Za jazdę quadem po lesie będzie można stracić pojazd. Czy rajdy terenowe po lesie są legalne i co za nie grozi?

• Czym jest quad w świetle prawa?
• Jazda quadem po lesie – czy to legalne? 
• Jazda quadem po lesie – co za to grozi?
• Jazda quadem po lesie – będą jeszcze ostrzejsze kary 

Czym jest quad w świetle prawa?

Zgodnie z ustawą z dnia 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym – w zależności od jego masy własnej, quad stanowić może:

• czterokołowiec – będący rodzajem pojazdu samochodowego (a więc pojazdem silnikowym, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h), przeznaczonego do przewozu osób lub ładunków, którego masa własna nie przekracza:

  • 550 kg – w przypadku przewozu rzeczy lub odpowiednio

  • 400 kg – w przypadku przewozu osób 

bądź

• czterokołowiec lekki – będący czterokołowcem, którego masa własna nie przekracza 350 kg, a konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h.

Pojazd taki, aby mógł legalnie poruszać się po drogach publicznych, powinien posiadać aktualne badanie techniczne, obowiązujące ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, być zarejestrowany i posiadać tablice rejestracyjne, a kierujący nim – posiadać prawo jazdy kategorii AM (w przypadku czterokołowca lekkiego) lub odpowiednio – B1 lub B (w przypadku czterokołowca), a w trakcie jazdy – kask ochronny na głowie (chyba, że quad posiada zamknięte nadwozie i pasy bezpieczeństwa). W przypadku niespełnienia któregokolwiek z powyższych obowiązków, kierujący pojazdem musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami. 

Jazda quadem po lesie – czy to legalne? 

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 28.09.1991 r. o lasach – ruch pojazdem silnikowym (a więc również czterokołowcem lub czterokołowcem lekkim), pojazdem zaprzęgowym lub motorowerem w lesie, dozwolony jest wyłącznie drogami publicznymi, a drogami leśnymi tylko wówczas, gdy są one oznakowane dopuszczającymi to drogowskazami.

Zakaz ten nie dotyczy osób niepełnosprawnych, poruszających się przystosowanymi do ich potrzeb pojazdami oraz ściśle określonych osób, wykonujących czynności służbowe lub gospodarcze, w tym m.in.:

• pracowników nadleśnictw,

• osób nadzorujących gospodarkę leśną,

• funkcjonariuszy straży pożarnej,

• ratowników medycznych,

• funkcjonariuszy straży granicznej i innych organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny,

• pracowników Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska,

• osób wykonujących czynności z zakresu gospodarki łowieckiej oraz właścicieli pasiek zlokalizowanych na obszarach leśnych,

• właścicieli lasów we własnych lasach oraz

• osób użytkujących grunty rolne położone wśród lasów.

Ponadto, w lasach istnieją obszary, które objęte są stałym, całkowitym zakazem wstępu (niezależnie od tego czy osoba poruszałaby się pojazdem czy na pieszo). Należą do nich:

• uprawy leśne do wysokości 4 m,

• powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne,

• ostoje zwierząt,

• źródliska rzek i potoków oraz

• obszary zagrożone erozją.

Nadleśniczy może również wprowadzić okresowy zakaz wstępu do lasu, w sytuacji, gdy:

• wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego,

• występuje duże zagrożenie pożarowe lub

• wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.

Powyższe zasady, w zakresie ograniczenia wstępu do lasów i poruszania się po nich pojazdami, dotyczą lasów państwowych. W lasach prywatnych – właściciel może sam ustalić zasady wstępu do lasu (np. całkowicie go zakazując) lub zasady poruszania się po lesie (np. tworząc oznakowane ścieżki, po których dopuszczalny będzie ruch pojazdów).

Podobne zasady, do tych obowiązujących w lasach państwowych – obowiązują również na terenie parków narodowych oraz rezerwatów przyrody. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody – ruch pojazdów zabroniony jest tam poza drogami publicznymi oraz drogami położonymi na nieruchomościach stanowiących własność parków narodowych lub będących w użytkowaniu wieczystym parków narodowych, wskazanymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska. I w tym przypadku, zostały oczywiście również przewidziane wyłączenia – zakazy te nie obowiązują m.in. w zakresie prowadzenia akcji ratowniczych oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym.

Jazda quadem po lesie – co za to grozi?

