Podział mandatów w systemie proporcjonalnym

Elwira Pluzińska, prawnik, Kancelaria Adwokacka Anita Bogumił
rozwiń więcej
Wybór konkretnego sposobu przydziału mandatów może mieć wpływ na losy całego ugrupowania politycznego ubiegającego się o mandaty w Sejmie.
Z pewnością mało kto wrzucając swoją kartę wyborczą do urny zdaje sobie sprawę jakim skomplikowanym zabiegom matematycznym zostanie poddany jego głos, zanim przełoży się na realny wynik wyborczy. Tymczasem wybór konkretnego sposobu przydziału mandatów może mieć wpływ na losy całego ugrupowania politycznego ubiegającego się o mandaty w Sejmie.

System proporcjonalny

Skąd tyle zachodu? Otóż system proporcjonalny – a taki właśnie jest polski system wyborów do Sejmu - zakłada dokonanie rozdziału mandatów w okręgu wyborczym proporcjonalnie do odsetka głosów, które partia zdobyła w wyborach. Trzeba zatem zdecydować, w jaki sposób rozdzielać mandaty. Istnieje kilka systemów liczenia głosów – każdy z nich faworyzuje w jakiś sposób większe lub mniejsze partie, a zatem ma niebagatelny wpływ na ostateczny rezultat wyborów.
Poniżej przedstawiamy dwa najbardziej rozpowszechnione systemy przydziału mandatów. Aby ułatwić obliczenia posłużymy się prostymi liczbami.

System d’Hondta

Liczby głosów oddanych w okręgu na poszczególne listy zostają uporządkowane w ciąg liczb od największej do najmniejszej i następnie dzielone przez kolejne liczby całkowite tj. 1,2,3,4 itd. Z pośród uzyskanych wyników wybiera się tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia.
Załóżmy że w okręgu X są 4 listy – A,B,C,D . Suma oddanych głosów wynosi 1200. Do obsadzenia jest 10 mandatów. Kto je dostanie? 

Listy:

A

B

C

D

Głosy/:1

500

400

200

100

:2

250

200

100

50

:3

166

133

66

33

:4

125

100

50

25

:5

100

80

40

20

 Niebieskie pola wskazują największe ilorazy – dziesięć największych ilorazów gwarantuje obsadzenie 10 mandatów.

Przez kolejne liczby dzielimy tylko pierwotną liczbę głosów!

System St. Laguë (czyt. sant lag)

Obliczenia prowadzone są w podobny sposób jak poprzednio. Różnica polega na dobraniu innych liczb, przez które zostaną podzielone głosy. Tym razem będą to liczby nieparzyste. Jak tym razem rozłoży się ciężar głosów w okręgu X?

Polska modyfikacja systemu St. Laguë polega na tym, że pierwszym dzielnikiem jest liczba 1,4 a nie liczba 1.


Listy:

A

B

C

D

Głosy:

500

400

200

100

:1,4

357

286

143

71

:3

167

133

66

33

:5

100

80

40

20

:7

71

57

29

14

Jak widać zmiana systemu wpłynęła na sytuacją Partii A, ponieważ dostała jeden mandat więcej niż poprzednio.

Jak jest w Polsce?

W Polsce przy wyborach do Sejmu stosowana jest metoda d’Hondta. Ponadto przyjmuje go też obecna wersja ordynacji wyborczej do samorządu terytorialnego i ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego.

Prawo
Nie dla żołnierza pozwolenie na broń - tak orzeka Naczelny Sąd Administracyjny
04 gru 2025

Naczelny Sąd Administracyjny wydał przełomowy wyrok w sprawie pozwolenia na broń. Żołnierz zawodowy, mimo formalnego zatarcia skazania, nie otrzyma pozwolenia na broń do celów kolekcjonerskich. Sąd jednoznacznie orzekł, że przeszłość kryminalna wnioskodawcy może być brana pod uwagę przy ocenie wniosku, nawet gdy dana osoba oficjalnie uchodzi za niekaraną. Orzeczenie ma znaczenie dla wszystkich ubiegających się o pozwolenie.

Sąd Najwyższy w składzie połączonych Izb: Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odstąpił od zasady prawnej sformułowanej w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 września 2025 r., sygn. akt III PZP 1/25 - co to oznacza? Orzecznictwo TSUE do kosza?
04 gru 2025

Sąd Najwyższy w składzie połączonych Izb podjął przełomową uchwałę, która może zmienić bieg sporu o polski wymiar sprawiedliwości. Według najnowszego orzeczenia żaden sąd ani organ władzy publicznej nie może uznać wyroku Sądu Najwyższego za nieistniejący – nawet powołując się na prawo Unii Europejskiej. SN stwierdził jednocześnie, że Polska nie przekazała Brukseli kompetencji w zakresie organizacji sądownictwa.

Nawet 1646, 2469, 3292 czy 4115 zł dla rodziny. Komu MOPS wypłaca specjalny zasiłek?
04 gru 2025

W wyjątkowych sytuacjach ośrodki pomocy społecznej mogą wypłacić zasiłek nawet pomimo przekroczonego kryterium dochodowego. Wysokość takiego świadczenia zależy m.in. od wielkości rodziny. Co warto wiedzieć o specjalnym zasiłku celowym? Ile wynosi zasiłek w 2025 i 2026 r.? Co bierze pod uwagę MOPS?

