8 najważniejszych świadczeń dla osób niepełnosprawnych w 2024 i 2025 r.

1. Świadczenie wspierające

Świadczenie wspierające zostało wprowadzone na początku 2024 roku. Jest ono kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością. Dorosłe osoby niepełnosprawne mogą uzyskać taką pomoc, jeśli posiadają odpowiednią decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Dopiero po uzyskaniu takiej decyzji można wnioskować o świadczenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Co zmieni się w 2025 r.? Otóż w przyszłymi roku o świadczenie będą mogły ubiegać się osoby z niższa liczbą punktów w decyzji wydanej przez wojewódzki zespól ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON).  W 2024 r. ta liczba punktów wynosi od 87 do 100 (w skali potrzeby wsparcia). Wyjątkowo, osoby, które mają70 pkt, mogą uzyskać świadczenie  w tym roku pod warunkiem, że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.

2. Zasiłek pielęgnacyjny

Celem zasiłku pielęgnacyjnego wypłacanego przez gminy jest częściowe pokrycie wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje niepełnosprawnemu dziecku; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; osobie, która ukończyła 75 lat. Osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zasiłek pielęgnacyjny przysługuje, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia. 

Od 1 listopada 2024 r. nie zmieni się wysokość zasiłku pielęgnacyjnego, który wynosi 215,84 zł. Oznacza to, iż kwota ta będzie obowiązywała również w roku 2025.

Osoby, którym wygasają orzeczenia o niepełnosprawności powinny pamiętać o tym, że po ostatniej zmianie przepisów prawo do świadczeń nie zostanie automatycznie przedłużone. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przypomina zatem o konieczności złożenia wniosku o świadczenie i przedstawienie odpowiedniego zaświadczenia.

Piszemy o tym więcej w artykule pt. Zmiany w orzeczeniach o niepełnosprawności. Co ze świadczeniami po 30 września 2024 r.?

3. Świadczenie pielęgnacyjne

Na początku 2024 r. znacznie zmieniły się przepisy dotyczące zasad przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, umożliwiając opiekunom podjęcie pracy zawodowej.  Po zmianach świadczenie pielęgnacyjne przysługuje m.in. matce lub ojcu, jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Świadczenie pielęgnacyjne w oparciu o prawa nabyte można pobierać nadal na zasadach „starych” po spełnieniu określonych warunków.

4. Renta socjalna

Renta socjalna jest jest świadczeniem dla osób pełnoletnich niezdolnych do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

• przed ukończeniem 18 lat,
• przed ukończeniem 25 lat - w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej;
• w okresie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

W 2025 r. niektóre osoby niepełnosprawne uprawnione do renty socjalnej mają otrzymywać też nowy dodatek. Będzie on przysługiwał osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji. Dodatek dopełniający ma wynosić 2520 zł. Ostateczny kształt nowych rozwiązań nie jest jeszcze znany. Aktualnie projekt jest przedmiotem prac sejmowych.

5. Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

Świadczenie to potocznie jest nazywane 500 plus dla osób niepełnosprawnych. Jednak określenie to może być nieco mylące. Świadczenie uzupełniające przysługuje bowiem osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji. Chodzi o osoby,  które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o:

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo
• niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo 
• całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo
• całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Maksymalna wysokość świadczenia uzupełniającego to 500 zł „na rękę”. Stosuje się jednak tzw. zasadę złotówka za złotówkę.

6. Dodatek na niepełnosprawne dziecko

To jeden z dodatków, który przysługuje do zasiłku rodzinnego. Osoby uprawione do takiego zasiłku mogą dodatkowo otrzymać dodatek na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:

• do ukończenia 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności;
• powyżej 16. roku życia do ukończenia 24. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dodatek obecnie przysługuje miesięcznie w wysokości 90,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia lub 110,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 24. roku życia. Kwoty te nie zmienią się od 1 listopada 2024 r.

7. Zasiłek okresowy

Zasiłek okresowy jest jednym ze świadczeń z pomocy społecznej. W szczególności zasiłek przyznaje się ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. 

Dla osób z niepełnosprawnościami ważne jest to, iż zasiłek okresowy można pobierać w okresie oczekiwania na nowe orzeczenie o niepełnosprawności. Trzeba jednak dopełnić odpowiednich formalności związanych z przedłużeniem wypłaty zasiłku stałego.

8. Specjalny zasiłek opiekuńczy

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie jest już przyznawany, jednak wciąż świadczenie to mogą otrzymywać osoby, którym zostało ono przyznane wcześniej. Przepisy określają szczegółowe terminy i warunki, jakie należy spełnić, aby móc nadal otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy również w nadchodzącym okresie zasiłkowym 2024/2025, który rozpocznie się 1 listopada 2024 r. Gminy wnioski w formie elektronicznej przyjmują od 1 lipca, a od 1 sierpnia również w tradycyjnej papierowej formie. Do uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego niezbędne jest spełnianie kryterium dochodowego (764 zł na osobę w rodzinie). Aktualnie specjalny zasiłek opiekuńczy wynosi 620 zł miesięcznie, kwota ta nie zmieni się w 2025 r.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (także małżonkom), jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą z niepełnosprawnością. Osoba, nad którą sprawowana jest opieka powinna legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.