Podstawowym dokumentem stwierdzającym okres niezdolności do pracy jest zwolnienie lekarskie (ZUS ZLA ). Przepisy precyzują, jakim wymaganiom powinno odpowiadać prawidłowo wystawione zwolnienie.
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.
Przy ustalaniu prawa do zasiłku jest ono bowiem dowodem stwierdzającym:
- czasową niezdolność do pracy z powodu choroby,
- konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny,
- pobyt w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Prawidłowo wystawione zwolnienie lekarskie pozwala również na ustalenie wysokości zasiłku.
Redakcja poleca: Świadczenia z pomocy społecznej. Postępowanie administracyjne
Należy przede wszystkim podkreślić, że zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub konieczności osobistego sprawowania przez pracownika opieki nad chorym członkiem rodziny można wystawić wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka jego rodziny. Wystawienie zwolnienia lekarskiego bez takiego badania traktowane jest jako nieprawidłowość, która może skutkować dla lekarza cofnięciem upoważnienia do wystawiania tego typu zaświadczeń.
Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub konieczności osobistego sprawowania przez pracownika opieki nad chorym członkiem rodziny można wystawić wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodziny.
Przy wystawianiu zaświadczenia lekarskiego należy brać pod uwagę stan zdrowia ubezpieczonego, ale również rodzaj i warunki jego pracy. Może być ono wystawione przez lekarza, który prowadzi leczenie na okres, w którym wnioskodawca powinien powstrzymać się od pracy, przy czym nie może być on dłuższy niż do dnia, w którym konieczne jest przeprowadzenie ponownego badania stanu zdrowia.
Najwięcej błędów w wystawianiu zwolnień lekarskich dotyczy jednak sytuacji, w których zwolnienie ma być wystawione za okres wsteczny lub naprzód. Warto jest zwrócić uwagę na prawidłowe określenie dat przez lekarza, aby uniknąć problemów przy wypłacie świadczenia.
Zobacz również: Co powinno znajdować się w zaświadczeniu lekarskim?
Zaświadczenie lekarskie, co do zasady, wystawia się na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio
następującego po dniu badania. Jest to klasyczna sytuacja, w której wnioskodawca uzyskuje zwolnienie lekarskie od dnia, w którym przyszedł do lekarza lub od dnia następnego. Przepisy przewidują również możliwość wystawienia zwolnienia lekarskiego za okres późniejszy, nie później jednak niż czwartego dnia po dniu badania, jeżeli:
- bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy,
- badanie jest przeprowadzane w okresie wcześniej orzeczonej niezdolności do pracy.
Przykład 1
Ubezpieczony zjawił się u lekarza po pracy 15 września, tj. w piątek. Lekarz stwierdził niezdolność do pracy i uznał, że schorzenie to wymaga leczenia przez 2 tygodnie. Ponieważ ubezpieczony był 15 września w pracy, a bezpośrednio po tym dniu przypadają dni wolne od pracy (tj. sobota i niedziela), lekarz może wystawić zwolnienie lekarskie począwszy od 18 września, czyli od poniedziałku.
Przykład 2
Ubezpieczony zjawił się na kontrolnej wizycie lekarskiej w dniu 15 września, tj. w trakcie poprzednio orzeczonej niezdolności do pracy, czyli od 5 do 17 września. Lekarz uznał, że wnioskodawca jest nadal niezdolny do pracy. Biorąc pod uwagę fakt, że ubezpieczony zjawił się w trakcie wcześniej orzeczonej niezdolności do pracy, lekarz może wystawić mu dalsze zwolnienie lekarskie począwszy od 18 września.
Zobacz również serwis: Zasiłek chorobowy
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.
Zaświadczenie lekarskie może być także wystawione na okres poprzedzający dzień, w którym przeprowadzono badanie, jeżeli jego wyniki wykazują, że ubezpieczony w tym okresie niewątpliwie był niezdolny do pracy. Okres ten nie może być jednak dłuższy niż 3 dni. Zwolnienie lekarskie za okres wcześniejszy niż 3 dni może wystawić jedynie lekarz psychiatra w razie stwierdzenia lub podejrzenia zaburzeń psychicznych ograniczających zdolność ubezpieczonego do oceny własnego postępowania.