Zgodnie z art. 161 kodeksu wykroczeń – za jazdę quadem po lesie, w miejscach, w których jest to niedozwolone, czyli:

• poza drogami publicznymi oraz drogami leśnymi po których dopuszczony jest ruch pojazdów w lasach państwowych,

• na obszarach lasów państwowych, na których obowiązuje stały lub okresowy, całkowity zakaz wstępu,

• na terenie lasów prywatnych, w których obowiązuje całkowity zakaz wstępu lub niezgodnie z ustalonymi w ich obrębie zasadami poruszania się pojazdami oraz

• poza drogami publicznymi na terenie parków narodowych lub rezerwatów przyrody oraz wyznaczonymi drogami położonymi na nieruchomościach, których parki narodowe lub rezerwaty przyrody są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi,

grozi kara grzywny w wysokości od 20 do nawet 5000 zł.

Do odpowiedzialności na podstawie art. 161 kodeksu wykroczeń, nie może zostać pociągnięta poruszająca się po lesie, przystosowanym do jej potrzeb pojazdem, osoba niepełnosprawna – nawet jeżeli porusza się po ww. obszarach, w obrębie których ruch innych pojazdów jest niedozwolony, chyba, że na danym obszarze obowiązuje całkowity zakaz wstępu. W przypadku spowodowania przez nią szkód takim przejazdem – może jednak ponieść odpowiedzialność, np.:

• na podstawie art. 163 kodeksu wykroczeń, tj. za rozgarnianie ściółki i niszczenie grzybów lub

• na podstawie art. 164 kodeksu wykroczeń, tj. za niszczenie lęgowisk, gniazd ptasich, legowisk, nor lub mrowisk znajdujących się w lesie.

Za powyższe wykroczenia, osoba niepełnosprawna również można zostać ukaranym karą grzywny w wysokości sięgającej nawet 5000 zł, a w najlepszym wypadku – karą nagany. 

Jeżdżącemu quadem w miejscach niedozwolonych, po terenie parków narodowych lub rezerwatów przyrody – na podstawie art. 127 ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody, który stanowi przepis szczególny, mający pierwszeństwo w stosunku do art. 161 kodeksu wykroczeń – grozi jeszcze wyższa kara, ponieważ alternatywnie dla kary grzywny w wysokości do 5000 zł, może on również zostać ukarany karą aresztu. 

Jazda quadem po lesie – będą jeszcze ostrzejsze kary 

W dniu 9 sierpnia br. Minister Klimatu i Środowiska – Paulina Hennig-Kloska, zwróciła się do Ministerstwa Sprawiedliwości z propozycją zmian w prawie dotyczącą zaostrzenia kar za poruszanie się pojazdami poza wyznaczoną drogą leśną, które powodują znaczny hałas, niszczenie roślin, uszkodzenia zwierząt i siedlisk przyrodniczych.

Za szczególnie szkodliwy typ rozjeżdżania lasów (który ma zostać zdefiniowany w przepisach) – poza karą grzywny, grozić ma ponadto kara aresztu lub orzeczenie prac społecznych, a w skrajnych przypadkach recydywy (tj. osobom, które korzystają z terenów leśnych w sposób uciążliwy dla okolicznych mieszkańców, rozjeżdżając przy tym siedliska i powodując hałas) – nawet przepadek pojazdu. 

Szefowa resortu, poleciła ponadto Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych podjęcie prac nad stworzeniem miejsc do legalnej jazdy quadami czy motorami crossowymi, która nie przeszkadzałaby okolicznym mieszkańcom i innym osobom korzystającym z lasów w celach rekreacyjnych oraz odbywała się z poszanowaniem przyrody. 

Jak poinformowało Ministerstwo – „Zwiększająca się skala zjawiska jazdy terenowej po lasach, przekłada się na duże zniszczenia środowiska i rosnącą uciążliwość społeczną. Nielegalne rajdy powodują wiele szkód, a hałas jaki im towarzyszy powoduje płoszenie zwierząt oraz uniemożliwia odpoczynek i rekreację. Rozjeżdżanie terenów przyczynia się do degradacji siedlisk przyrodniczych. Niszczone są uprawy leśne, torfowiska, runo leśne, a także grzyby. Wprowadzone zmiany, uporządkują kwestie dotyczące równego i bezpiecznego dostępu całego społeczeństwa do lasów. Quady, motory typu cross, czy też samochody terenowe zagrażają turystom i spacerowiczom. Dodatkowo, przepisy te pozwolą bardziej chronić przyrodę, ograniczając powodowanie hałasu, niszczenie roślin czy uszkodzenia zwierząt, grzybów i siedlisk przyrodniczych.”.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1047)

• Ustawa z dnia 28.09.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 530)

• Ustawa z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1336)

• Ustawa z dnia 20.05.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2119)