Jak wyliczyć trzynastkę? W pierwszym kwartale roku to pewnie jedno z pytań najczęściej zadawanych w działach kadr i płac jednostek sfery budżetowej. Dodatkowe wynagrodzenie roczne nazywane trzynastką przysługujące pracownikom tych jednostek może mieć różną wysokość, w zależności od indywidualnej sytuacji pracownika.
- Komu należy się trzynastka w 2024 roku?
- Ile wynosi trzynastka w 2024 roku?
- Jak obliczyć trzynastkę w 2023 roku?
- Kiedy jest wypłacana trzynastka?
Komu należy się trzynastka w 2024 roku?
Aby nabyć prawo do trzynastki w pełnej wysokości, pracownik musi przepracować u danego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Jeżeli przepracuje tylko część, będzie miał prawo do wynagrodzenia dodatkowego w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu, jednak w takim przypadku warunkiem jest to, że przepracowany okres wynosi co najmniej 6 miesięcy (art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, j.t. Dz.U. z. 2023 r. poz. 1690 ze zm.). Ustawodawca przewidział jednak szereg przypadków, w których warunek ten nie musi zostać spełniony. Dotyczy to:
- nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej)
- zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące;
- powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej;
- rozwiązania stosunku pracy w związku z:
- przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne,
- przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem,
- likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,
- likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją;
- podjęcia zatrudnienia:
- w wyniku przeniesienia służbowego,
- na podstawie powołania lub wyboru,
- w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,
- w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
- po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej;
- korzystania:
- z urlopu wychowawczego,
- z urlopu macierzyńskiego,
- z urlopu ojcowskiego,
- z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- z urlopu opiekuńczego,
- z urlopu dla poratowania zdrowia,
- przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego;
- korzystania z urlopu rodzicielskiego;
- wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.
Może zdarzyć się tak, że pomimo spełnienia warunku dotyczącego stażu pracy, pracownik nie otrzyma trzynastki. Istnieje bowiem także tzw. katalog przesłanek negatywnych, których wystąpienie pozbawi go wynagrodzenia rocznego. Będzie to miało miejsce w przypadku:
1) nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż dwa dni;
2) stawienia się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości;
3) wymierzenia pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby;
4) rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Ile wynosi trzynastka w 2024 roku?
Wysokość wynagrodzenia rocznego to 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. W przypadku przepracowania jedynie części roku, jego wysokość ustala się proporcjonalnie.
Wysokość trzynastki trzeba więc ustalić indywidualnie dla każdego z pracowników, uwzględniając jego indywidualną sytuację. To zaś sprawia, że rodzą się wątpliwości związane z tym, jak dokładnie przeprowadzić obliczenia.
Jak obliczyć trzynastkę w 2023 roku?
Skoro przy obliczaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia uwzględnia się m.in. inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, to do dokonania prawidłowych obliczeń jest niezbędna znajomość rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. poz. 14) oraz w odniesieniu do nauczycieli rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455). Jednak aby prawidłowo zastosować ich regulacje, trzeba również sprawnie posługiwać się zasadami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 927).
Jak wynika z ogólnego rozporządzenia urlopowego, przy obliczaniu podstawy trzynastki podlegają wyłączeniu:
- jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
- wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju,
- nagrody jubileuszowe,
- wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
- odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne,
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy.
Katalog wyłączeń wynikający z rozporządzenia urlopowego dla nauczycieli jest zdecydowanie mniej obszerny i wyłącza z podstawy trzynastki:
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
- wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy innej niż za czas urlopu wypoczynkowego,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.
Jeżeli podczas obliczania wysokości należnego pracownikowi wynagrodzenia rocznego okaże się, że pracownik nie przepracował pełnego miesiąca i zachodzi potrzeba zastosowania któregoś ze wskazanych wyłączeń, wynagrodzenie za ten miesiąc należy obliczyć zgodnie z zasadami przewidzianymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 927), czyli w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik:
1) w tym miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą, i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do wynagrodzenia – miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc;
2) za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy (czyli wynagrodzenia w czasie niezdolności do pracy; zasiłek chorobowy), miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.
Kiedy jest wypłacana trzynastka?
Wynagrodzenie roczne wypłaca się nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który ono przysługuje. Jedynie w przypadku pracowników, z którymi rozwiązano stosunek pracy w związku z likwidacją pracodawcy, wynagrodzenie roczne wypłaca się w dniu rozwiązania tego stosunku pracy.
Wynagrodzenie roczne trafia na konta pracowników pomniejszone m.in. o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki ubezpieczeniowe. Stanowi ono bowiem przychód ze stosunku pracy i podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych i również na zasadach ogólnych stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa prawna
- ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, j.t. Dz.U. z. 2023 r. poz. 1690 ze zm.)
- rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. poz. 14)
- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 927),