PROBLEM
Czy pracownik może sprawdzić, czy jego pracodawca otrzymał już pomoc od państwa w związku z pandemią? Pracownik firmy przewozowej już trzeci miesiąc nie dostał wynagrodzenia, a szef twierdzi, że nie otrzymał ani grosza”– jakie ten pan jako pracownik ma prawa?
Polecamy: Kodeks pracy 2020 PREMIUM
ODPOWIEDŹ
Obowiązek wypłaty wynagrodzenia pracownikowi nie jest zależny od otrzymania świadczeń z ZUS przez pracodawcę. Kodeks pracy, w art. 94 pkt. 5 stanowi, iż pracodawca jest obowiązany, w szczególności terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie.
Jak wskazuje się w orzeczeniach sądowych, pracodawca jest obciążony ryzykiem ekonomicznym prowadzonej działalności (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 sierpnia 2014 r., I OSK 1066/13). Nie może więc tego ryzyka i konsekwencji z nim związanych przerzucać na pracowników, którzy wykonują u niego pracę. Wspomniane ryzyko z woli ustawodawcy obciąża wyłącznie pracodawcę, albowiem ten ostatni jako profesjonalista i w związku z tym podmiot silniejszy od pracownika w ramach stosunku pracy, obciążony jest dodatkowymi obowiązkami, jak i dodatkowym ryzykiem w związku z prowadzoną działalnością.
Wypłata wynagrodzenia jest jednym z głównych elementów treści stosunku pracy i podstawowym obowiązkiem pracodawcy. Ponadto, Sąd Najwyższy wskazuje, że naruszeniu podstawowych obowiązków pracodawcy można przypisać znamię ciężkości, nawet jeżeli nie działał w złej wierze, ani nie zachowywał się rażąco niedbale (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2012 r., II PK 220/11). Warto pamiętać, że ciężar naruszenia obowiązków przez pracodawcę powinien być oceniany z uwzględnieniem okoliczności sprawy, np. gdy w grę wchodzi powtarzalność i uporczywość zachowania pracodawcy. Ocena wagi naruszonych lub zagrożonych interesów pracownika może zaś podlegać indywidualizacji w różnych stanach faktycznych.
Jeżeli pracodawca całkowicie wstrzymuje się z wypłatą wynagrodzenia pracownikowi przez 3 miesiące, może to stanowić ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy. W takiej sytuacji pracownik może rozważyć zastosowanie trybu rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia w trybie art. 55 § 11 Kodeksu pracy. Rozwiązanie w tym trybie jest możliwe wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
Przepisy prawa pracy stanowią, że oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Warto pamiętać, że złożenie oświadczenia nie może nastąpić po upływie miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Rozwiązanie umowy o pracę w powyższym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Jeszcze innym rozwiązaniem jest zwrócenie się do właściwego Okręgowego Inspektoratu Pracy ze skargą na pracodawcę. Art. 11 pkt 7 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy stanowi, że w razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione między innymi do nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi. Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Wskazany przepis w sposób jednoznaczny i bezwzględny przesądza o nadaniu takiemu nakazowi rygoru natychmiastowej wykonalności.
Dane kontaktowe właściwych inspektoratów Państwowej Inspekcji Pracy oraz numer infolinii można znaleźć na stronie: http://www.bip.pip.gov.pl/pl/bip/porady_wszystkie .