Na zasiłek opiekuńczy mogą liczyć wszystkie osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym, czy to obowiązkowo, czy też dobrowolnie. Jest to świadczenie, które jest nam należne bez okresu wyczekiwania.
Istotą zasiłku opiekuńczego jest umożliwienie osobom zarobkującym sprawowania opieki nad członkami ich rodzin (pozostającymi we wspólnym gospodarstwie domowym), w nieprzewidzianych okolicznościach. Kiedy musimy zostać w domu z dzieckiem, czy też chorą żoną, tracimy przychód. Wtedy mamy prawo do zasiłku opiekuńczego.
Świadczenie to przysługuje przez okres:
- do 8 tygodni (56 dni), dla osoby ubezpieczonej - ojca lub członka najbliższej rodziny przysługuje (jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem) w okresie korzystania przez matkę z urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie i jej pobytu w szpitalu,
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli będziemy się opiekować chorym dzieckiem w wieku do 14 lat,
- 14 dni w roku kalendarzowym, gdy zaopiekujemy się: chorym dzieckiem powyżej 14 lat lub chorym dorosłym członkiem rodziny - małżonkiem, rodzicami, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem pozostającym z nami we wspólnym gospodarstwie domowym.
Należy pamiętać, że w dwóch ostatnich przypadkach łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć w sumie w roku kalendarzowym 60 dni.
Zasiłek opiekuńczy jest niejako „zastępstwem” naszych przychodów, kiedy nie możemy zarobkować. Jeśli nie podejmujemy pracy, możemy bez przeszkód zaopiekować się krewnym w razie zajścia takiej konieczności.
Dlatego zasiłek opiekuńczy przysługuje tylko w trakcie ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że kiedy tytuł do tego ubezpieczenia wygasa, a więc kiedy np. zakończymy zatrudnienie, wykonywanie zlecenia, działalności pozarolniczej, tracimy prawo do zasiłku opiekuńczego. W odróżnieniu oczywiście od innych zasiłków – np. chorobowego, czy też macierzyńskiego, które można nadal pobierać po zakończeniu okres ubezpieczenia.
Nie jest to więc świadczenie o charakterze długoterminowym. Prawo do niego jest ściśle uzależnione od zdarzeń losowych, na wypadek których ustawodawcy przewidzieli płatne zwolnienie od pracy z powodu opieki, ale tylko w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego.
W konsekwencji zasiłek nie przysługuje:
- kiedy wygasł tytuł do ubezpieczenia chorobowego,
- za czas urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego oraz tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności,
- za okresy niezdolności do pracy, w których pracownik na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia,
- jeżeli dana osoba wykorzystuje zwolnienie dla innych celów niż opieka.
Konrad B. prowadzi działalność pozarolniczą z tytułu której podlegał ubezpieczeniom społecznym i przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. 12 marca 2009 r. jego żona - nigdzie nie zatrudniona - urodziła mu córkę. 4 kwietnia 2009r. żona Konrada B. trafiła do szpitala, a on sam musiał zająć się dzieckiem. Z tego powodu zawnioskował o wypłatę zasiłku opiekuńczego, ponieważ nie mógł w tym czasie zająć się wykonywaniem prowadzonej działalności. Z końcem maja 2009 r. Konrad B. był zmuszony zlikwidować swoją działalność, a jego żona wciąż przebywała w szpitalu. Pomimo faktu, iż dziecko Konrada B. nadal wymagało opieki, to po likwidacji działalności, a więc ustaniu ubezpieczenia chorobowego, nie będzie miał on już prawa do zasiłku opiekuńczego. Zasiłek powinien być więc wypłacony tylko od 4 kwietnia 2009 r. do 31 maja 2009 r.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. nr 31, poz. 267)