Frankowicze

W ostatnich tygodniach kredytobiorcy posiadający kredyty indeksowane do franka szwajcarskiego odczuwają wzmożony nacisk ze strony banków, a w szczególności PKO BP, który zdecydował się na intensyfikację działań windykacyjnych. Dla wielu klientów była to szokująca niespodzianka, zwłaszcza że strategia banku wobec kredytobiorców frankowych była dotychczas bardziej umiarkowana. Czy nowe podejście PKO BP jest formą nacisku na klientów, by przyjęli proponowane przez bank rozwiązania, czy może to jedynie sposób na zmniejszenie ryzyka kredytowego?

Wyrok TSUE z 24 października 2024 r. wzmocni pozycję osób wynajmujących mieszkania sfinansowane kredytem frankowym, ujednolici linię orzeczniczą w procesach dotyczących kredytów frankowych, ponadto sądy będą traktowały takie osoby jak konsumentów, a nie inwestorów - wynika z przesłanych PAP opinii prawników do wyroku.

Jakie zmiany wprowadziła „Uchwała frankowa” Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2024 roku? Jakie możliwości i prawa mają frankowicze w świetle nowej uchwały? Czy spodziewamy się kolejnych zmian? 

Pod koniec maja Bank BPH S.A. opublikował sprawozdanie finansowe za 2023 rok. Sprawozdanie prezentujące rekordową w historii polskiej bankowości stratę na poziomie 5,5 mld złotych, przy stracie na poziomie 1,7 mld złotych za 2022 rok. Czy zatem kredytobiorcy frankowi posiadający kredyty hipoteczne w tym banku mają się czego obawiać? 

Jaki będzie rok 2024 dla frankowiczów? Na pewno można się spodziewać wzrostu liczby spraw w sądach. A co z bankami? - Prawdopodobnie staną się one jeszcze bardziej skłonne do negocjacji - uważa radca prawny w Kancelarii SubiGo Adrian Goska.

Frankowicze mają powód do zadowolenia, po raz kolejny Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stanął po ich stronie. O co chodzi w korzystnym wyroku dla konsumentów?

Frankowicze znów mają powody do radości. TUSE w czwartek orzekł, że sądy krajowe mają obowiązek zbadać z urzędu, czy postanowienia umowy mają nieuczciwy charakter i, dokonawszy takiego badania, mają obowiązek wyłączyć stosowanie nieuczciwych warunków umownych tak, aby nie wywierały one skutków wobec konsumenta.

Sąd Najwyższy we wrześniu 2023 roku wydał trzy wyroki niekorzystne dla posiadaczy kredytów frankowych. W wyrokach tych SN uznał, że jeżeli nie ma określonego w umowie kredytowej przelicznika waluty, w której jest indeksowany lub denominowany kredyt (niezależnie od tego, czy tego przelicznika nie było od początku, czy też okazał się nieważny), na podstawie art. 56 kodeksu cywilnego stosuje się przelicznik wynikający ze zwyczajów i zasad współżycia społecznego. Zdaniem SN możliwa jest także analogia z innych przepisów, w szczególności art. 358 § 2 k.c. Z tego wynika, że dopuszczalne jest w takiej sytuacji zastosowanie kursu średniego NBP.

WIBOR. Sukcesy tzw. frankowiczów ośmieliły kredytobiorców złotówkowych do dochodzenia sprawiedliwości w sądach. W ich imieniu są wysyłane pierwsze pozwy przeciw bankom. W niedługim czasie należy spodziewać się kolejnych spraw, których przedmiotem będą wadliwe umowy, odwołujące się do wskaźnika WIBOR. Zawierają one  niedozwolone postanowienia, rażąco godzące w interesy konsumentów. Naruszenia polegają na niewykonaniu podstawowego obowiązku informacyjnego. Nie doręczając klientom regulaminu, na podstawie którego ustalany jest ww. wskaźnik, banki masowo łamały także art. 384 k.c. i art. 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że podatnik który wygra proces frankowy musi skorygować ulgę odsetkową tylko w przypadku gdy otrzyma zwrot odsetek odliczonych w ramach tej ulgi. Zdaniem MF podatnik może to zrobić na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest doliczenie odsetek do dochodu w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym podatnik otrzyma ich zwrot. Ten sposób skorygowania ulgi odsetkowej jest dla podatnika korzystniejszy gdyż powoduje, że nie musi on na nowo obliczać podatku za lata nieprzedawnione, w których korzystał z ulgi odsetkowej, czyli nie musi składać za te lata korekt zeznań z pominięciem tego odliczenia oraz płacić odsetek za zwłokę. Drugim sposobem jest złożenie przez podatnika korekty zeznań za lata nieprzedawnione (nie wykazując w nich ulgi odsetkowej). Ten sposób jest jednak dla podatnika mniej korzystny gdyż wiąże się z dopłatą podatku za poszczególne (skorygowane) lata oraz z zapłatą odsetek za zwłokę od tych dopłat. 

Temat sytuacji frankowiczów niejednokrotnie pojawiał się w kampanii wyborczej. Co proponowały poszczególne partie? Które pomysły, według ekspertów, są niemożliwe do realizacji? Jakie jest stanowisko środowiska frankowego?

Kolejny wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie kredytów frankowych. W wyroku z 21 września 2023 r. TSUE podkreślił, że bank ma obowiązek przekazać konsumentowi informacje, które pozwolą zrozumieć rzeczywiste ryzyka, na które jest narażony w trakcie całego okresu obowiązywania umowy kredytu denominowanego w walucie obcej.

