REKLAMA
Sprzęgła automatyczne i półautomatyczne
Sprzęgła automatyczne działają samoczynnie, a więc są całkowicie niezależne od woli kierującego pojazdem. Ogólnie dzielą się one na sterowane siłą bezwładności i sterowane kierunkiem napędu. Sprzęgła sterowane siłą bezwładności są w samochodowych blokach napędowych zawsze sprzęgłami ciernymi. Składają się z bębna, który jest na stałe osadzony na wale biernym (w tym wypadku na wale sprzęgłowym) oraz kilku szczęk, niemal identycznych jak w hamulcach bębnowych, które są osadzone jednym końcem na wale napędzającym, zwykle na specjalnej, połączonej z nim tarczy lub wprost na kole zamachowym. Szczęki te mogą rozchylać się pod wpływem siły odśrodkowej, dzięki czemu ich nakładki cierne są dociskane do cylindrycznej części bębna. Przy pewnej prędkości obrotowej siła ta jest dostatecznie duża, aby wytworzyć na tyle duże tarcie, że bęben zaczyna się obracać, przenosząc obroty na skrzynię biegów. Im większa prędkość obrotowa, tym większa siła docisku szczęk, a tym samym ich okładzin ciernych do bębna.
%%advert-placeholder-video%%Sprzęgła sterowane kierunkiem napędu stosowane były w skrzyniach biegów mniejszych silników, zwykle dwusuwowych. Były to popularne „wolne koła”, które automatycznie odłączały silnik od skrzyni biegów, a tym samym od kół, jeżeli jego prędkość obrotowa spadła poniżej określonej granicy. Sprzęgło takie uniemożliwiało uruchomienie silnika „na pych”, dlatego wyposażano je w mechanizm, pozwalający na całkowite jego zablokowanie. Wówczas jednym sprzęgłem na drodze między kołami a silnikiem było normalne tarczowe sprzęgło cierne.
%%content-block%%W samochodach z automatycznymi i półautomatycznymi skrzyniami biegów stosuje się automatyczne sprzęgła hydrokinetyczne. Ich działanie nie polega na wykorzystaniu tarcia między elementami części czynnej i części biernej, lecz na odpowiednio ukierunkowanym przepływie specjalnego oleju miedzy nimi, zamkniętymi w szczelnej obudowie. Przepływ ten jest wymuszany przez pompę wirnikową, napędzaną przez wał korbowy silnika, i napędza on turbinę o specjalnym kształcie łopatek, osadzoną na wałku zdawczym (napędzanym). Strumień oleju jest odpowiednio ukierunkowany przez specjalną kierownicę. Uderzając pod ciśnieniem w łopatki turbiny powoduje on wprawienie jej w ruch obrotowy. Sprzęgła takie mogą przenosić duże momenty obrotowe niemal bez wydzielania się ciepła, które występuje często w nadmiarze w sprzęgłach ciernych, powodując „spalanie” ich okładzin.
Zobacz też: Sprzęgła. Zasada pracy, rodzaje, sposoby sterowania
REKLAMA