Emeryt po przebytym udarze, na mocy sądowego nakazu zapłaty, ma obecnie do spłaty na rzecz funduszu inwestycyjnego ponad 50 tysięcy złotych. Fundusz nabył tę wierzytelność od banku, a ta okoliczność wpływa na kwestię przedawnienia długu - przypomina Rzecznik Praw Obywatelskich, który złożył w tej sprawie skargę nadzwyczajną.
Orzeczenie sądu rejonowego w tej sprawie, jak podkreśliło Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich w komunikacie, w sposób rażący naruszyło zasady państwa prawa, uznało bowiem za uzasadnioną "praktykę dochodzenia przez firmy windykacyjne przedawnionych roszczeń".
Jednakże, jak zaznaczył RPO Marcin Wiącek w skardze, istnieje już jednolity i ugruntowany pogląd, potwierdzony także orzeczeniami Sądu Najwyższego, że nie ma możliwości “powoływania się na przerwę biegu terminu przedawnienia przez nabywcę wierzytelności, który nie jest bankiem”.
Sprawa została zainicjowana pozwem, jaki w postępowaniu upominawczym wobec emeryta złożył fundusz inwestycyjny. Wierzytelność, będąca przedmiotem sprawy, powstała w wyniku zawartej w 2010 roku umowy pożyczki pomiędzy bankiem a pozwanym. Następnie, wobec braku spłaty zadłużenia, wierzytelność ta została sprzedana na rzecz funduszu.
Jak zrelacjonowano na stronie Rzecznika w lipcu 2016 roku, Sąd Rejonowy zasądził na rzecz funduszu od pozwanego ponad 32 tysiące złotych wraz z odsetkami. W 2021 roku, na wniosek funduszu, wszczęto postępowanie egzekucyjne. Obecnie komornik prowadzi postępowanie ze świadczenia z ZUS wynoszącego 2 tysiące 540 złotych brutto. Dotychczas ściągnął 8 tysięcy złotych, a do zaspokojenia pozostaje 55,5 tysiąca złotych.
Schorowany emeryt ma spłacić ponad 50 tys. zł
W opisanej sytuacji emeryt, który przebył udar, ma obecnie do spłaty na rzecz funduszu inwestycyjnego ponad 50 tysięcy złotych. Fundusz nabył tę wierzytelność od banku, a ta okoliczność wpływa na kwestię przedawnienia długu. Jednakże Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że dłużnik jest "osobą schorowaną i po udarze, w podeszłym wieku, ma też niską świadomość prawną, co nie pozwala mu pełni rozeznać się co do swojej sytuacji prawnej i przysługujących praw". Ponadto, jako osoba uboga, nie posiadał środków pozwalających na zaangażowanie do sprawy fachowego pełnomocnika, ani nie miał odpowiedniej wiedzy co do możliwości skorzystania z pomocy prawnej z urzędu.
Obecnie emerytura mężczyzny wynosi 1 tysiąc 672 złotych po potrąceniach egzekwowanych należności. Niemniej jednak, niezależnie od sytuacji pozwanego, wyrok nakazujący zapłatę w ogóle w tej sprawie nie powinien zapaść. Sąd Najwyższy wielokrotnie przyjął, że nie można powoływać się na przerwę biegu przedawnienia roszczenia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, jeśli dług kupiła od banku inna firma.
Skarga nadzwyczajna RPO
W związku z tym nakaz zapłaty orzeczony wobec emeryta godzi w bezpieczeństwo prawne pozwanego jako konsumenta i jest sprzeczny z zasadą sprawiedliwości społecznej. RPO złożył skargę nadzwyczajną dotyczącą uchylenia wyroku sądu rejonowego oraz wniosek o wstrzymanie wykonania tego wyroku do czasu rozpoznania skargi.
W związku z wnioskiem o skargę nadzwyczajną dotyczącą uchylenia wyroku sądu rejonowego, Rzecznik Praw Obywatelskich złożył także prośbę o wstrzymanie wykonania tego wyroku do czasu rozpoznania skargi. RPO uzasadnia to koniecznością zapewnienia pozwanemu ochrony przed nieodwracalnymi szkodami. W przypadku uwzględnienia skargi nadzwyczajnej, odzyskanie spełnionych, a nienależnych świadczeń, wymagałoby dodatkowych działań ze strony starszego i schorowanego obywatela, co w praktyce może być znacznie utrudnione.
Co to jest skarga nadzwyczajna?
Instytucja skargi nadzwyczajnej została wprowadzona ustawą o Sądzie Najwyższym, która weszła w życie w kwietniu 2018 roku. W Sądzie Najwyższym zajmuje się nią Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. RPO nie wskazał jednak, do której izby ma trafić skarga. Z uwagi na orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), rozpoznanie skargi przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej może być w przyszłości ocenione jako uzasadniające zarzut naruszenia europejskich gwarancji prawa do niezależnego sądu ustanowionego ustawą.