Przykład 1
Ubezpieczony nie był obecny w pracy 12 i 13 września, ale z powodu braku miejsc w tych dniach nie udało mu się dostać do lekarza. Na wizytę umówił się 14 września. Lekarz po przeprowadzeniu badania potwierdził jego niezdolność do pracy również dwa dni wcześniej i wystawił zwolnienie lekarskie od 12 września.
Przykład 2
Ubezpieczony cierpi z powodu nawracających zaburzeń psychicznych. Kolejny nawrót choroby rozpoczął się około 10 września, ale pacjent nie udał się od razu do lekarza, ponieważ nie zdawał sobie sprawy z własnego postępowania w tym okresie. Za namową rodziny poszedł na wizytę dopiero 30 września. Z uwagi na to, że lekarzem prowadzącym jest psychiatra, on też wystawił wnioskodawcy zwolnienie od 10 września.
Zobacz również serwis: Praca
Jeżeli ubezpieczony przebywa w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej (np. w szpitalu), zwolnienie za ten pobyt wystawia się nie później niż w dniu wypisania ubezpieczonego do domu. W razie pobytu ubezpieczonego w zakładzie dłuższego niż 14 dni, zaświadczenie lekarskie wystawia się co 14 dni w celu umożliwienia wypłaty zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia za czas choroby. Zaświadczenie lekarskie stwierdzające okres pobytu ubezpieczonego w zakładzie może być, na wniosek ubezpieczonego, wystawione także w późniejszym terminie.
Przykład
Ubezpieczony przebywał w szpitalu w okresie od 1 do 10 września. Zwolnienie lekarskie za pobyt w szpitalu zostanie mu wystawione 10 września, ponieważ był to dzień wypisu.
Przepisy przewidują (po spełnieniu pewnych warunków) możliwość wystawienia zwolnienia lekarskiego za okres późniejszy, jednak nie później niż 4 dnia po dniu badania oraz za okres poprzedzający dzień, w którym przeprowadzono badanie – nie później jednak niż 3 dni przed dniem badania.
Zobacz również: Zasiłek chorobowy - vademecum
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Warto pamiętać, że jeśli wnioskodawca jest ubezpieczony z dwóch lub więcej tytułów, lekarz może wystawić – na wniosek ubezpieczonego – odpowiednią liczbę zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy. Umożliwi to ubieganie się o świadczenia z powodu choroby ze wszystkich posiadanych tytułów. Zaświadczenie lekarskie dla kolejnego płatnika zasiłku, potwierdzające niezdolność do pracy wcześniej orzeczoną dla innego płatnika, może być wystawione na wniosek ubezpieczonego w późniejszym terminie.
Jeżeli wnioskodawca zgubi wystawione zwolnienie, lekarz, który je wydał – na wniosek ubezpieczonego – sporządzi wypis z kopii tego zwolnienia.
Prawidłowe wystawienie zwolnienia lekarskiego ma duże znaczenie. Z jednej strony chroni interesy ubezpieczonych, którzy dzięki temu mogą skutecznie ubiegać się o wypłatę świadczeń chorobowych, z drugiej – nie prowadzi do negatywnych konsekwencji dla lekarza. Trzeba bowiem podkreślić, że w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń lekarskich, w szczególności gdy zaświadczenie lekarskie zostało wystawione:
- bez przeprowadzenia bezpośredniego badania ubezpieczonego,
- bez udokumentowania rozpoznania stanowiącego podstawę orzeczonej czasowej niezdolności do pracy,
Zobacz również: Zaświadczenie lekarskie wstecz
ZUS może cofnąć lekarzowi upoważnienie do wystawiania zaświadczeń na okres nieprzekraczający 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji. Cofnięcie upoważnienia do wystawiania zwolnień lekarskich następuje w formie decyzji, od której przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
Z kolei powtarzające się naruszanie zasad wystawiania zwolnień lekarskich związanych z kodami literowymi oraz kopiami zaświadczeń lekarskich może doprowadzić do cofnięcia przez ZUS upoważnienia do ich wystawiania na okres nieprzekraczający 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji.
