Egzekucja podatkowa

Przychylając się do wniosku Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, Minister Finansów zalecił podległym jednostkom, by w toku egzekucji podatków i innych należności budżetowych egzekwowanych w trybie egzekucji administracyjnej, wystawiały (o ile to możliwe prawnie i technicznie) tytuły wykonawcze wielopozycyjne. W ten sposób podatnicy (w tym przedsiębiorcy) zapłacą niższą opłatę manipulacyjną.
 

Złożenie wniosku o rozłożenie zaległości podatkowej na raty, czy o odroczenie płatności nie ma wpływu na możliwość jej egzekwowania - tak wynika z wyroku NSA. Orzeczenie NSA świadczy o tym jak ważne jest dochowanie terminów w postępowaniu administracyjnym. Zbyt późne działania, podejmowane często „po fakcie” mogą nie przynieść oczekiwanych skutków.

Koszty upomnienia w egzekucji administracyjnej. Od 13 października 2021 r. obowiązuje wyższa kwota kosztów upomnienia, które należy doręczyć zobowiązanemu przed wszczęciem egzekucji administracyjnej. Nowa wysokość kosztów tego upomnienia wynosi 16 zł. Do 12 października 2021 r. wysokość kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji wynosiła 11,60 zł. Trzeba też wiedzieć, że aktualna wysokość kosztów upomnienia w egzekucji administracyjnej wyznacza niektóre limity w Ordynacji podatkowej i ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zwolnienia z egzekucji administracyjnej. Postępowanie egzekucyjne w administracji jest jednym z najtrudniejszych z momentów, z którymi musi mierzyć się dłużnik-podatnik, dłużnik-płatnik, czy inni dłużnicy zalegający z tzw. należnościami publicznoprawnymi. Oprócz podatków w tym postępowaniu egzekwuje się także np. grzywny, kary nakładane przez organy administracyjne, czy składki na ubezpieczenia społeczne. W trakcie egzekucji administracyjnej z zasady nie ma już możliwości walki merytorycznej z podstawami swojego obciążenia finansowego. Nie oznacza to jednak, że nie ma żadnych praw. Jak podkreśla doktryna oraz orzecznictwo – nawet w ostatnim (egzekucyjnym) stadium ściągalności zobowiązań, dłużnik ma pewne prawa. Jednym z nich, są tak zwane zwolnienia z egzekucji administracyjnej. Czym są? Jak funkcjonują?

Minister Finansów przygotował nowe wzory tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej. Chodzi o: tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji należności pieniężnych (druk TW–1), tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym (druk TW–2) i kolejny tytuł wykonawczy (druk TW–3). Rozporządzenie wprowadzające nowe wzory tych formularzy ma wejść w życie 20 lutego 2021 r.

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych na majątku przedsiębiorcy może znacząco wpłynąć na możliwość regulowania przez niego bieżących zobowiązań wobec swoich pracowników i kontrahentów. Negatywnie wpływa również na sytuację życiową samego podatnika. Dlatego wydane przez organy decyzje o zabezpieczeniu powinny być należycie uzasadnione.

Zajęcie rachunków bankowych firmy, gdy wystarczającym zabezpieczeniem spłaty zobowiązań podatkowych były ruchomości wskazane przez przedsiębiorcę, to klasyczny przykład ignorowania zapisów Konstytucji Biznesu i działanie, które mogło doprowadzić do upadłości rodzinną firmę z 35-letnią tradycją. Takie stanowisko Rzecznika MŚP podzielił Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie, uchylając decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w Bartoszycach w sprawie sposobu egzekwowania zobowiązań przedsiębiorstwa z branży metalowej w podatku VAT.

Minister Finansów przygotował bardzo obszerny i wielowątkowy projekt nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw. To bardzo ważna ustawa zwłaszcza dla podatników, bowiem egzekucji administracyjnej podlegają m.in. podatki, opłaty, odsetki od zobowiązań podatkowych, grzywny a także np. składki na ubezpieczenia społeczne Projekt ten został opublikowany 25 lutego 2019 r., rozpoczęły się uzgodnienia międzyresortowe, konsultacje publiczne i opiniowanie tego projektu. Zdecydowana większość przepisów ma wejść w życie w trakcie 2019 roku.

Zobowiązany dysponuje środkami ochrony prawnej, w które wyposażył go ustawodawca. Należy do nich skarga na czynność egzekucyjną, którą może wnieść na podstawie artykułu 54 Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. (dalej: u. p. e. a.).

Jeśli naczelnik urzędu skarbowego zajął konto podatnika na podstawie decyzji, która później została uchylona, to nie było przerwy w biegu przedawnienia. Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 26 lutego 2018 r. (sygn. akt I FPS 5/17). Ma ona znaczenie dla przedawnienia zobowiązań podatkowych, bo tych – jak wiadomo – fiskus nie może ściągać zasadniczo po pięciu latach, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 par. 1 ordynacji podatkowej).

