Ustawa z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw zakłada zlikwidowanie luki prawnej, która pozwala na uzyskanie wysokiego zasiłku macierzyńskiego. Możliwość ta dotyczy kobiet – przedsiębiorców, które tuż przed porodem (tj. minimum na 30 dni) założyły działalność gospodarczą. Wpłacenie choćby jednej składki (w 2014 roku około 3 tys. zł) z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od zadeklarowanych (wysokich) dochodów uprawnia do otrzymywania bardzo wysokiego zasiłku z tytułu urodzenia dziecka (nawet do 6,5 tys. zł netto miesięcznie). Korzystanie z tej luki prawnej stało się rozwiązaniem powszechnie praktykowanym.
Redakcja poleca: Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Wraz z wejściem w życie wskazanej wyżej ustawy możliwość skorzystania z tej luki prawnej skończy się (1 stycznia 2015 roku).
Zmiany w ustawie zaproponował resort pracy i polityki społecznej. Mają one wykluczyć sytuację, gdy jednorazowo opłacona maksymalna składka ZUS uprawnia do pobierania relatywnie wysokiego zasiłku macierzyńskiego. W tym celu do ustawy wprowadzono zmieniony mechanizm obliczania zasiłku macierzyńskiego.
Zobacz również: Zasiłek macierzyński – Vademecum
Wysokość zasiłku macierzyńskiego 2015
Zmiana sposobu obliczania wysokości zasiłku macierzyńskiego obejmie głównie kobiety, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres krótszy niż rok i opłacają z tego tytułu składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w wysokości wyższej niż minimum wskazane ustawowo (60 proc. prognozowanego średniego wynagrodzenia – w 2014 roku 2227,80 zł, 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia - składka preferencyjna – w 2014 roku 1600 zł). 60 proc. prognozowanego średniego wynagrodzenia to bazowa wysokość zasiłku macierzyńskiego. Będzie ona powiększana o 1/12 kwoty wpłaconej ponad wymaganą stawkę minimum za każdy z dwunastu miesięcy, w których regulowano podwyższone składki przed urodzeniem dziecka.
Jeśli więc kobieta prowadziła działalność gospodarczą przez trzy miesiąca przed porodem, jej zasiłek macierzyński będzie wynosił 60% średniego prognozowanego wynagrodzenia plus 3/12 podwyższonej składki.
Zmiany mają więc na celu uzależnienie wysokości zasiłku macierzyńskiego od okresu opłacania składek. Ustawodawca dąży do ujednolicenia wysokości zasiłków dla pracowników oraz przedsiębiorców (w przypadku, gdy ich niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego).
Polecamy serwis: Praca
Zasiłek macierzyński a Konstytucja
Nowelizacja ustawy realizuje także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 maja 2012 r., o sygnaturze akt P 12/10. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 48 ust. 2 i art. 52 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, które ustalają zasady wyliczania wysokości zasiłku macierzyńskiego i chorobowego dla przedsiębiorców są niezgodne z Konstytucją RP. Trybunał powołał się na konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej. Stwierdził jednoznacznie, że należy zachować równowagę pomiędzy wysokością opłacanych składek a wartością zasiłków.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 maja 2012 r. (P 12/10).