Polskie prawo wyróżnia 2 stany związane ze spożytym alkoholem – stan po użyciu alkoholu i stan nietrzeźwości. Jazda w stanie po użyciu alkoholu jest wykroczeniem, a kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości przestępstwem. Rozróżnienie to jest ważne z punktu widzenia kierowcy ponieważ wpływa m.in. na rodzaj i wysokość kary.
Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi kierowcy wynosi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu, albo w 1 dm3 wydychanego powietrza wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg. Stan nietrzeźwości występuje natomiast, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila alkoholu, albo zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg.
Jazda po użyciu alkoholu
Zgodnie z art. 87 Kodeksu wykroczeń (k.w.) osoba, która w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu (do 30 dni) albo grzywny od 50 do 5000 zł. Ponadto sąd zmuszony jest orzec w stosunku do kierowcy, który popełnił omawiane wykroczenie, obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów, który obejmować powinien pojazd, którym sprawca dopuścił się popełnienia wykroczenia.
Karze aresztu do 30 dni lub grzywny od 50 do 5000 zł podlega również osoba, która znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony powyżej – np. rower.
Prowadzenie pojazdu innego niż mechaniczny na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, w stanie po użyciu alkoholu, zagrożone jest karą aresztu do 14 dni lub karą grzywny do 5000 zł.
W przypadku prowadzenia pojazdu innego niż mechaniczny, w stanie po użyciu alkoholu, w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, sąd może orzec (ale nie musi) o zakazie prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne.
Jazda w stanie nietrzeźwości
Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem stypizowanym w art. 178a§1 Kodeksu karnego (k.k.), który brzmi: kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W świetle przepisów k.k. grzywna jest wymierzana w stawkach dziennych – może być wymierzona w wysokości od 10 do 540 stawek dziennych (1 stawka dzienna: nie mniej niż 10 zł, nie więcej niż 2000 zł – sąd wyznacza w zależności od sytuacji majątkowej, osobistej skazanego). Kara ograniczenia wolności polegająca na obowiązku wykonywania prac społecznych lub potrąceniu wynagrodzenia, może wynieść maksymalnie 2 lata.
Jeżeli kierowca prowadzący samochód w stanie nietrzeźwości (art.178a §1) był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się jazdy w stanie nietrzeźwości w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega wówczas karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Ponadto, sąd obowiązkowo orzeka karę pozbawienia wolności za przypisane sprawcy przestępstwo w wymiarze od dolnej ustawowego zagrożenia zwiększonej o połowę, aż do górnej granicy zwiększonej o połowę (nadzwyczajne obostrzenie kary), w przypadku skazania sprawcy za:
- spowodowanie katastrofy w komunikacji (art. 173 k.k.);
- sprowadzenia niebezpieczeństwa tej katastrofy (art. 174 k.k.);
- spowodowanie wypadku, którego następstwem jest ciężki uszczerbek na zdrowiu lub śmierć osoby (art. 177 k.k.),
- popełnione pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, a także gdy sprawca po popełnieniu przestępstwa uciekł z miejsca zdarzenia.
Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności lub 20 lat pozbawienia wolności.
Sądowy zakaz prowadzenia pojazdów
Zgodnie z art. 42 k.k. sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
Obowiązkowo sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów konkretnego rodzaju, na okres nie krótszy niż 3 lata, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, był w stanie nietrzeźwości lub odurzenia.
Sąd musi również orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 lub jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2, był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1600 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 618 z późn. zm.)