Zakaz spożywania alkoholu w miejscu publicznym jest to powszechnie znane i bardziej zwyczajowe niż prawne sformułowanie. Miejsce publiczne, czyli obszar przestrzeni publicznej jest to teren o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców oraz poprawy jakości ich życia, ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne. Przykładem są parki, skwery, plaże miejskie. Definicja powyższa została zawarta w art. 2 pkt 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zakaz ustawowy
W rzeczywiści, zakaz spożywania napojów alkoholowych nie dotyczy całego obszaru przestrzeni publicznej, ale tylko kilku wskazanych miejsc. Jest to precyzyjnie określone w art. 14 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zabrania się spożywania, sprzedaży i podawania alkoholu na terenie szkół, zakładów pracy, w miejscach masowych zgromadzeń, w środkach komunikacji miejskiej oraz w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe. Zakaz spożywania alkoholu dotyczy również ulic, placów i parków. Miejsc objętych zakazem jest dużo, ale dzięki ich określeniu wiemy, że zakaz nie dotyczy np. plaż miejskich bądź lasów.
Zobacz: Alkohol na stadionach - jak i kiedy?
Kompetencje rady gminy
Jednak musimy pamiętać, że rada każdej gminy może wydać uchwałę na podstawie art. 14 ust. 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości wprowadzającą czasowy lub stały zakaz sprzedaży, podawania, spożywania lub wnoszenia alkoholu w obrębie wskazanych w uchwale miejsc. Według Biuletynu Informacji Publicznej m. st. Warszawy w latach 2013-2016 Rada m. st. Warszawy wydała tylko jedną uchwałę tego typu. Była to uchwała nr XXVII/698/2016 z dnia 12 maja 2016 r., która wprowadzała czasowy zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych na terenie plaży nad Jeziorkiem Czerniakowskim na warszawskim Mokotowie. Zakaz obowiązywał od 07.06.16 r. do 30.09.16 r.
Postanowienie SN - I KZP 14/16
Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2017 r. o sygnaturze akt I KZP 14/16, SN odpowiedział na zapytanie prawne skierowane do niego przez SO w Warszawie, w zakresie wykładni art. 14 ust. 2a ustawy o wychowaniu w trzeźwości (zakaz spożywania napojów alkoholowych na ulicach, placach i parkach), a konkretnie w sprawie definicji słowa „ulica” dla celów niniejszej wykładni. Choć SN odmówił podjęcia uchwały w rozpatrywanym zakresie,
w uzasadnieniu orzeczenia ukierunkował sposób interpretacji przepisu.
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości nie wyjaśnia pojęcia „ulicy”. Na potrzeby wykładni art. 14 ust. 2a tej ustawy konieczne jest odesłanie do innych aktów prawnych. Definicja „ulicy” zawarta w zał. nr 2 do rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji mówi, iż jest to wydzielony pas terenu posiadający urzędową nazwę, przeznaczony do ruchu pojazdów lub ruchu pieszych. Natomiast definicja „ulicy” zawarta w art. 4 pkt 3 ustawy o drogach publicznych wskazuje, iż jest to droga na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
W opinii SN zakaz spożywania napojów alkoholowych dotyczy „ulic” w rozumieniu ustawy o drogach publicznych (tak rozumiana ulica musi posiadać jezdnię). SN argumentuje, iż należy stosować właśnie tą definicję, ponieważ jest ona węższa od definicji zawartej w przytoczonym rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji. Nie należy bowiem stosować rozszerzającej wykładni przepisów prawa karnego na niekorzyść sprawcy. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości zawiera katalog generalny miejsc objętych zakazem spożywania alkoholu i nie należy go poszerzać (jedynie rada gminy posiada kompetencję w zakresie wskazania innych miejsc nie objętych ustawą). SN podkreśla również wyższość definicji „ulicy” zawartej w akcie prawnym rangi ustawowej nad definicją z aktu wykonawczego jakim jest rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji.
Mandat za spożywanie alkoholu w miejscu publicznym
Złamanie zakazu ustanowionego w uchwale rady gminy bądź tego wskazanego w art. 14 ustawy o wychowaniu w trzeźwości jest wykroczeniem karanym na podstawie art. 431 tej ustawy. Funkcjonariusz Policji bądź Straży Miejskiej jest uprawniony do ukarania osoby nie stosującej się do zakazu poprzez nałożenie grzywny w postaci mandatu karnego w wysokości 100 zł. W polskich realiach warto zachować rozsądek i czujność, ponieważ stróży prawa częściej interesuje wyrobienie „normy mandatowej” niż faktyczne przesłanki wskazujące na zasadność ukarania mandatem. Dlatego ważne jest, aby znać swoje prawa i nie dać się „nabić w butelkę”.
Zobacz: Odpowiedzialność za wykroczenia
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. (Dz. U. 2016, poz. 778)
- Ustawa z dnia 26 października 192 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (Dz. U. 2016, poz. 487)
- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń. (Dz. U. 2013, poz. 1624)
- Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 9 stycznia 2012 r. w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów. (Dz. U. 2012, poz. 125)
- Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. (Dz. U. 2016, poz. 1440)