Prawo do zasiłku może przysługiwać także pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego. W przypadku innych podmiotów wysokość zasiłku będzie uzależniona od udokumentowanych kosztów pogrzebu, jednak nie może przewyższać 4000 zł.
Zobacz również: Zasiłek pogrzebowy od 1 marca 2011
Osoby uprawnione
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie (zarówno fizycznej jak i prawnej), która pokryła koszty pogrzebu w czterech następujących przypadkach:
1) Śmierć ubezpieczonego;
2) Śmierć osoby pobierającej emeryturę lub rentę;
3) Śmierć osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;
4) Śmierć członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego na podstawie punktu 4 można dojść do wniosku, że zasiłek pogrzebowy przysługuje także w razie śmierci małżonka pozostającego w separacji w rozumieniu art. 614 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Uchwała SN z dnia 17 stycznia 2012 r., sygn. I UZP 8/11).
Zasiłek pogrzebowy może przysługiwać także pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego. Warunkiem przyznania zasiłku jest pokrycie przez wymienione podmioty kosztów pogrzebu.
Członek rodziny
W świetle Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za członka rodziny uznaje się:
1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
2) wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
3) małżonka (wdowę i wdowca);
4) rodziców.
Natomiast pod pojęciem rodziców należy także rozumieć ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.
Brak pierwszeństwa
W obrębie ogólnej kategorii osób fizycznych nie zachodzi żadne pierwszeństwo krewnych lub innych osób bliskich przed osobami obcymi. Od wszystkich wymagane jest pokrycie kosztów pogrzebu (Wyrok SN z dnia 13 grudnia 2010 r., sygn. I UK 222/10).
Proporcjonalność
Jeśli koszty pokryje więcej niż jedna osoba lub podmiot, zasiłek pogrzebowy zostaje podzielony między te osoby lub podmioty w stosunku proporcjonalnym do poniesionych kosztów pogrzebu.
Inne podmioty (zasiłek = udokumentowane koszty pogrzebu)
Może się jednak zdarzyć, że zmarły nie ma rodziny, która mogłaby zająć się jego pogrzebem, nie ma spadkobierców albo przed śmiercią wskazał osoby mające zająć się organizacją pogrzebu spoza rodziny. W wymienionych sytuacjach koszty pogrzebu pokryje inna osoba niż: członek rodziny ubezpieczonego albo osoby pobierającej emeryturę lub rentę, pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego. Wysokość zasiłku będzie odpowiadała udokumentowanym kosztom pogrzebu, w każdym przypadku nie więcej od 4000 zł.
Pogrzeb na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej i członków rodziny
Co w przypadku gdy pogrzeb został zorganizowany na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej, a osoby będące członkami rodziny zmarłego ubezpieczonego albo osoby pobierającej emeryturę lub rentę poniosły również część jego kosztów? Zgodnie z ustawą także w tej sytuacji przysługuje im zasiłek w wysokości 4000 zł (Wyrok SN z dnia 1 czerwca 2010 r., sygn. II UK 14/10).
Podmioty wyłączone od możliwości ubiegania się o zasiłek pogrzebowy
W świetle wyroku Sądu Najwyższego jedynymi podmiotami wyłączonymi z możliwości ubiegania się o zasiłek pogrzebowy, pomimo zorganizowania pogrzebu i pokrycia jego kosztów, są: państwo, organizacje polityczne i społeczne, jeżeli zasiłek nie przysługuje im z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu własnego pracownika (Wyrok SN z dnia 13 grudnia 2010 r., sygn. I UK 222/10).
Zasiłek pogrzebowy w wypadku śmierci po ustaniu ubezpieczenia
Zasiłek pogrzebowy przysługuje także w przypadku śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, ale tylko wtedy, gdy śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.
Wniosek
Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu w wysokości 4000 zł. Aby go otrzymać, osoba uprawniona powinna zgłosić wniosek o jego przyznanie do właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub innego organu emerytalnego, np. Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w terminie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której przysługuje zasiłek. W przypadku niezgłoszenia wniosku we wskazanym czasie, prawo do zasiłku wygasa.
Zobacz także: Wysokość zasiłku pogrzebowego w 2012 roku
W celu uzyskania zasiłku należy złożyć:
- wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego – składany na druku ZUS Z–12;
- odpis aktu zgonu;
- oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu.
Zobacz także: Akt zgonu jest niezbędnym dokumentem do uzyskania zasiłku pogrzebowego
Brak możliwości dotrzymania terminu
Jeśli dotrzymanie terminu byłoby niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy, ale nie od dnia śmierci, lecz pogrzebu.
Osoba, która chce powołać się na takie okoliczności, musi przedstawić zaświadczenie Policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy. Dokumenty powinny potwierdzać zaistnienie okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających zgłoszenie wniosku.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (ostatnia zmiana: Dz.U. z 2012 r., poz. 251)