Wyrok taki zostanie wydany, tylko wtedy, gdy okoliczności czynu i wina obwinionego, w świetle dowodów zebranych przez oskarżyciela – a więc najczęściej Policję – nie budzą wątpliwości. Wyrok nakazowy wydany może być jedynie w sprawach, w których wystarczające jest wymierzenie kary nagany, grzywny albo ograniczenia wolności, a obwiniony nie jest osobą głuchą, niemą, niewidomą i nie zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jego poczytalności.
Bardzo często zdarza się, że wyrok nakazowy wydawany jest w sprawie takich wykroczeń jak spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu, kradzież czy przywłaszczenie.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Wyrokiem nakazowym można również orzec środek karny.
Przykład: w sprawie wykroczenia prowadzenia pojazdu po użyciu alkoholu, sąd w wyroku nakazowym wymierzy karę grzywny oraz środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Wyrok nakazowy, wraz z wnioskiem o ukaranie, sąd ma obowiązek doręczyć obwinionemu i jego obrońcy, jeżeli był w sprawie ustanowiony.
Jak złożyć sprzeciw:
Obwinionemu, ale także oskarżycielowi – przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy w terminie 7 dni, od dnia doręczenia wyroku. Aby zachować termin, wystarczy nadać sprzeciw w placówce pocztowej znajdującej się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej bądź złożyć go bezpośrednio na dzienniku podawczym sądu.
Przykład: jeżeli wyrok nakazowy został doręczony w poniedziałek, ostatni dzień na złożenie sprzeciwu upływa w następny poniedziałek.
Sprzeciw od wyroku nakazowego w sprawie o wykroczenie nie wymaga uzasadnienia, i może sprowadzać się do jednego zdania a mianowicie: ,,wnoszę sprzeciw od wyroku nakazowego i wnoszę o rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych”. Ważne jednak, aby prawidłowo oznaczyć sąd oraz wskazać sygnaturę sprawy.
W przypadku prawidłowego złożenia sprzeciwu, wyrok nakazowy traci moc. Sąd wyznacza natomiast rozprawę, o której terminie i miejscu zawiadamia obwinionego, pokrzywdzonego, oskarżyciela, obrońcę i pełnomocnika – jeżeli są w sprawie ustanowieni. Ponadto sąd wzywa świadków i sprowadza na rozprawę inne dowody. Jeżeli natomiast udział obwinionego na rozprawie zostanie przez sąd uznany za niezbędny, zostanie on wezwany do osobistego stawiennictwa.
Zobacz serwis: Charakterystyka wykroczeń
Wyrok nakazowy, od którego nie złożono sprzeciwu, albo sprzeciw taki cofnięto – staje się wyrokiem prawomocnym. Obwiniony ma bowiem prawo cofnięcia sprzeciwu do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej.
Doświadczenie pokazuje, że nawet w sprawach w których wydany był wyrok nakazowy, dowiedzenie niewinności przez obwinionego nie jest niemożliwie. W pouczeniu od wyroku nakazowego, wskazane jest, iż w przypadku złożenia sprzeciwu a następnie uznania winy obwinionego, orzeczona kara może być wyższa od kary orzeczonej wyrokiem nakazowym. Często zdarza się jednak, że sąd mimo uznania winy obwinionego, biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu, właściwości i warunki osobiste sprawcy, orzeka karę łagodniejszą, stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstępuje od jej wymierzenia.