Podział mandatów w systemie proporcjonalnym

Elwira Pluzińska, prawnik, Kancelaria Adwokacka Anita Bogumił
rozwiń więcej
Wybór konkretnego sposobu przydziału mandatów może mieć wpływ na losy całego ugrupowania politycznego ubiegającego się o mandaty w Sejmie.
Z pewnością mało kto wrzucając swoją kartę wyborczą do urny zdaje sobie sprawę jakim skomplikowanym zabiegom matematycznym zostanie poddany jego głos, zanim przełoży się na realny wynik wyborczy. Tymczasem wybór konkretnego sposobu przydziału mandatów może mieć wpływ na losy całego ugrupowania politycznego ubiegającego się o mandaty w Sejmie.

System proporcjonalny

Skąd tyle zachodu? Otóż system proporcjonalny – a taki właśnie jest polski system wyborów do Sejmu - zakłada dokonanie rozdziału mandatów w okręgu wyborczym proporcjonalnie do odsetka głosów, które partia zdobyła w wyborach. Trzeba zatem zdecydować, w jaki sposób rozdzielać mandaty. Istnieje kilka systemów liczenia głosów – każdy z nich faworyzuje w jakiś sposób większe lub mniejsze partie, a zatem ma niebagatelny wpływ na ostateczny rezultat wyborów.
Poniżej przedstawiamy dwa najbardziej rozpowszechnione systemy przydziału mandatów. Aby ułatwić obliczenia posłużymy się prostymi liczbami.

System d’Hondta

Liczby głosów oddanych w okręgu na poszczególne listy zostają uporządkowane w ciąg liczb od największej do najmniejszej i następnie dzielone przez kolejne liczby całkowite tj. 1,2,3,4 itd. Z pośród uzyskanych wyników wybiera się tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia.
Załóżmy że w okręgu X są 4 listy – A,B,C,D . Suma oddanych głosów wynosi 1200. Do obsadzenia jest 10 mandatów. Kto je dostanie? 

Listy:

A

B

C

D

Głosy/:1

500

400

200

100

:2

250

200

100

50

:3

166

133

66

33

:4

125

100

50

25

:5

100

80

40

20

 Niebieskie pola wskazują największe ilorazy – dziesięć największych ilorazów gwarantuje obsadzenie 10 mandatów.

Przez kolejne liczby dzielimy tylko pierwotną liczbę głosów!

System St. Laguë (czyt. sant lag)

Obliczenia prowadzone są w podobny sposób jak poprzednio. Różnica polega na dobraniu innych liczb, przez które zostaną podzielone głosy. Tym razem będą to liczby nieparzyste. Jak tym razem rozłoży się ciężar głosów w okręgu X?

Polska modyfikacja systemu St. Laguë polega na tym, że pierwszym dzielnikiem jest liczba 1,4 a nie liczba 1.


Listy:

A

B

C

D

Głosy:

500

400

200

100

:1,4

357

286

143

71

:3

167

133

66

33

:5

100

80

40

20

:7

71

57

29

14

Jak widać zmiana systemu wpłynęła na sytuacją Partii A, ponieważ dostała jeden mandat więcej niż poprzednio.

Jak jest w Polsce?

W Polsce przy wyborach do Sejmu stosowana jest metoda d’Hondta. Ponadto przyjmuje go też obecna wersja ordynacji wyborczej do samorządu terytorialnego i ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego.

Prawo
Co najmniej 7000 zł na rękę. Kto ma dostać takie wynagrodzenie? Uzasadnienie jest proste – to istotne dla bezpieczeństwa państwa
27 lis 2025

Państwo powinno zapobiegać odpływowi pracowników z kluczowych sektorów istotnych dla bezpieczeństwa obywateli. Trzeba podnieść ich wynagrodzenia i objąć je finansowaniem centralnym. Mowa o 7000 zł na rękę.

TSUE ws. uznawania małżeństw jednopłciowych. RPO: trzeba wykonać orzeczenie
27 lis 2025

Co dalej z orzeczeniem TSUE ws. uznawania małżeństw jednopłciowych? Rzecznik Praw Obywatelskich mówi jasno: trzeba wykonać. Należy zmienić polskie rozporządzenie określające wzory aktów stanu cywilnego.

