Zgodnie z treścią art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, stan po użyciu alkoholu zachodzi gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do;
1. stężenia we krwi od 0,2 ‰ do 0,5 ‰ alkoholu, albo
2. obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Art. 47 ust. 1 tej samej ustawy stanowi, iż w przypadku podejrzenia, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia.
Art. 87§1 kodeksu wykroczeń (k.w.) penalizuje zachowanie polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Skazanie za to wykroczenie może skutkować pozbawieniem wolności – karą aresztu na czas do 30 dni), grzywną do 5 tyś. złotych.
Zobacz również serwis: Wykroczenia
W oparciu o przepis art. 87§3 prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu skutkuje –obligatoryjnie – zakazem prowadzenia pojazdów na czas od sześciu miesięcy do trzech lat.
Zgodnie zaś z aktem wykonawczym do ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego), konsekwencją tego wykroczenia, jest 10 punktów karnych dla jego sprawcy.
Zgodnie z §2 omawianego artykułu kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż mechaniczny, podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny.
Ponieważ za czyn z art. 87§1 k.k. obligatoryjnie orzekany jest środek karny – w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, w sprawie o wykroczenie to nie może być prowadzone postępowanie mandatowe (postępowanie nie może zakończyć się nałożeniem mandatu karnego).
Wynika to wprost z art. 96§2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia stanowiącego, iż „w sprawach o wykroczenia, w drodze mandatu karnego nie nakłada się grzywny (między innymi) za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny.
Warto zwrócić uwagę, że skazanie za wykroczenie rodzi inne, mniej dotkliwe skutki niż skazanie za przestępstwo. Osoba skazana za wykroczenie nie zostaje odnotowana w rejestrze skazanych chyba, że dojdzie do skazania na karę aresztu. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym gromadzi się w nim między innymi dane o osobach prawomocnie skazanych za wykroczenia na karę aresztu.
Zobacz również: Krajowy Rejestr Karny
Prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu – w stanie nietrzeźwości
Zgodnie z art. 115§16 kodeksu karnego (k.k.) stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:
1. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
2. zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Prowadzenie pojazdu pod wpływem środka odurzającego
Kierowanie pojazdem pod wpływem środka odurzającego (takiego jak na przykład marihuana, heroina, amfetamina) jest przestępstwem kwalifikowanym tak samo jak prowadzenie w stanie nietrzeźwości pod wpływem alkoholu. Dla stwierdzenia obecności środka odurzającego nie jest istotne jego stężenie w organizmie ale sam fakt obecności, któremu towarzyszyć jednak winien negatywny „wpływ” tego środka na kierowcę. Należy bowiem podkreślić, że środki odurzające i psychotropowe są wykrywalne płynach ustrojowych nawet szereg dni po ich zażyciu a więc ich wpływ na kierującego w chwili badania może być pomijalny.
Art. 177§1 kk. stanowi, że ten kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała stopnia co najmniej średniego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Stosownie do §2 tego artykułu, jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Zobacz również: Czym jest lekki uszczerbek na zdrowiu?
Zgodnie z art. 178§1 k.k. skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Art. 178a§1 k.k. stanowi, iż kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie (wymierzanej w stawkach dziennych od 10 do 540 stawek, wysokość stawki może wynosić od 10 do 2000 zł), karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
§2 tego artykułu określa, iż kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż mechaniczny, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Zobacz również: Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu
Pojazd mechaniczny zgodnie z przepisami ustawy - Prawo o ruchu drogowym (ustawa z 20 czerwca 1997 r., tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, art. 2 pkt 31) to każdy pojazd poruszany za pomocą silnika, Pojazdami mechanicznymi są więc samochody, motocykle, motorowery, ciągniki, pojazdy gąsienicowe, maszyny samobieżne, pojazdy wodne i lotnicze.