W wyroku z 20.2.2003 r. (II SA 1045/01) NSA w Warszawie uznał, że niewpisywanie numerów statystycznych chorób na wystawianych zaświadczeniach lekarskich o czasowej niezdolności do pracy stanowi podstawę do cofnięcia lekarzowi uprawnienia do ich wystawiania.
Warto dodać, że to ZUS upoważnia lekarzy – w formie decyzji – do wystawiania zwolnień lekarskich. Uprawnienie to może nabyć lekarz, lekarz dentysta, felczer i starszy felczer. W tym celu muszą złożyć pisemne oświadczenie, że zobowiązują się do przestrzegania zasad orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wykonywania obowiązków wynikających z przepisów u.ś.p. Upoważnienia nie mogą otrzymać lekarze i lekarze dentyści w okresie odbywania stażu podyplomowego.
Zobacz również serwis: Zasiłki
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.
Zwolnienia lekarskie pod względem formalnym mają ściśle określony wzór i wystawiane są na odpowiednich drukach. Zawierają informacje identyfikujące ubezpieczonego, któremu zostało wystawione, płatnika jego składek, wystawiającego zaświadczenie oraz:
- okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy, w tym okres pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej, numer statystyczny choroby ustalonej według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, kody literowe i wskazania lekarskie,
- okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, datę urodzenia członka rodziny i jego stosunek pokrewieństwa z ubezpieczonym.
Podkreślić również należy, że zaświadczenia lekarskie są drukami ścisłego zarachowania i mają charakter poufny.
Przy wystawianiu zaświadczeń lekarskich stosuje się kody literowe. Mają one znaczenie przede wszystkim dla celów ustalenia wysokości zasiłku chorobowego, ale także dla określenia uprawnień wnioskodawcy np. do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Stosownie do u.ś.p., przy wystawianiu zwolnień lekarskich stosuje się następujące kody:
- kod A – oznacza niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą,
- kod B – oznacza niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży,
- kod C – oznacza niezdolność do pracy spowodowaną nadużyciem alkoholu,
- kod D – oznacza niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą,
- kod E – oznacza niezdolność do pracy spowodowaną chorobą zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub inną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Zobacz również: Co warto wiedzieć o zaświadczeniu lekarskim
Kody literowe wpisuje się na oryginale i kopiach zaświadczenia lekarskiego, a numery statystyczne choroby jedynie na oryginale i drugiej kopii, tj. tej pozostającej u wystawiającego zaświadczenie.
Na pisemny wniosek ubezpieczonego na zaświadczeniu lekarskim nie umieszcza się kodu literowego B (niezdolność do pracy przypadająca w okresie ciąży) i D (niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą).
Zaświadczenie lekarskie wystawia się z dwiema kopiami. Wystawiający przesyła oryginał dokumentu w ciągu 7 dni od daty wystawienia bezpośrednio do terenowej jednostki organizacyjnej ZUS. Pierwszą kopię zaświadczenia otrzymuje ubezpieczony, drugą – wystawiający zaświadczenie przechowuje przez okres 3 lat.
Nieprawidłowości w wystawieniu zaświadczenia nie powinny stanowić podstawy do odmowy prawa do zasiłku chorobowego. Zgodnie z przepisami u.ś.p., prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Są to, co do zasady, jedyne kryteria przyznania prawa do zasiłku. Zwłaszcza nie można uzależniać przyznania prawa do zasiłku od wystawienia zwolnienia na prawidłowym druku. Zwrócił na to uwagę SN w wyroku z 17.11.2000 r. (II UKN 53/2000), podkreślając, że prawo do zasiłku chorobowego nie jest uzależnione od tego, czy zakład służby zdrowia wystawił na właściwym formularzu zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Regulacje zawarte w u.ś.p. nie przewidują sankcji w postaci odmowy prawa do zasiłku w związku z nieprawidłowo wystawionym zwolnieniem lekarskim. Należy także podkreślić, że wszelkie błędy na zaświadczeniu lekarskim mogą być korygowane przez lekarza, który je wystawił, przy czym poprawka powinna być potwierdzona pieczątką i podpisem lekarza.
Zobacz również serwis: Praca
Tekst pochodzi z poradnika "Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego",
Autor: Joanna Grzelińska-Darłak, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011.