Z różnych względów może dojść do sytuacji, w której podatnik nie może albo nie chce zapłacić podatku, który został już określony - czy to w deklaracji złożonej przez podatnika, czy też w decyzji wymiarowej organu podatkowego. W takiej sytuacji następuje wszczęcie postępowania egzekucyjnego, które ma doprowadzić do przymusowego ściągnięcia należności na rzecz fiskusa. Oczywiście, podatnik musi ponieść koszty tego postępowania.

Wystarczy mniej niż trzy miesiące do upływu terminu przedawnienia, aby urząd mógł egzekwować swoją nieprawomocną jeszcze decyzję. Taką możliwość działania organów podatkowych I instancji potwierdza ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny. To diametralny zwrot w orzecznictwie. Jeszcze dwa lata temu sądy wymagały od organów dużo bardziej starannego działania.

Choć logicznym jest, że postępowanie egzekucyjne powoduje dodatkowe opłaty, to często osoba zobowiązana do zapłaty nie jest tego świadoma. Nierzadko zdarza się, że dłużnik chce zapłacić organowi egzekucyjnemu tylko należność główną i jest zaskoczony większą sumą do uregulowania. Zapłata należności głównej zakończyłaby problem związany z zadłużeniem, tylko kiedy wierzyciel nie wszedłby na drogę postępowania egzekucyjne, czyli jakby dłużnik zapłacić należność w terminie. W momencie, kiedy sprawa trafia do organu egzekucyjnego trzeba się liczyć z tym, że koszty znacznie wzrosną. Aby uniknąć zaskoczenia należy być świadomym jakie koszty egzekucyjne mogą zostać naliczone przez organ egzekucyjny.

Procedura zajęcia rachunków bankowych podczas egzekucji administracyjnej jak i sądowej, przebiega tak, że banki dokonują blokady na wszystkich rachunkach bankowych dłużnika do wysokości egzekwowanej kwoty, nawet jeżeli na jednym rachunku znajdują się wystarczające środki na pokrycie długu.

Ministerstwo Finansów planuje powołanie Rejestru Dłużników Należności Publicznoprawnych. Będzie na niego mógł zostać wpisany każdy podmiot, któremu grozi egzekucja administracyjna (m.in. za niezapłacone podatki) - pisze "Dziennik Gazeta Prawna".

Minister Finansów przedstawił informacje o zaległościach finansowych przedsiębiorców na rzecz sektora finansów publicznych.

W przypadku podatnika niepłacącego w terminie należnego podatku w całości lub w części może zostać wszczęta egzekucja administracyjna. Jeśli podatnik osiąga dochody z tytułu zatrudnienia, urząd skarbowy będzie mógł zająć jego wynagrodzenie.

Podatnicy mający zaległości podatkowe i wyzbywający się swojego majątku, mogą się spotkać z reakcją fiskusa polegającą na zabezpieczeniu uiszczenia podatku jeszcze przed terminem jego zapłaty.

Fiskus uważa, że podatnik pozbywa się majątku w celu uniknięcia zapłaty podatku i doręcza podatnikowi postanowienie o rygorze natychmiastowej wykonalności przed doręczeniem decyzji podatkowej. Ma to umożliwić błyskawiczną egzekucję spornej zaległości podatkowej. Czy doręczenie postanowienia o nadaniu takiego rygoru może nastąpić przed doręczeniem samej decyzji podatkowej? Okazuje się, że jest to niedopuszczalne. Korzystną dla podatników interpretację przepisów potwierdzają sądy administracyjne.

Zdarza się nierzadko, że podatnikowi doręczana jest decyzja organu podatkowego, ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego. Wielu podatników posiada też zaległości podatkowe wraz z odsetkami. W takich przypadkach Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje prawo ustanowienia zastawu skarbowego na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, za wyjątkiem rzeczy lub praw majątkowych niepodlegających egzekucji oraz mogących być przedmiotem hipoteki.

Niektóre jednostki budżetowe (np. szkoła, urząd, ośrodek pomocy społecznej) w wyniku niewłaściwego stosowania przepisów podatkowych nie odprowadzały od początku 2011 roku podatku VAT od sprzedaży, mimo istnienia takiego obowiązku. Takie jednostki stanęły przed koniecznością korekty faktur i zeznania podatkowego. Jak to zrobić?

Co do zasady, na podstawie nieostatecznej decyzji podatkowej nie jest możliwe prowadzenie egzekucji. Decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu.

Nie można traktować przedawnienia zobowiązań podatkowych jako konstytucyjnie chronionego prawa podatnika. Nie ma konstytucyjnych przeszkód, aby ustawodawca wprowadził możliwość wielokrotnego przerywania biegu przedawnienia, jeśli będzie to służyć należytemu wyegzekwowaniu świadczenia podatkowego. Tak stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 21 czerwca 2011 r. (sygn. P 26/10), w którym orzekł, że art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa jest zgodny z art. 2 konstytucji.

Warto zapoznać się z prawami i obowiązkami podatnika w toku egzekucji. Poniżej prezentujemy zasadnicze kwestie przydatne podatnikom.

Organ egzekucyjny może dokonać zajęcia rzeczy lub praw majątkowych osobie, która nie jest dłużnikiem. W takim przypadku osoba ta ma prawo wystąpić z wnioskiem do organu prowadzącego egzekucję o wyłączenie spod egzekucji.