Zasiłek macierzyński przysługuje kobiecie, która urodziła lub przyjęła dziecko na wychowanie w czasie ubezpieczenia chorobowego. Przepisy przewidują jednak sytuacje, kiedy mimo, iż nie jesteśmy już objęte ubezpieczeniem chorobowym, nadal przysługuje nam prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Wypłata zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego jest możliwa w następujących okolicznościach:
- kiedy tytuł do ubezpieczeń społecznych wygasł nam w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego,
- kiedy umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy została przedłużona do dnia porodu,
- gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
- jeśli urodzimy dziecko już po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), ale zatrudnienie ustało w okresie ciąży z naruszeniem przepisów prawa,
- kiedy urodzimy/przyjmiemy na wychowanie dziecko w trakcie urlopu wychowawczego.
Zasiłek macierzyński przysługuje na następujących warunkach:
1. Kiedy w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego wygasł nam tytuł do ubezpieczeń społecznych jako:
- pracownika,
- członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółka rolniczego,
- osoby wykonującej pracę nakładczą,
- osoby wykonującej pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia lub osoby z nią współpracującej,
- osoby prowadzącej pozarolniczą działalność lub osoby z nią współpracującej,
- osoby wykonującej odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- ·osoby duchownej,
po ustaniu tytułu do ubezpieczeń, pozostały, niewykorzystany jeszcze wymiar zasiłku macierzyńskiego wypłaci Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Anna P. wykonywała umowę zlecenia, która została zwarta do dnia 31 marca 2009r. Podlegała z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, a także przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W styczniu urodziła dziecko, nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni. Do końca trwania umowy zlecenia wykorzystała 10 tygodni zasiłku macierzyńskiego. Po 31 marca 2009r. nadal ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez pozostałe 10 tygodni. Za ten okres zasiłek będzie wypłacał ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania Anny P.
2. Kiedy umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy została przedłużona do dnia porodu - zasiłek macierzyński otrzymujemy w wymiarze przysługującym z tytułu urodzenia dziecka w okresie ubezpieczenia chorobowego (przypomnijmy, że umowy te ulegają przedłużeniu do dnia porodu, jeżeli uległyby rozwiązaniu po upływie 3 miesiąca ciąży), zasiłek wypłaca ZUS.
Magdalena C. była zatrudniona na podstawie umowy na czas określony, od 1 sierpnia 2007r. do 31 lipca 2008r. W trakcie wykonywania tej umowy zaszła w ciążę, a termin porodu został wyznaczony na 23 listopada 2008r. W związku z powyższym pracodawca miał obowiązek przedłużyć Magdalenie C. umowę do dnia porodu, który nastąpił 20 listopada 2008r. Od tego dnia Magdalenie C. przysługiwał zasiłek macierzyński przez 20 tygodni, wypłacany przez ZUS.
3. Gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy- jeżeli nie zapewniono nam innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, a od dnia porodu zasiłek macierzyński w podstawowym wymiarze, skróconym o 2 tygodnie.
Kornelia T. zatrudniona na podstawie umowy na czas nieokreślony, będąca w 6 miesiącu ciąży, została zwolniona przez pracodawcę z uwagi na likwidację jego firmy. Pracodawca nie mógł zapewnić Kornelii T. innego zatrudnienia. W związku z tym, Kornelii T. po ustaniu zatrudnienia do dnia porodu będzie przysługiwał zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, natomiast od dnia porodu zasiłek macierzyński w wymiarze 18 tygodni.
4. Jeśli urodzimy dziecko już po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), ale zatrudnienie ustało w okresie ciąży z naruszeniem przepisów prawa (jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu) - zasiłek macierzyński będzie wypłacany przez ZUS, przez okres podstawowy, skrócony o 2 tyg.
Joanna D. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony 3 lat. Kiedy przedstawiła pracodawcy zaświadczenie lekarskie o stwierdzonej ciąży, pracodawca rozwiązał z nią umowę, mimo, iż umowa ta nie zawierała klauzuli o możliwości rozwiązania umowy za wypowiedzeniem. Joanna D. odwołała się do sądu, który orzekł, iż pracodawca niezgodnie z prawem rozwiązał umowę. Joanna D. urodziła dziecko po rozwiązaniu umowy i orzeczeniu sądowym. Osobie tej będzie należny zasiłek macierzyński w wymiarze 18 tygodni.
5. Kiedy urodzimy/przyjmiemy na wychowanie dziecko w trakcie urlopu wychowawczego – co do zasady w trakcie urlopu wychowawczego nie jesteśmy objęci ubezpieczeniem chorobowym, jednak przepisy uprawniają nas do pobierania z tego tytułu zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli cały okres zasiłku macierzyńskiego przypada na okres urlopu wychowawczego, to jego wymiar skraca się o 2 tygodnie. Jeżeli przysługujący okres zasiłku wykracza poza urlop wychowawczy, przysługuje pełny wymiar zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek wypłaca ZUS, bądź pracodawca, jeżeli jest uprawniony do wypłaty świadczeń. Jemu też należy dostarczyć niezbędne dokumenty.
Paulina F. przebywa na urlopie wychowawczym, który został jej udzielony do 12 stycznia 2010 r. W trakcie tego urlopu zaszła w ciążę i 11 stycznia 2009 r. urodziła trojaczki. W związku z tym Paulina F. nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego, który będzie jej wypłacany przez 31 tygodni.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy