In dubio pro tributario - rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika

Podatnik ma prawo powoływać się na klauzulę rozstrzygania wątpliwości podatkowych na swoją korzyść, i to w bardzo szerokim zakresie. Organy podatkowe mają natomiast obowiązek ustalania owej korzyści w toku sprawy podatkowej oraz zastosowania się do zasad wynikających z Ordynacji podatkowej, jak również ustawy – Prawo przedsiębiorców w przypadku, gdy sprawa dotyczy podmiotów gospodarczych.

Wśród zmian proponowanych w projekcie nowej Ordynacji podatkowej z dnia 4 lipca 2018 r. znajduje się m.in. wprowadzenie zasad, zgodnie z którymi niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego oraz stanu faktycznego rozstrzyga się na korzyść zobowiązanego. Czy nowe zasady to rewolucja, czy może jedynie mydlenie podatnikom oczu?

W 2017 roku sądy administracyjne (WSA i NSA) wydały w sumie 27 tys. wyroków w sprawach podatkowych. Orzeczeń uchylających decyzje fiskusa było 25 proc. Część sądowych rozstrzygnięć w sprawach podatkowych budzi zastrzeżenia tak ekspertów, jak i samych podatników. Ich zdaniem to efekt nie tylko profiskalnej wykładni, lecz także niedoskonałości przepisów.

Zdaniem przedsiębiorców klauzula pewności prawa nie stanowi tak skutecznego narzędzia, jakim miała być w pierwotnym założeniu. Zwracają oni uwagę, że obronie praw przedsiębiorców służą też inne instrumenty, takie jak klauzula in dubio pro tributario, czy też szereg zasad generalnych wprowadzanych w ramach Prawa przedsiębiorców, jak choćby rozstrzyganie wątpliwości faktycznych na ich korzyść, czy zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”.

Wprowadzenie ułatwień w wykonywaniu działalności gospodarczej to główny cel projektu ustawy Prawo przedsiębiorców, który zastąpi obecnie obowiązującą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Nowe regulacje mają zacząć obowiązywać w 2018 r.

Od 1 stycznia 2016 r. do Ordynacji podatkowej (ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) dodano klauzulę „in dubio pro tributario” (art. 2 a ustawy Ordynacja podatkowa – nie dające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika). Reguła ta miała w sposób istotny zwiększyć ochronę podatników, w tym również miała chronić podatników przed praktykami ze strony organów podatkowych. W praktyce okazało się jednak, że zastosowanie tej zasady nie jest już takie oczywiste i łatwe. Jak się okazuje z klauzuli tej częściej korzystają sądy administracyjne niż organy podatkowe.

Wprowadzona w ubiegłym roku klauzula „in dubio pro tributario” miała stanowić dodatkową wskazówkę interpretacyjną dotyczącą tego, w jaki sposób należy rozstrzygać wątpliwości powstające w procesie wykładni podatkowej normy prawnej. Klauzula ta w praktyce pozostaje jednak martwa z powodu niekompetencji urzędników.

Nie trzeba czekać pięć lat od śmierci małżonka, żeby zbyć bez PIT nieruchomość kupioną wspólnie przed laty – przesądził NSA w uchwale. Korzystna uchwała NSA nie oznacza, że wszyscy wdowcy, którzy zapłacili PIT przy sprzedaży, dostaną go z powrotem. Taką możliwość mają ci, którzy wciąż spierają się z fiskusem, czy to przed urzędem bądź izbą skarbową, czy to w sądzie administracyjnym.

Jeżeli na tle sporu prawnego możliwe są różne wykładnie przepisów i nie można stosując zasad wykładni ostatecznie wypowiedzieć się co do tego, która z tych wykładni odpowiada systemowi prawa, a tak jest w przypadku wątpliwości co rozliczenia faktur korygujących zmniejszających oraz zwiększających faktury pierwotne z odwrotnym obciążeniem, wówczas organ jest zobowiązany do uwzględnienia stanowiska podatnika.

