Świadczenia do zwrotu? Nowe przepisy problemem dla wielu opiekunów osób niepełnosprawnych

• Zwrot świadczeń?
• Świadczenie wspierające z wyrównaniem w 2024 r.
• Jak uniknąć problemu nienależnie pobranych świadczeń?
• Ile wynosi świadczenie pielęgnacyjne?
• Ile wynosi świadczenie wspierające?
• O czym warto pamiętać?

Zwrot świadczeń?

„Często to nowe świadczenie dotyczy osób z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach – po przyznaniu osobie z niepełnosprawnościami tego nowego świadczenia i wypłaty, ich opiekunowie otrzymują wezwanie do zwrotu wypłaconych wcześniej świadczeń - od dnia otrzymania świadczenia wspierającego przez osobę, którą oni się opiekują” – przekonuje Anna Dąbrowska Banaszek w interpelacji poselskiej.

Jak sygnalizuje posłanka nierzadko opiekunami są rodzice w wieku emerytalnym, którzy – aby otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne – zawiesili swoje emerytury. Jeżeli po otrzymaniu świadczenia wspierające przez swojego podopiecznego składają wniosek o wypłacanie emerytury, to z kolei otrzymują ją już po złożeniu wniosku bez możliwości wypłaty od momentu, w którym prawo do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego zakończyło się.

Posłanka zapytała więc m.in. o to czy w ministerstwie znany jest ten problem i o ewentualne przygotowania nad odpowiednimi rozwiązaniami prawnymi. Jej zdaniem opiekun powinien miećzagwarantowaną wypłatę świadczenia emerytalnego - które zawiesił na czas pobierania świadczenia pielęgnacyjnego - od dnia ustania prawa do pobierania przez niego tego świadczenia, w związku w wypłatą świadczenia wspierającego przez osobę z niepełnosprawnościami, nad którą sprawuje opiekę.

Świadczenie wspierające z wyrównaniem w 2024 r.

W odpowiedzi na interpelację wiceminister rodziny Katarzyna Nowakowska poinformowała, iż w bieżącym 2024 roku występują i będą występowały sytuacje, w których osoby z niepełnosprawnościami uzyskały lub uzyskają prawo do świadczenia wspierającego z wyrównaniem za okres od 1 stycznia 2024 r. 

Wynika to z przepisów. Co do zasady, prawo do świadczenia wspierającego ustala się od miesiąca, w którym wpłynął o nie wniosek. Jeżeli jednak w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, zostanie złożony wniosek o świadczenie wspierające, to prawo do tego świadczenia ZUS ustala od miesiąca, w którym złożono wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Zgodnie zaś z art. 65 ust. 3 ustawy o świadczeniu wspierającym w decyzjach ustalającej poziom potrzeby wsparcia wydanych w wyniku rozpatrzenia wniosków złożonych w okresie od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r., poziom potrzeby wsparcia, o którym mowa w art. 4b ust. 3 ustawy zmienianej w art. 39, ustala się od dnia złożenia wniosku.

Jak uniknąć problemu nienależnie pobranych świadczeń?

Świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające uważa się za świadczenie nienależnie pobrane. 

„Należy podkreślić, że w takiej sytuacji osoba z niepełnosprawnością może, jeśli taka jest jej wola, wykorzystać otrzymane wyrównanie na zwrot świadczeń opiekuńczych wypłaconych opiekunowi za ten sam okres. Ponadto, składając wniosek o świadczenie wspierające, osoba z niepełnosprawnością wyraża wolę co do daty, od której chce uzyskać prawo do świadczenia. Rozwiązanie to pozwala na uniknięcie sytuacji, gdy okresy pobierania świadczenia wspierającego i świadczenia opiekuńczego będą się pokrywały, a co za tym idzie chroni przed pomyłką, w wyniku której powstałaby konieczność zwrotu przez opiekuna osoby niepełnosprawnej  nienależnie pobranego świadczenia opiekuńczego” – czytamy w odpowiedzi opublikowanej 19 sierpnia 2024 r.

Ile wynosi świadczenie pielęgnacyjne?

W 2024 r.  świadczenie pielęgnacyjne wynosi 2988 zł. Kwota ta podlega corocznej waloryzacji i jest powiązana z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2024 r. znacznie zmieniły się zasady przyznawania tych świadczeń.

Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach mogą otrzymać osoby, które sprawują opiekę nad osobami  z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18. roku życia. Nowe przepisy dają też możliwość łączenia świadczenia pielęgnacyjnego z pracą zarobkową.  Świadczenie pielęgnacyjne według „starych” reguł funkcjonuje w tym momencie na zasadzie praw nabytych.

Ile wynosi świadczenie wspierające?

Jest to świadczenie wprowadzone etapami. W 2024 r. mogą je otrzymać osoby niepełnosprawne, które uzyskają od 87 do 100 pkt w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. 

Wyjątkowo świadczenie wspierające mogą też otrzymać osoby, które mają co najmniej 70 pkt, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.

Świadczenie wspierające wynosi od 40 do 220 procent aktualnej wysokości renty socjalnej. Na początku 2024 roku renta ta wynosiła 1588,44 zł, co dawało od 635 do niemal 3495 zł świadczenia wpierającego. Od 1 marca 2024 r. renta socjalna wynosi 1780,96 zł. Zatem aktualnie świadczenie wspierające wynosi od ok. 713 do 3919 zł.

O czym warto pamiętać?

• W sytuacji, gdy zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego przez osobę z niepełnosprawnością lub osobę upoważnioną do jej reprezentowania, a opiekun osoby z niepełnosprawnością jest uprawniony do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, to wypłata tych świadczeń ulega wstrzymaniu z mocy prawa.
• Jeżeli okres pobierania przez opiekuna świadczenia z gminy pokrywał się z okresem, za który przyznano osobie z niepełnosprawnością świadczenie wspierające, to opiekun będzie musiał zwrócić to świadczenie do gminy wraz z odsetkami. Aby tego uniknąć, można w formularzu (SWN) składanego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazać datę, od której osoba chce uzyskać prawo do wsparcia, aby okresy pobierania obu świadczeń się nie pokrywały. 
• Przed złożeniem wniosku do ZUS osoba niepełnosprawna powinna uzyskać decyzję, którą wydaje Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (WZON). 

Źródło: Interpelacja nr 3875 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie konsekwencji dla opiekuna wynikających z wypłaty świadczenia wspierającego dla osoby z niepełnosprawnościami/Źródło: Sejm