Komu przysługuje prawo kandydowania w wyborach do rad gmin (rad miejskich, rad miast, dzielnic m.st. Warszawy), powiatów, sejmików województw?
Uprawnieni do tego są obywatele polscy. W wyborach do rad gmin mogą również kandydować osoby, niebędące obywatelami polskimi, ale będące obywatelami Unii Europejskiej. Kandydat musi na stałe zamieszkiwać na obszarze gminy (powiatu czy województwa), w której startuje. Nie ma natomiast obowiązku zamieszkiwania na obszarze konkretnego okręgu wyborczego.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)
Osoby, pragnące zostać radnymi, powinny najpóźniej w dniu głosowania ukończyć 18 lat oraz mieć prawo wybierania w wyborach, w których startują. Kandydaci muszą też figurować na listach wyborców właściwych dla danej gminy (powiatu województwa). Obowiązuje ich wymóg niekaralności. O mandat radnego nie mogą ubiegać się osoby pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu oraz pozbawione przez sąd prawa wybieralności.
Ponadto, obywatel Unii Europejskiej chcący kandydować w wyborach do rad gmin, (rad miejskich, rad miast czy dzielnic m. st. Warszawy) nie może być pozbawiony prawa wybieralności w swoim kraju.
Istotny jest termin
Listy kandydatów na radnych muszą zostać zgłoszone do godz. 24:00 w dniu 17 września 2018 r. To wydłużony termin, bowiem wskazany w kalendarzu wyborczym dzień 16 września wypada w niedzielę.
Uprawnienie do zgłoszenia listy kandydatów przysługuje komitetom wyborczym.
W gminach liczących do 20 000 mieszkańców lista kandydatów może zawierać tylko jedno nazwisko. Należy ją poprzeć podpisami co najmniej 25 wyborców stale zamieszkałych na terenie tej gminy.
W większych gminach (powyżej 20 000 mieszkańców) i w dzielnicach m.st. Warszawy liczba kandydatów na liście nie może być mniejsza niż 5 i większa niż liczba radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym, powiększona o dwóch kandydatów. Listę należy poprzeć podpisami co najmniej 150 wyborców
W przypadku wyborów do rad powiatów, na liście może znaleźć się przynajmniej 3 kandydatów, nie więcej jednak niż wynosi liczba radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym, powiększona o dwóch kandydatów.
Poparcie na liście powinno wyrazić co najmniej 200 wyborców stale zamieszkałych na terenie danego powiatu.
Liczba kandydatów na liście do sejmiku województwa nie może być mniejsza niż 5 i większa niż liczba radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym, powiększona o dwóch kandydatów. Listę powinno podpisać co najmniej 300 wyborców stale zamieszkałych na obszarze danego województwa.
Nie ma przeszkód, by osoby wchodzące w skład komitetów wyborczych kandydowały w wyborach na radnego.
Warto pamiętać o tym, iż prawo przewiduje możliwość kandydowania na radnego tylko do jednego organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, w jednym okręgu wyborczym i z jednej listy kandydatów.
Osoby kandydujące na radnych powiatu i województwa nie mogą jednocześnie ubiegać się o urząd wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Zakaz ten nie dotyczy kandydatów do rad gmin (rad miejskich, rad miast i dzielnic m.st. Warszawy). W sytuacji wyboru jednocześnie na stanowisko radnego i wójta, mandat radnego wygasa z mocy prawa.
Parytet płci
Poza wyborami do rad w najmniejszych gminach i miastach (do 20 000 mieszkańców) na listach obowiązuje parytet płci. Co do zasady liczba kobiet nie może być mniejsza niż 35 procent wszystkich kandydatów na liście. Taka sama proporcja obowiązuje także w przypadku mężczyzn.
Zobacz również: Wybory samorządowe 2018: jak kandydować na wójta, burmistrza, prezydenta, miasta?