Wybory samorządowe 2018 odbędą się już 21 października (I tura) i 4 listopada (II tura). W tych dniach dokonamy wyboru naszych lokalnych przedstawicieli w strukturach gminnych, powiatowych i wojewódzkich. W dzisiejszym artykule omówię obywatelskie prawo do wniesienia protestu wyborczego.
Narzędzie przeciwko nieprawidłowościom i przestępstwom wyborczym
Protest wyborczy można wnieść przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby. Prawo do wniesienia protestu przysługuje w razie podejrzenia:
- dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub
- naruszenia przepisów kodeksu wyborczego dotyczących: głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.
Jeżeli chodzi o przestępstwa przeciwko wyborom, Kodeks karny wskazuje na następujące rodzaje przestępstw:
- naruszenie przebiegu wyborów – art.248 (np. sporządzenie listy kandydujących lub głosujących, z pominięciem uprawnionych lub wpisaniem nieuprawnionych);
- zakłócenie przebiegu wyborów – art. 249 (np. poprzez przeszkadzanie w głosowaniu);
- bezprawne naruszenie swobody głosowania – art. 250 (np. wywieranie groźbą, podstępem wpływu na sposób głosowania innej osoby, powstrzymywanie lub zmuszanie innej osoby do głosowania);
- łapownictwo wyborcze – art. 250a;
- naruszenie tajności głosowania – art. 251 (zapoznanie się z treścią głosu wbrew woli głosującego).
Kto może wnieść protest wyborczy?
Możliwość wniesienia protestu przeciwko ważności wyborów z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez właściwy organ wyborczy wskazanych wyżej przepisów kodeksu, ma wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.
Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu wyborczym lub przeciwko wyborowi radnego lub wójta może wnieść także wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.
Prawo do wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi wyborczemu.
Jak i gdzie wnieść protest?
W przypadku wyborów samorządowych, protest wyborczy wnosi się na piśmie do właściwego sądu okręgowego za pośrednictwem właściwego sądu rejonowego, w terminie 14 dni od dnia podania do publicznej wiadomości przez komisarza wyborczego wyników wyborów na obszarze województwa.
W proteście należy możliwie jak najszerzej wskazać zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opieramy swoje zarzuty.
Sąd okręgowy na rozpoznanie protestu (w postępowaniu nieprocesowym) ma 30 dni. Sąd rozpoznaje protest w składzie 3 sędziów, z udziałem komisarza wyborczego, przewodniczących właściwych komisji wyborczych lub ich zastępców.
Sąd okręgowy rozpoznając protesty wyborcze rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru radnego. Jeżeli protest był uzasadniony, sąd orzekając o nieważności wyborów lub o nieważności wyboru radnego, stwierdza również wygaśnięcie mandatów oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności wyborczych, wskazując czynność, od której należy ponowić postępowanie wyborcze.
Na orzeczenie sądu okręgowego komisarzowi wyborczemu, przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej lub jego zastępcy przysługuje, w ciągu 7 dni od daty doręczenia, zażalenie do właściwego sądu apelacyjnego.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 754)