Jeśli nie roszczenie „o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału” to może roszczenie o waloryzację kapitału? Czym teraz banki zamierzają zniechęcać tzw. frankowiczów do pójścia do sądu?

Banki zawierają coraz więcej ugód z frankowiczami. Z drugiej strony proponowane ugody wciąż nie spełniają oczekiwań wielu frankowiczów. Niektórzy zastanawiają się, czy jest możliwość rozwiązania już zawartej ugody. Co prognozują eksperci na najbliższe miesiące? 

Sprawy frankowe. Najnowsze dane mówią o 120 tys. spraw frankowych w sądach, a sądy są niewydolne. Jednocześnie szacuje się, że wciąż ponad połowa kredytobiorców nie podjęła jeszcze działań procesowych. 

Każdy „frankowicz”, który spłacił już kapitał kredytu i zamierza unieważnić swoją umowę, może – po konsultacji z prawnikiem – rozważyć zaprzestanie dalszych spłat - wskazał mecenas Radosław Górski, odnosząc się do decyzji o upadłości Getin Noble Banku.

20 lipca 2023 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie ogłosił upadłość Getin Noble Banku. Ta decyzja sądu wiele zmienia w sytuacji kredytobiorców, którzy zaciągnęli w tym banku kredyt we frankach szwajcarskich. Toczące się przed sądami postępowania cywilne o unieważnienie umów kredytowych i zwrot rat kredytowych z mocy prawa będą wstrzymane, więc frankowicze będą musieli dochodzić swoich roszczeń przed sądem upadłościowym i syndykiem masy upadłości. To wiąże się z wieloma wyzwaniami i może oznaczać wydłużenie całej ścieżki. Wolumen kredytów frankowych w banku to około 9 mld zł, a spraw sądowych frankowiczów jest ponad 10 tys.

Jak informuje Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich, banki chcąc uniknąć przedawnienia roszczeń w sądowych sporach z frankowiczami będą składały kontrpozwy. Elementem tych kontrpozwów, po wyroku TSUE z 15 czerwca 2023 r., nie będzie roszczenie o zapłatę za kapitał, tylko - najprawdopodobniej - kwestia żądań waloryzacji tych środków.

Wyrok TSUE ws. frankowiczów. Szacuje się, że w ciągu roku może ruszyć z pozwami ok. 30-40% kredytobiorców spośród tych, którzy dotąd jeszcze nie dochodzili swoich praw. Czy to doprowadzi do paraliżu sądownictwa?

Dzień 15 czerwca 2023 roku jest bardzo ważną datą dla frankowiczów. Tego dnia Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenia w dwóch sprawach ważnych dla konsumentów, którzy zawarli z bankami nieważne umowy kredytu.

Oba wyroki TSUE powinny "natychmiast" wpłynąć na korzystne rozstrzygnięcia dla frankowiczów; oddalenie pozwów banków przeciwko konsumentom w kwestii wynagrodzenia za korzystanie z kapitału i zgodę sądów na zabezpieczenia roszczenia do czasu prawomocnego wyroku - ocenił w rozmowie z PAP Kamil Chwiedosik, założyciel społeczności Życie Bez Kredytu.

W dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał dwa korzystne dla kredytobiorców wyroki w sprawach wytoczonych bankom przez konsumentów, którzy zaciągnęli kredyty denominowane we frankach szwajcarskich. Zdaniem TSUE bank nie ma prawa żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot wypłaconego kapitału. Ponadto Trybunał uznał, że sądy mogą zarządzać środek tymczasowy w postaci zawieszenia spłaty rat kredytu w trakcie trwania procesu o ustalenie nieuczciwego charakteru warunków umowy. Rzecznik Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego Jacek Barszczewski ocenił pierwszy z tych wyroków TSUE (w sprawie o sygn. C-520/21), jako negatywny dla sektora bankowego i całej polskiej gospodarki.

Czy sprawa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału znajdzie w końcu swoje rozwiązanie? Czy będzie ono pozytywne dla osób spłacających kredyt we frankach szwajcarskich? Już 15 czerwca br. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyda wyrok, na który od miesięcy czekają zarówno frankowicze, jak i, znajdujące się po drugiej stronie barykady, banki. 

Po ostatnich zmianach prawa tylko część frankowiczów może składać pozwy do wyspecjalizowanego Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie. Ministerstwo Sprawiedliwości, komentując to, przekonuje, że nowelizacja Kodeksu postepowania cywilnego pozwoli na przyśpieszenie postępowań. Znawcy tematu jednak uważają, że na pozytywne efekty trzeba będzie poczekać. I sugerują wzmocnienie kadrowe tzw. wydziału frankowego, a także dalsze zmiany procedury. Do tego w przestrzeni publicznej pojawiają się opinie, że przez ww. zmiany kredytobiorcy mogą mieć spore trudności w uzyskaniu zabezpieczenia roszczeń.

Blisko 40% frankowiczów chce w najbliższym czasie pozwać swój bank. Prawie połowa kredytobiorców nie planuje tego, a niecałe 20% jeszcze się waha. Porównując wyniki tegorocznego i zeszłorocznego sondażu, widać, że największa różnica dotyczy tej drugiej grupy, która rdr. urosła aż o 17,9 p.p. Banki robią wszystko, by ich zniechęcić do działania, ale do złożenia pozwu może „przekonać” dalszy wzrost wysokości rat.