lub opiekunowie prawni mogą sprzedać mieszkanie należące do małoletniego dziecka? Jakich formalności wymaga sprzedaż nieruchomości, którego właścicielem jest małoletnie dziecko, które nie ukończyło 18 roku życia? Najpierw sąd opiekuńczy musi wyrazić zgodę na czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka - a taką czynnością jest sprzedaż nieruchomości. Dotyczy to również sytuacji, w której dziecko pozostaje współwłaścicielem nieruchomości. Zgoda sądu opiekuńczego uwzględnia zarówno legalność planowanej czynności prawnej, jak i jej skutek z punktu widzenia interesów małoletniego. Zasady postępowania o udzielenie zgody na sprzedaż nieruchomości dziecka reguluje m.in. artykuł 583 kodeksu postępowania cywilnego.

W trakcie postępowania cywilnego powód dwukrotnie wnosił, przed rozpoczęciem rozpraw, o odroczenie ich terminu z uwagi na zachorowanie na COVID-19 i w konsekwencji konieczność odbycia izolacji. Sąd rejonowy nie uwzględnił drugiego wniosku i wydał wyrok pod nieobecność powoda. Ten odwołał się od wyroku podnosząc, że pozbawiono go podstawowych praw do obrony swoich interesów w procesie cywilnym, mimo że złożył wniosek o odroczenie rozprawy z powodu choroby. Kto miał rację?

W razie wniesienia przez właściwy organ skargi kasacyjnej nowe przepisy umożliwią wstrzymanie z urzędu wykonania prawomocnego postanowienia sądu, które nakazuje, aby dziecko wróciło do państwa miejsca stałego pobytu.

Ulga na dziecko a egzekucja komornicza. W polskim prawie podatkowym ulgi podatkowe i wynikające z nich ewentualne zwroty nadpłaconego podatku podlegają egzekucji (zajęciu) komorniczej. Dotyczy to wszystkich ulg podatkowych, także tych, które przysługują rodzicom z tytułu wychowywania dziecka do czasu osiągnięcia przez nie pełnoletności lub do ukończenia 26. roku życia w przypadku kontynuowania nauki (tzw. ulga na dziecko w PIT). W jednej z interpelacji poselskiej do ministra sprawiedliwości posłanka zaapelowała o zmianę przepisów, by ulgi podatkowe przysługujące na dzieci były zwolnione z egzekucji komorniczej. Minister sprawiedliwości stwierdził jednak, że "brak jest dostatecznych podstaw do dodatkowego zwalniania nadpłaty (zwrotu) podatku, z egzekucji komorniczej", także w przypadku ulgi na dziecko.

Chcąc udzielić odpowiedzi na postawione wyżej pytanie należy wyjść od tego, czy rozwodzący się małżonkowie posiadają małoletnie dziecko. Jeśli bowiem rozwód dotyczy małżeństw z dzieckiem, sąd zobligowany jest do uregulowania jego sytuacji na czas po orzeczeniu rozwodu, a koszty postępowania rozwodowego wzrastają. W związku z tym, że w postępowaniu rozwodowym część kosztów związana jest z samą obecnością dziecka, w artykule przedstawione zostanie postępowanie rozwodowe małżonków posiadających małoletnie dzieci, jako takie, które lepiej oddaje szacunkowy koszt rozwodu.

Liczba frankowiczów wnoszących pozwy do Sądów przeciwko bankom stale rośnie. Głównym założeniem wytaczanych powództw jest unieważnienie umów kredytowych z uwagi na zawarte w umowach klauzule abuzywne, dzięki czemu - po uzyskaniu korzystnego rozstrzygnięcia - kredytobiorcy nie będą musieli już spłacać kredytu. Coraz więcej osób zainteresowanych jest także zaprzestaniem spłaty uciążliwego kredytu już w trakcie trwania procesu. Takim rozwiązaniem jest instytucja zabezpieczenia powództwa.

Urząd skarbowy w chwili otrzymania zajęcia komorniczego na wierzytelności podatnika staje się podmiotem postępowania egzekucyjnego. Mimo zarzutów podatnika fiskus nie jest uprawniony do kontrolowania legalności działań komornika, bo organ ten nie jest podmiotem tego postępowania – w taki oto sposób fiskus tłumaczył, dlaczego naczelnik urzędu skarbowego przekazał należny podatnikowi zwrot nadpłaty podatku komornikowi, mimo że ten umorzył już postępowanie egzekucyjne.

