Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie dotyczącej braku prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla wnuka opiekującego się osobą z niepełnosprawnością.
Brak prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla wnuka osoby z niepełnosprawnością
Skargę konstytucyjną wniósł wnuk opiekujący się osobą z niepełnosprawnością. W 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił jego skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o odmowie przyznania mu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Pomimo sprawowania faktycznej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i w związku z tym rezygnacji z zatrudnienia nie zostało mu przyznane świadczenie.
RPO przystąpił do tego postępowania w NSA. Rzecznik w piśmie procesowym wskazywał, że „prawidłowe odczytanie treści art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1a u.o.ś.r. prowadzi do wniosku, że skarżący opiekujący się niepełnosprawną w stopniu znacznym babcią jest osobą uprawnioną do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego”. W stanie faktycznym sprawy zaktualizował się bowiem wynikający z art. 132 K.r.o. jego obowiązek alimentacyjny, jako obowiązek osoby zobowiązanej w dalszej kolejności.
Skarga konstytucyjna
W związku z doręczeniem zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej (sygn. akt SK 33/23) rzecznik zgłosił udział w tym postępowaniu. RPO wniósł o stwierdzenie, że art. 17 ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.) w zakresie, w jakim za jedyną przesłankę uprawniającą do świadczenia pielęgnacyjnego osoby wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 4 uznaje legitymowanie się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności przez osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, jest niezgodny z art. 69 i art. 71 ust. 1 zd. drugie Konstytucji.
"Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej" - głosi art. 69 Konstytucji. Zgodnie zaś z jej art. 71 ust. 1 zdanie drugie, "rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych" – podkreśla RPO
Szczegółowe uzasadnienie stanowiska RPO przedstawi do 23 czerwca 2023 r.