W praktyce podatek od nieruchomości ustalany jest przez organy podatkowe w związku z posiadaniem przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną budynków, budowli bądź gruntów. Jeśli te nieruchomości związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej, wtedy organ ma obowiązek ustalić wymiar podatku. Co jednak w przypadku gdy nieruchomość nie jest przeznaczona na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą?

Określenie daty nabycia nieruchomości jest istotne, jeśli spadkobiorca chce taką nieruchomość sprzedać przed upływem pięciu lat, liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło otwarcie spadku. Niejednolite orzecznictwo sądów administracyjnych stawia w niejasnej sytuacji tych spadkobierców, którzy nabyli spadek po zmarłym współmałżonku, z którym pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej.

Nowelizacja ordynacji podatkowej mówiąca o rozstrzyganiu przez fiskusa wszelkich wątpliwości na korzyść podatnika, która weszła w życie wraz z początkiem 2016 roku, w pierwszym momencie wzbudziła spory entuzjazm wśród przedsiębiorców. – Ostatecznie jednak okazała się jedynie martwym przepisem, bo nie ma żadnego odzwierciedlania w rzeczywistości – zauważają eksperci. Jak to możliwe i dlaczego mimo zmian w ustawie podatnicy nadal mają nikłe szanse na przychylną dla nich interpretację prawa?

Nowa Ordynacja podatkowa będzie ustawą na lata - powiedziała podczas konferencji w Szczecinie, po posiedzeniu Rady Ministrów premier Ewa Kopacz. Rząd przyjął założenia do nowej Ordynacji podatkowej.

Podejmowanie przez przedsiębiorcę prawidłowych decyzji gospodarczych wymaga nie tylko udziału księgowego, ale to grono powinno być poszerzone o prawnika i doradcę podatkowego, bo nawet najlepiej skonstruowana umowa o charakterze cywilnoprawnym może wywoływać daleko idące skutki podatkowe – podkreśla prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic, przewodnicząca Krajowej Rady Doradców Podatkowych, w wywiadzie udzielonym dla portalu Infor.pl

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw zakłada m.in., że wątpliwości dotyczące treści przepisów prawa podatkowego będą rozstrzygane na korzyść podatników.

Prezydent Bronisław Komorowski w środę 5 sierpnia 2015 r., ostatniego dnia urzędowania, późnym wieczorem podpisał nowelizację Ordynacji podatkowej, która wprowadza do niej zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, czyli "in dubio pro tributario" - poinformowała w czwartek Kancelaria Prezydenta.

Zasada "in dubio pro tributario" nakazująca rozstrzygać wątpliwości na korzyść podatników, będzie zdefiniowana ogólnie, tak jak chciał Prezydent - zdecydował Sejm, odrzucając w środę 5 sierpnia 2015 r. wieczorem poprawkę Senatu do nowelizacji Ordynacji podatkowej. Zmiany brzmienia zasady "in dubio pro tributario" chciało MF. Będzie problem z jej zastosowaniem - powiedział PAP wiceminister finansów Janusz Cichoń. Ustawa została podpisana przez Prezydenta późnym wieczorem tego samego dnia - w ostatnim dniu urzędowania Prezydenta Komorowskiego.

Zdaniem ekspertów nowa Ordynacja podatkowa powinna zawierać m.in. zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, katalog praw podatnika, zachęty do mediacji między podatnikami a fiskusem, silniejsze gwarancje przestrzegania terminów przez organy podatkowe.

Prezydencki projekt zmian w Ordynacji podatkowej, który przewiduje wprowadzeni zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika wraca do sejmowej komisji finansów - to efekt poprawki PSL zgłoszonej podczas drugiego czytania projektu w Sejmie.

Ustawa w sprawie in vitro, nieodpłatnej pomocy prawnej i przygotowany przez prezydenta Bronisława Komorowskiego projekt zmian w ordynacji podatkowej - prace nad tymi projektami PO chciałaby sfinalizować do sierpnia. Platforma planuje też uchwalić ustawę ws. pierwszej pracy dla młodych.