Jedną z nowości, wprowadzonych zeszłoroczną nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, jest umowa dowodowa, unormowana w przywróconym postępowaniu gospodarczym. Analiza nowego uregulowania skłania do wniosku, iż niektóre podmioty mogą uchylić się od skutków jej zawarcia, nie ponosząc jednocześnie z tego tytułu istotnych konsekwencji prawnych.

1 marca 2020 r. miał być początkiem Prostej Spółki Akcyjnej oraz elektronicznego KRSu, na który wiele osób czekało. Miał, ponieważ ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw przesunięto ten termin o rok. Elektroniczny KRS ma funkcjonować od 1 marca 2021 r.

W myśl najnowszej nowelizacji przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowania sądowe w sprawach gospodarczych mają trwać maksymalnie 6 miesięcy. Czy rzeczywiście tak będą wyglądały nowe realia? Czy sądy są gotowe na nowe zasady?

Powód występując z pozwem ma obowiązek dokładnie określić swoje żądanie, podać okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie oraz przedstawić dowody na ich poparcie. Pozwany nie może odmówić wdania się w spór - w odpowiedzi na pozew wypowiada się co do faktów zawartych w pozwie, a ponadto przedstawia własne twierdzenia i dowody na uzasadnienie podniesionych przez siebie zarzutów. Oprócz przedstawienia własnego stanowiska co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących faktów, pozwany jest obowiązany także wyszczególnić fakty, którym zaprzecza. Obligatoryjność składania repliki na pozew to jedna z szeregu zmian wprowadzonych nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 2019 roku, która tak jak pozostałe, stanowi istotne novum w postępowaniu spornym przed sądem.

Projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego zakłada utworzenie sądów własności intelektualnej. Zajmowałyby się sprawami z zakresu własności intelektualnej, prawa autorskiego, własności przemysłowej i nieuczciwą konkurencją. Jakie szczegóły przewiduje nowy kpc?

Od 7 listopada 2019 r. w Kodeksie postępowania cywilnego ustanowiony zostaje specjalny tryb rozstrzygania spraw gospodarczych. Ma on skrócić proces z nawet kilku lat do pół roku. Zawiera w sobie jednak kilka pułapek dotyczących m.in. ograniczenia ws. dostarczania dowodów czy powołania świadków.

Wchodzące w życie 7 listopada 2019 r. zmiany kodeksu postępowania cywilnego zasadniczo zmienią uprawnienia w zakresie spraw dotyczących sporów z ZUS. Sąd I instancji będzie mógł: uchylić decyzję, przekazać sprawę do rozpoznania do ZUS oraz umorzyć postępowanie. Przykładowo, jeśli ZUS wyda decyzję o braku prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i po wydaniu decyzji pojawią się nowe okoliczności co do stanu zdrowia, Sąd będzie mógł uchylić decyzję i przekazać ją do ponownego rozpoznania do ZUS.

W dniu 27 listopada 2019 roku, na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie odbędzie się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych”, organizowana przez Koło Naukowe Prawa Handlowego działające przy UKSW. Portal Infor.pl jest patronem medialnym wydarzenia.

Powrót postępowania w sprawach gospodarczych to ważna zmiana, jaka czeka niebawem przedsiębiorców w sądach. Już 7 listopada 2019 r. wejdą w życie kolejne przepisy nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego (KPC). Szczegóły w naszym podcaście.

Nowe, komunikatywne pouczenia dla stron procesu cywilnego przygotowane zgodnie z dyspozycją zawartą w nowelizacji KCP mają być wprowadzone do 5 sierpnia 2020 r.

Dnia 21 sierpnia 2019 r. weszła w życie nowelizacja procedury cywilnej. Zmiany dotyczą m.in.: instytucji fikcji doręczeń, umorzenia postępowania oraz ograniczenia procedowania na posiedzeniu niejawnym.

Niezwłoczną eksmisję sprawcy przemocy domowej przewiduje przygotowany przez Ministerstwo sprawiedliwości projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Zdaniem resortu nakaz nie będzie stosowany przez policję całkowicie autonomicznie, lecz ma podlegać kontroli sądu.