Zasady wypłaty wynagrodzenia
Pracownik za wykonywaną pracę ma prawo do wynagrodzenia. Pracodawca zaś ma obowiązek do wypłaty w terminie przysługujących pracownikowi zarobków.
Warunki wypłaty wynagrodzenia są ustalane w umowie o pracę, w regulaminie wynagradzania albo w układzie zbiorowym pracy. W przypadku określonej grupy pracowników, na przykład pracowników samorządowych, sędziów i innych kwestię wynagrodzenia regulują ustawy i rozporządzenia.
Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia w miejscu, terminie i czasie określonych w powyższych dokumentach lub aktach prawnych.
Są jednak ogólne zasady wypłaty wynagrodzenia, które powinny być stosowane do wszystkich pracowników. Po pierwsze wynagrodzenie należy wypłacać pracownikowi co najmniej raz w miesiącu, w stałym i z góry określonym terminie. Po drugie wynagrodzenie płatne miesięcznie należy pracownikowi wypłacać z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości. Wynagrodzenie należy wypłacić nie później niż w ciągu 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Termin wypłaty wynagrodzenia powinien być stały i ustalony z góry.
Zobacz także: Zasady ustalania wynagrodzenia za pracę
W jakiej formie pracownik powinien otrzymać swoje zarobki? Zasadą jest, że wypłata wynagrodzenia następuje w formie pieniężnej. Większość pracowników właśnie tak odbiera swoją pensję. Jednak możliwa jest również wypłata wynagrodzenia w innej formie.W umowie o pracę, regulaminie wynagradzania lub w układzie zbiorowym pracy może znaleźć się zapis, że pracownik otrzyma część swojego wynagrodzenia w formie: deputatu, weksla, czeku lub akcji.
Obowiązującą zasadą jest wypłata wynagrodzenia do rąk pracownika. Ale coraz częściej pracodawcy wypłacają pracownikom wynagrodzenia na wskazane przez pracownika konto bankowe. Ważne, aby pracownik wyraził na to zgodę w formie pisemnej.
Zobacz także: W jakiej formie pracownik odbiera swoje zarobki
Z czego składają się zarobki
Wynagrodzenie, jakie otrzymuje pracownik składa się z wynagrodzenia zasadniczego, zwanego wynagrodzeniem podstawowym oraz ze składników uzupełniających.
Wynagrodzenie podstawowe jest najważniejszym, bo stałym składnikiem wynagrodzenia. Często jest to jedyne świadczenie pieniężne, jakie otrzymuje pracownik. W niektórych przypadkach, pracownik ma prawo do dodatków. Dodatki do wynagrodzenia, to jak sama nazwa wskazuje dodatkowy składnik zarobków. Dodatki przysługują najczęściej, gdy wynagrodzenie zasadnicze nie rekompensuje w całości wkładu pracownika w wykonywaną pracę. Pracownik może otrzymać dodatki do wynagrodzenia ze względu na swoje kwalifikacje, warunki pracy, pełnione funkcje. Do najpopularniejszych dodatków zaliczymy: dodatek za godziny nadliczbowe, dodatek za pracę w nocy, dodatek za wysługę lat, dodatek za pracę w warunkach szkodliwych.
Pracownik może również uzyskać prawo do premii. Premia to dodatkowy, ale niestały składnik wynagrodzenia. Pracownik może otrzymać premię, jeśli spełni warunki określone w regulaminie premiowania.
Zobacz także: Co wchodzi w skład zarobków pracownika
Wynagrodzenie netto to wynagrodzenie które pracownika rzeczywiście otrzymuje w dniu wypłaty. Zaś wynagrodzenie brutto, to wynagrodzenie zawierające wszystkie obowiązkowe składki, które są odprowadzane przez pracodawcę z wynagrodzenia.
Zobacz także: Czym się różni wynagrodzenie netto od wynagrodzenia brutto
Dodatki do wynagrodzenia
Pracownik oprócz wynagrodzenia podstawowego ma prawo do licznych dodatków. Niektóre z dodatków określają przepisy Kodeksu pracy lub innych ustaw. Mowa wtedy o obowiązkowych dodatkach do wynagrodzenia. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pracodawca w swoim zakładzie pracy wprowadził dla swoich pracowników inne dodatki.
Zobacz także: Na jakie dodatki do wynagrodzenia może liczyć pracownik
Dodatek za pracę w szczególnych warunkach nie jest dodatkiem obowiązkowym. Może go wprowadzić pracodawca w umowie o pracę, regulaminie wynagradzania lub w układzie zbiorowym pracy. Dodatek przysługuje pracownikom za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, szczególnie uciążliwych lub niebezpiecznych.
Zobacz także: Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych
Pracodawca może uhonorować pracowników, którzy posiadają szczególne umiejętności przydatne do pracy na ich stanowisku, wypłacając im dodatek z tego tytułu. Pracodawca może na przykład przewidzieć dodatek za biegłą znajomość języków obcych.
Zobacz także: Dodatek za szczególne umiejętności
Dodatek stażowy, zwany również dodatkiem za wysługę lat przysługuje pracownikom po przepracowaniu określonego czasu. Co ważne dla niektórych pracowników ze strefy budżetowej, dodatek ten jest dodatkiem obowiązkowym.
Zobacz także: Dodatek stażowy
W związku z zajmowaną funkcją kierowniczą pracownik może uzyskać prawo do dodatku do wynagrodzenia. Dodatek ten przysługuje pracownikom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych i dyrektorskich, na których praca związana jest z zarządzaniem i kierowaniem zespołem osób. Dodatek ma być swoistą rekompensatą za większą odpowiedzialność, jaka ciąży na tych pracownikach.
Zobacz także: Dodatek funkcyjny
Nagrody i premie
Pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków do wynagrodzenia ma prawo lub może otrzymać premię lub nagrodę.
Premia przysługuje pracownikowi na podstawie umowy o pracę, regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy. Jeśli pracownik spełni wszystkie warunki niezbędne do otrzymania premii może domagać się od swojego pracodawca, aby wypłacił mu premię.
Zobacz także: Kiedy pracownik otrzyma premię
W przypadku nagrody pracownik może otrzymać od swojego pracodawcy nagrodę, ale nie musi. Nagroda ma bowiem charakter uznaniowy. Pracodawca, który uzna, że pracownik stara się, osiąga dobre wyniki może obdarować go nagrodą, ale nie musi. To jest najważniejsza różnica pomiędzy nagrodą a premię.
Zobacz także: Kiedy pracownikowi przysługuje nagroda
Odprawy pracownicze
Pracownikowi w związku z zakończeniem w określonych warunkach stosunku pracy przysługuje odprawa. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna
Pracownikowi, który spełnił warunki uprawniające do emerytury i którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna. Również pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę przysługuje odprawa pieniężna.
Zobacz także: Do jakich odpraw ma prawo pracownik
Zobacz także: Odprawy pracownicze w pytaniach i odpowiedziach
Odprawa pieniężna to inaczej odprawy przysługującej w związku ze zwolnieniami grupowymi. Pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego, niezależnie od trybu zwolnienia przysługuje odprawa pieniężna.
Zobacz także: Prawo do odprawy pieniężnej przy zwolnieniu grupowym i indywidualnym