Stosownie do art. 32 u.ś.p., zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem przysługującym ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
c) pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
3) innym chorym członkiem rodziny.
Zobacz również serwis: Zasiłek opiekuńczy
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje bez okresu wyczekiwania.
Obecnie prawo to posiadają już wszyscy ubezpieczeni – niezależnie od tego, czy są ubezpieczeni obowiązkowo czy dobrowolnie. W wyroku z 6.3.2007 r. (P 45/2006) TK uznał, że art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 u.ś.p. w części, w jakiej zawiera słowo „obowiązkowo”, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. W obecnym brzmieniu tego przepisu nie ma już rozróżnienia na obowiązkowo i dobrowolnie ubezpieczonych.
Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem przysługującym z ubezpieczenia chorobowego osobom ubezpieczonym zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie.
Zobacz również: Jak uzyskać zasiłek za opiekę nad chorym członkiem rodziny?
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.
W przypadku opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat z powodów wymienionych w pkt b i c, prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje także rodzicom, którzy nie pozostają w formalnym związku małżeńskim, ale prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.
Za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Natomiast za dzieci uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
Za nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, uważa się takie zamknięcie tych placówek, o którym ubezpieczony został zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni.
Zobacz również: Jak ubiegać się o zasiłek opiekuńczy w związku z opieką nad zdrowym dzieckiem?
Stosownie do art. 180 § 61 k.p., po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
W takim przypadku ubezpieczonemu – ojcu dziecka – przysługuje dodatkowo, niezależnie od zasiłku określonego w art. 32 u.ś.p., zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni pod warunkiem, że przerwie on zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi, o których mowa w ww. art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2 u.ś.p.,
- 4 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny, o których mowa w ww. art. Łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. Powyższe zasady stosuje się niezależnie od liczby członków rodziny uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.
Zobacz również serwis: Praca
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.
Istotne jest, że zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. W celu weryfikacji powyższego, ZUS lub płatnik składek, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, może przeprowadzić kontrolę.
Warto bowiem przypomnieć, że kontrola prawidłowości wykorzystywania przez ubezpieczonych zwolnień lekarskich od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny polega na ustaleniu, czy:
- ubezpieczony nie wykonuje pracy zarobkowej,
- ubezpieczony nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z jego celem,
- poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę; nie dotyczy to sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.
Zobacz również serwis: Zasiłki
Pewne wątpliwości z punktu widzenia ustalania uprawnień do zasiłku opiekuńczego budziła zawsze praca zmianowa. Należy uznać, że jeśli rodzice zdrowego dziecka, które nie ukończyło 8 lat, są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej i pracują na innych zmianach, to każdego z tych rodziców uważa się za stale opiekującego się dzieckiem. Natomiast w przypadku, gdy oboje rodziców wprawdzie pracują w systemie pracy zmianowej, ale nie zawsze na tych samych zmianach, wówczas zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał tylko za te dni, w których rodzice pracują na różnych zmianach. To samo dotyczy sytuacji, gdy tylko jedno z rodziców jest zatrudnione w systemie pracy zmianowej.
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.
Zobacz również: Zasiłek opiekuńczy - vademecum
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.
Do zasiłku opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy:
1) art. 11 ust. 4 u.ś.p. – tym samym zatem zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy,
2) art. 12 u.ś.p. – co oznacza, że zasiłek opiekuńczy nie będzie przysługiwał za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia, a także za okresy przypadające w czasie:
– urlopu bezpłatnego,
– urlopu wychowawczego,
– tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
3) art. 17 – co powoduje, że zasiłek opiekuńczy nie będzie przysługiwał za cały okres zwolnienia ubezpieczonemu wykonującemu w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, a także w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.
Zobacz również: Co należy wiedzieć o zasiłku opiekuńczym?
Przyznanie i wypłata zasiłku opiekuńczego następuje po złożeniu przez ubezpieczonego wniosku na formularzu ZUS Z 15. Dowodami niezbędnymi do przyznania i wypłaty omawianego świadczenia z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 są ponadto:
1) oświadczenie ubezpieczonego – w razie nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
2) decyzja właściwego inspektora sanitarnego, wydana na podstawie odrębnych przepisów – w przypadku izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej,
3) zaświadczenie wystawione przez lekarza, lekarza stomatologa, starszego felczera lub felczera upoważnionego do wystawiania zaświadczeń lekarskich na podstawie przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa na zwykłym druku – w przypadku:
– porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
– pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Pozostawanie z chorym członkiem rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym ubezpieczony dokumentuje oświadczeniem.
Dowodem niezbędnym do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki podczas pobytu za granicą jest zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza, przetłumaczone na język polski:
– wystawione na blankiecie z nadrukiem określającym nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem,
– określające początkową i końcową datę tej niezdolności.
Zobacz również serwis: Zasiłek opiekuńczy
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.