Postępowanie karne a postępowanie w sprawach wykroczeń
W zależności od kwalifikacji prawnej czyn danej osoby może być zakwalifikowany do postępowania karnego (rozstrzyganego na podstawie kodeksu postępowania karnego) lub też do postępowania dotyczącego wykroczeń (rozstrzyganego na podstawie kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).
Niekiedy ten sam czyn może być zakwalifikowany jako przestępstwo lub wykroczenie w zależności od wartości przestępstwa. Sztandarowym przykładem jest tutaj kradzież. Zgodnie z art. 119 Kodeksu wykroczeń w przypadku kradzieży lub przywłaszczenia rzeczy, której wartość nie przekracza 250 zł, czyn ten stanowi wykroczenie, zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny. W takiej sytuacji obwiniony może zostać skazany na areszt od 5 do 30 dni.
Zobacz też: Komu przysługuje obrońca z urzędu?
Obrońca z urzędu w sprawach karny
O tym, że w przypadku postępowania karnego w pewnych sytuacjach można skorzystać z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu wie niemal każdy. Obrońca z urzędu może być wyznaczony na wniosek oskarżonego (art. 78 ust. 1 Kodeksu postępowania karnego), jeżeli wykaże on, iż z uwagi na sytuację materialną nie jest w stanie podołać wydatkom na obrońcę z własnej kieszeni.
Obrońca z urzędu może być również wyznaczony wtedy, gdy udział obrońcy jest w postępowaniu obowiązkowy, a oskarżony mimo to nie wyznaczył obrońcy. Obowiązek udziału obrońcy będzie w sytuacji gdy oskarżony jest głuchy, niemy, niewidomy lub też zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności. Tak samo obowiązkowy będzie udział obrońcy, jeżeli sprawa toczy się w pierwszej instancji przed sądem okręgowym, a oskarżonemu zarzuca się zbrodnie lub też jest pozbawiony wolności.
Brak obrońcy w sytuacji, gdy jego udział był obowiązkowy stanowi bezwzględną podstawę uchylenia wyroku.
Co z wykroczeniami?
Podobne rozwiązania zawarto w przepisach regulujących postępowanie w sprawach wykroczeń. Także w przypadku sprawy o wykroczenie obwiniony (odpowiednik oskarżonego w postępowaniu karnym) może korzystać z pomocy obrońcy z urzędu. Obrońcę z urzędu wyznacza prezes właściwego sądu. Obrońca z urzędu będzie wyznaczony, jeżeli obwiniony wykaże, iż nie jest w stanie udźwignąć kosztów obrony bez uszczerbku dla siebie i rodziny.
Obrońcę z urzędu należy wyznaczyć także wtedy, gdy obwiniony obrońcy nie ma, a obrona jest obligatoryjna, to jest w sytuacjach, kiedy obwiniony jest głuchy, niemy, niewidomy lub zachodzą wątpliwości co do jego poczytalności.
W odróżnieniu od spraw karnych, gdzie obrońcą może być tylko adwokat, w sprawach o wykroczenia obrońcą może być zarówno adwokat, jak i radca prawny.
Zobacz serwis: Wykroczenia