Czy można zignorować system kaucyjny i dalej wyrzucać puszki, plastikowe i szklane butelki do odpadów segregowanych tak jak dotychczas? Czy grożą za to kary?
27 lis 2025

Przez ostatnie miesiące dużo mówiło się o systemie kaucyjnym, który polega na selektywnym zbieraniu określonych butelek szklanych, plastikowych oraz puszek aluminiowych. Wiele kwestii zostało już opisanych, ale pojawia się praktyczny problem: co z osobami, które nie chcą albo z różnych względów nie są w stanie przechowywać niezgniecionych butelek i puszek oraz nosić ich do punktów zwrotu (automatów lub sklepów uczestniczących w systemie)? Czy w dalszym ciągu zgodne z prawem będzie wyrzucanie takich opakowań tak jak dotychczas – czyli szklanych do pojemników zielonych, a plastikowych i aluminiowych do żółtych – razem z innymi odpadami segregowanymi?

Podatek katastralny – kogo obejmie, ile wyniesie? Nowe ustalenia z Sejmu
27 lis 2025

Wraca sprawa podatku katastralnego. Lewica finalizuje projekt ustawy, który ma zostać złożony w grudniu, a jego szczegóły właśnie zaczynają wychodzić na światło dzienne. Choć propozycja ma charakter poselski, a nie rządowy, jej potencjalny wpływ na rynek nieruchomości i miliony właścicieli mieszkań może być znaczący.

Wielka reforma pracy. Nadchodzą dłuższe urlopy i rewolucja w L4. Wszystko od 1 stycznia 2026 roku
27 lis 2025

W ramach szeroko zakrojonej reformy orzecznictwa lekarskiego ZUS, w listopadzie 2025 roku Sejm procedował projekt nowelizacji w drugim czytaniu. Kluczowe zmiany w projekcie to m.in. likwidacja dotychczasowych trzyosobowych komisji lekarskich oraz modyfikacja regulacji dotyczących zaświadczeń L4, pozwalająca na podjęcie pracy przez ubezpieczonego w okresie trwania zwolnienia chorobowego.

Ważny komunikat z LUX MED: dotyczy osób z niepełnosprawnościami
26 lis 2025

Ważny komunikat z LUX MED: dotyczy osób z niepełnosprawnościami. Dzięki umowie z Grupą LUX MED OzN z PZSN START otrzymają dostęp do szerokiego zakresu usług medycznych, w tym m.in. opieki ambulatoryjnej, szpitalnej oraz innych świadczeń medycznych.

TSUE nakazuje Polsce uznać małżeństwo dwóch osób tej samej płci legalnie zawarte w Niemczech i wydać polski akt małżeństwa w ramach tzw. transkrypcji
26 lis 2025

W dniu 25 listopada 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok, zgodnie z którym państwo członkowskie ma obowiązek uznać małżeństwo dwóch obywateli Unii Europejskiej tej samej płci legalnie zawarte w innym państwie członkowskim, w którym korzystali oni z przysługującej im swobody przemieszczania się i pobytu. Zdaniem TSUE jako że transkrypcja jest jedynym przewidzianym w prawie polskim środkiem pozwalającym na to, aby małżeństwo zawarte w innym państwie członkowskim zostało faktycznie uznane przez organy administracyjne - Polska jest zobowiązana stosować transkrypcję bez rozróżnienia do małżeństw osób tej samej płci oraz małżeństw zawieranych przez osoby odmiennej płci.

Papież Leon XIV: małżeństwo wyłącznym związkiem kobiety i mężczyzny
26 lis 2025

Watykan w wydanym ostatnio dokumencie „Jedno ciało. Pochwała monogamii” zaznaczył, że małżeństwo jest wyłącznie związkiem kobiety i mężczyzny. Papież Leon XIV popiera dokument.

Zabójca prezydenta Adamowicza nie wniósł na czas kasacji wyroku. O przedterminowe zwolnienie będzie mógł starać się po 40 latach kary pozbawienia wolności
26 lis 2025

Zabójca prezydenta Gdańska, Pawła Adamowicza, nie ma już możliwości odwołania się od prawomocnego wyroku dożywotniego pozbawienia wolności. Obrońca nie złożył w odpowiednim czasie wniosku o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Nie można więc wnieść kasacji.

Przekształcenie umów cywilnoprawnych w stosunek pracy. Będą odszkodowania dla przymusowych pracodawców
25 lis 2025

Jakie konsekwencje pociągnie za sobą przekształcenie umowy cywilnoprawnej w stosunek pracy, jeśli decyzja podjęta w tym zakresie przez inspektora pracy będzie niesłuszna? Zmieniła się treść projektu, który ma wprowadzać te zmiany, a w planowanych przepisach jest mowa o odszkodowaniu.

pokaż więcej
Proszę czekać...