Podstawa prawna i komentarz
Kara nagany została uregulowana w art. 18 pkt 4 Kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.) i stanowi najłagodniejszą karę, jaką przepisy przewidują dla sprawcy wykroczenia. Niniejsza kara może być orzeczona w sytuacji, gdy charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy pozwalają przypuszczać, że jej zastosowanie jest wystarczające do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego przez sprawcę (art. 36 § 1 k.w.).
Niniejsza kara nie ma większych konsekwencji dla sprawcy, gdyż stanowi ona pewną formę „ostrzeżenia”. Innymi słowy sprawca popełnił wykroczenie, ale społeczność szkodliwość tego czynu nie przemawia za wymierzeniem sprawcy surowszej kary takiej jak grzywna. Wartym odnotowania jest również fakt, iż kara nagany nie jest rejestrowana w Krajowym Rejestrze Karnym, a co za tym idzie, nadal możemy legitymować się mianem „niekarany”.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Kary nagany nie orzeka się w przypadku wykroczeń o charakterze chuligańskim (art. 36 § 2 k.w.).
W myśl wyroku SR dla Warszawy-Mokotowa z dnia 12 kwietnia 2019 roku o sygn. akt III W 1840/18, kara nagany może zostać orzeczona w przypadku sprawcy, który prowadzi sprzedaż owoców i warzyw na terenie należącym do gminy poza miejscami do tego wyznaczonymi przez właściwe organy gminy (tj. czyn z art. 603 §1 k.w.). Orzeczona kara nagany w tym przypadku jest wynikiem nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie art. 39 § 1 k.w., gdyż wykroczenie z art. 603 §1 k.w. jest zagrożone tylko karą grzywny.
Kara nagany może być orzeczona również w stosunku do sprawcy, który nie stosuje się do znaków lub sygnałów drogowych (wyrok SR dla Warszawy-Śródmieścia z dnia 11 kwietnia 2019 roku, sygn. akt XI W 2824/18). Jednocześnie w tym przypadku należy zwrócić uwagę, iż kara nagany jest uregulowana razem z karą grzywny jako kara główna za wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. W niniejszym przypadku materiał dowodowy stanowił podstawę do przyjęcia, iż kara nagany będzie odpowiednia do popełnionego przewinienia.
W praktyce kara nagany nie jest często stosowana, gdyż przeważnie sądy orzekają karę alternatywną, jaką jest kara grzywny, która jest z kolei bardziej dolegliwa wobec sprawcy wykroczenia. Taka sytuacja jest możliwa m.in. w przypadku niedozwolonej kąpieli (art. 55 k.w.), wyrzucania przedmiotów (art. 75 k.w.), nieostrożności ze zwierzęciem (art. 77 k.w.), uszkodzenia wału przeciwpowodziowego (art. 80 k.w.), uszkodzenia drogi (art. 100 k.w.), szczucia psem (art. 108 k.w.), niepoddania się szczepieniu lub badaniu (art. 115 k.w.) i wielu innym przypadkom niewłaściwego zachowania.