„Innymi pojazdami” mogą być natomiast rowery, pojazdy konne, żaglówki, lotnie, szybowce. W orzecznictwie przyjmuje się, że nie są pojazdami mechanicznymi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3, zachowujące cechy budowy umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów
Należy zwrócić uwagę iż przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu może być popełnione zarówno na drodze publicznej jak i poza nią, np. na drodze wewnętrznej, parkingu itp. Pojazd nie musi być w ruchu - przestępstwem jest oczywiście samo prowadzenie pojazdu, ale również siedzenie w nim za kierownicą przy zapalonym lub zgaszonym silniku z kluczykami w stacyjce. Orzecznictwo sądów jest bardzo rygorystyczne i jednoznaczne.
Prowadzenie w stanie nietrzeźwości roweru natomiast staje się przestępstwem tylko i wyłącznie, gdy odbywa się drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (a więc na chodniku, parkingu itp).
Zobacz również: Jakie kary dla pijanych rowerzystów?
Art. 39 k.k. pkt 3 stanowi, iż jednym z środków karnych jest zakaz prowadzenia pojazdów.
W oparciu o art. 42§2 k.k. Sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, między innymi jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego.
W oparciu o §3 Sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177§2 k.k. (wypadek z skutkiem śmiertelnym lub ciężkimi obrażeniami ciała ofiary) był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Zgodnie zaś z §4 Sąd orzeka obligatoryjnie zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3.
Zobacz również: Kiedy prawo jazdy może zostać zatrzymane?
Art. 43§1 k.k. stanowi, że zakazy określone w kodeksie karnym w tym zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych i prowadzenia rowerów orzeka się w latach, od roku do lat 10, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
§2 Tego przepisu stanowi, iż zakaz obowiązuje od uprawomocnienia się orzeczenia; przy czym okres na który go orzeczono, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo.
Stosownie do §3 orzekając zakaz prowadzenia pojazdów, sąd nakłada obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu; do chwili wykonania obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.
Zgodnie z regulacją zawartą w art. 84§1 k.k. Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych uznać go za wykonany, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok. Przepisu tego nie stosuje się, jednak gdy sprawca w czasie popełnienia przestępstwa był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego (lub zbiegł z miejsca zdarzenia). Dobrodziejstwa z tego artykułu nie stosuje się także w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze
Uwagi i porady praktyczne
Kierowca zatrzymany przez policję w celu zbadania stanu trzeźwości ma prawo do żądania przeprowadzenia badań krwi, co jest uzasadnione zwłaszcza w sytuacji gdy uważa on, że jest trzeźwy. Kierowcy przysługuje ponadto prawo do sprawdzenia świadectwa wzorcowania (legalizacji) urządzenia kontrolno-pomiarowego .
Z uwagi na mały stopień skomplikowania tego typu spraw karnych sprawcy czynów z art. 178a k.k. najczęściej skazywani w trybie art. 335 kodeksu postępowania karnego czyli bez przeprowadzenia rozprawy, w oparciu o złożony przez nich wniosek „o dobrowolne poddanie się karze”. Ważne jest, że wniosek ten może zostać odwołany przez oskarżonego, który nie poczuwa się do winy, nawet przed sądem. W przypadku gdy osoba oskarżona posiada dowody swej niewinności nawet uprzednie złożenie takiego wniosku nie wyklucza ostatecznego uniewinnienia.
Zobacz również: Dobrowolne poddanie się karze i skazanie bez rozprawy
Należy też przypomnieć, że zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega między innymi, ten kto ubiega się o przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem, cofniętego na okres przekraczający 1 rok , zwrot zatrzymanego prawa jazdy.
W przypadkach tych dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem wydaje się po zdaniu, przez osobę ubiegającą się o jego wydanie, odpowiedniego do rodzaju uprawnienia egzaminu państwowego sprawdzającego kwalifikacje.
W okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych nie można zdawać egzaminu na prawo jazdy.
Zobacz również serwis: Wykroczenia drogowe