Osoby niepełnosprawne symulują, że są bardziej niepełnosprawne niż są. Inaczej nie dostaną świadczeń
04 gru 2025

Np. niewidoma udaje przed komisją, że nie umie otworzyć drzwi. Do redakcji Infor.pl stale trafiają listy osób niepełnosprawnych podnoszących problem patologii związanych z coraz większym znaczeniem niesamodzielności w systemie pomocy dla nich. Powoduje to uznawanie za samodzielne (np. dlatego, że mają dwie sprawne ręce i mogą sobie zrobić herbatę) osób niepełnosprawnych ze stopniem znacznym. Samo orzeczenie o niepełnosprawności (w tym powołany stopień znaczny) nic nie znaczy (w praktyce) przy świadczeniu wspierającym czy dodatku dopełniającym (i przyszłym dodatku do renty z tytułu niezdolności do pracy, o ile politycy dotrzymają obietnic i go uchwalą). System wspierania niepełnosprawności przesunął się w kierunku testów samodzielności. W efekcie niewidoma, która otworzy samodzielnie drzwi w swoim mieszkaniu jest traktowana jako osoba niepełnosprawna z poważną dysfunkcją ciała (wzrok), ale całkiem samodzielnie sobie radząca w życiu. Na tyle samodzielnie, aby nie dostać 70 punktów dla świadczenia wspierającego albo dodatku dopełniającego. Osoby niepełnosprawne martwią się, że ich wsparciem będzie tylko renta, a ci bardziej pesymistyczni myślą "Jak poradzić sobie na zasiłku pielęgnacyjnym 215,84 zł i zasiłkach z MOPS".

Wybierz na 2026 r. kwartalne rozliczenie VAT. Uchronisz się przed obowiązkiem prowadzenia ksiąg elektronicznie i wysyłką JPK
04 gru 2025

Obowiązek elektronicznego prowadzenia ksiąg to zmiana, która jest zapowiadana od 2021 roku, a termin jej wprowadzenia wciąż jest odraczany. I gdy wydawało się, że nic już nie uratuje podatników i od 1 stycznia 2026 r. zmiany staną się faktem, pojawił się temat kwartalnego rozliczania VAT. O co chodzi?

W PFRON punkty (1-10) a dopłaty do samochodów. W innych programach dla stopnia znacznego więcej (do 10 pkt). Mniej dla umiarkowanego (od 1 pkt w górę)
04 gru 2025

System punktów w PFRON zwiększa szanse na przyznanie świadczeń, które są najbardziej atrakcyjne. Przykładem są dopłaty do samochodów dla osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym (często 100 000 zł do samochodu). Dzięki systemowi punktów można otrzymać dodatkowe punkty do wniosku o taką dopłatę. Maksymalna korzyść to 10 punktów.

Nie masz odpowiedniego dostępu do drogi publicznej? Możesz żądać od sąsiadów tzw. drogi koniecznej. Sąd Najwyższy wyjaśnił na czym polega ta służebność
04 gru 2025

Zgodnie z przepisem art. 145 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Ustawodawca nie zdefiniował jednakże pojęcia „odpowiedniego dostępu”, w związku z czym bywa to przedmiotem różnorakich interpretacji. Ostatnio tj. w dniu 25 listopada 2025 r. Sąd Najwyższy w postanowieniu wydanym w sprawie I CSK 1612/25 wskazał, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 k.c., jeżeli z siecią dróg publicznych w rozumieniu ustawy o drogach publicznych łączy ją szlak drożny wydzielony geodezyjnie jako droga, która chociaż nie jest zaliczona do sieci dróg publicznych, to pozwala na powszechny i nieskrępowany dostęp do nieruchomości ogółowi osób.

Studnie bez pozwolenia – do kiedy można zgłosić? Nowe przepisy
04 gru 2025

Nielegalne studnie w Polsce. Rząd rozważa wprowadzenie czasowej abolicji, która pozwoli właścicielom niezgłoszonych ujęć wody uniknąć wysokich kar, o ile w odpowiednim terminie zgłoszą je do legalizacji. Po tym okresie sankcje mogą być surowe – nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Czy rolnicy zdążą skorzystać z tej szansy?

Abonament RTV: czy po 100 latach zostanie zlikwidowany?
04 gru 2025

Początki abonamentu RTV sięgają lat 20. dwudziestego wieku. Negatywnie odnosił się do niego m.in. premier Donald Tusk. Czy abonament RTV po 100 latach zostanie zlikwidowany?

Turnus rehabilitacyjny z dofinansowaniem PFRON. Jakie kryteria w 2026 r.?
04 gru 2025

Turnus rehabilitacyjny jest ważną formą wsparcia osób z niepełnosprawnościami. To nie tylko ćwiczenia, ale też wypoczynek i forma nabywania umiejętności społecznych. Przepisy przewidują możliwość dofinansowania takiego pobytu. Ile ono wynosi? Jakie kryteria będą obowiązywały na początku 2026 roku?

pokaż więcej
Proszę czekać...