Podział mandatów w systemie proporcjonalnym

Elwira Pluzińska, prawnik, Kancelaria Adwokacka Anita Bogumił
rozwiń więcej
Wybór konkretnego sposobu przydziału mandatów może mieć wpływ na losy całego ugrupowania politycznego ubiegającego się o mandaty w Sejmie.
Z pewnością mało kto wrzucając swoją kartę wyborczą do urny zdaje sobie sprawę jakim skomplikowanym zabiegom matematycznym zostanie poddany jego głos, zanim przełoży się na realny wynik wyborczy. Tymczasem wybór konkretnego sposobu przydziału mandatów może mieć wpływ na losy całego ugrupowania politycznego ubiegającego się o mandaty w Sejmie.

System proporcjonalny

Skąd tyle zachodu? Otóż system proporcjonalny – a taki właśnie jest polski system wyborów do Sejmu - zakłada dokonanie rozdziału mandatów w okręgu wyborczym proporcjonalnie do odsetka głosów, które partia zdobyła w wyborach. Trzeba zatem zdecydować, w jaki sposób rozdzielać mandaty. Istnieje kilka systemów liczenia głosów – każdy z nich faworyzuje w jakiś sposób większe lub mniejsze partie, a zatem ma niebagatelny wpływ na ostateczny rezultat wyborów.
Poniżej przedstawiamy dwa najbardziej rozpowszechnione systemy przydziału mandatów. Aby ułatwić obliczenia posłużymy się prostymi liczbami.

System d’Hondta

Liczby głosów oddanych w okręgu na poszczególne listy zostają uporządkowane w ciąg liczb od największej do najmniejszej i następnie dzielone przez kolejne liczby całkowite tj. 1,2,3,4 itd. Z pośród uzyskanych wyników wybiera się tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia.
Załóżmy że w okręgu X są 4 listy – A,B,C,D . Suma oddanych głosów wynosi 1200. Do obsadzenia jest 10 mandatów. Kto je dostanie? 

Listy:

A

B

C

D

Głosy/:1

500

400

200

100

:2

250

200

100

50

:3

166

133

66

33

:4

125

100

50

25

:5

100

80

40

20

 Niebieskie pola wskazują największe ilorazy – dziesięć największych ilorazów gwarantuje obsadzenie 10 mandatów.

Przez kolejne liczby dzielimy tylko pierwotną liczbę głosów!

System St. Laguë (czyt. sant lag)

Obliczenia prowadzone są w podobny sposób jak poprzednio. Różnica polega na dobraniu innych liczb, przez które zostaną podzielone głosy. Tym razem będą to liczby nieparzyste. Jak tym razem rozłoży się ciężar głosów w okręgu X?

Polska modyfikacja systemu St. Laguë polega na tym, że pierwszym dzielnikiem jest liczba 1,4 a nie liczba 1.


Listy:

A

B

C

D

Głosy:

500

400

200

100

:1,4

357

286

143

71

:3

167

133

66

33

:5

100

80

40

20

:7

71

57

29

14

Jak widać zmiana systemu wpłynęła na sytuacją Partii A, ponieważ dostała jeden mandat więcej niż poprzednio.

Jak jest w Polsce?

W Polsce przy wyborach do Sejmu stosowana jest metoda d’Hondta. Ponadto przyjmuje go też obecna wersja ordynacji wyborczej do samorządu terytorialnego i ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego.

Prawo
Zmiany w stażu pracy od 2026 r. ZUS wyda zaświadczenia do „stażowego” ale trzeba złożyć wniosek USP albo US-7 (za okres ubezpieczenia sprzed 1999 r.)
31 gru 2025

Od 2026 roku do stażu pracy będzie można doliczyć także inne aktywności zawodowe niż praca na etacie, a ich potwierdzaniem zajmie się ZUS. Nowe zasady od 1 stycznia obejmą sektor finansów publicznych, a od 1 maja – pozostałych pracodawców (prywatnych).

Fajerwerki, petardy a prawo. W Polsce dozwolone tylko 2 dni w roku - w inne dni kara do 5 tys. zł. A jak jest innych państwach Europy? Jak bezpiecznie stosować sztuczne ognie?
31 gru 2025

W Polsce można używać fajerwerków w miejscach publicznych jedynie 31 grudnia i 1 stycznia – poinformowała 30 grudnia 2025 r. Komenda Stołeczna Policji. Dodatkowo niektóre samorządy w Polsce lokalnie zaostrzają przepisy. A jak jest innych państwach Europy? Policja radzi jak bezpiecznie stosować fajerwerki.

Ustawa o statusie osoby najbliższej: zwolnienie z podatku od spadków, wspólne rozliczenie PIT, dziedziczenie i dostęp do dokumentacji medycznej partnera. Co zrobi Prezydent Nawrocki?
30 gru 2025

W dniu 30 grudnia 2025 r. Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu projekt ustawy o statusie osoby najbliższej w związku i umowie o wspólnym pożyciu, a także drugi projekt: ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o statusie osoby najbliższej w związku i umowie o wspólnym pożyciu. Osoby żyjące w związkach nieformalnych (partnerzy, konkubenci) będą mogły zawrzeć umowę cywilnoprawną, dzięki której zyskają możliwość kształtowania wzajemnych praw i obowiązków w sferze majątkowej, rodzinnej i osobistej. Szef gabinetu Prezydenta RP Paweł Szefernaker powiedział tego samego dnia, że przyjęty przez rząd projekt ustawy o statusie osoby najbliższej przenosi przywileje małżeńskie na związki partnerskie - nie ma na to zgody Prezydenta Nawrockiego.

Poinformuj kandydata przed zatrudnieniem, ile zarobi. I nie chodzi wcale o widełki wynagrodzenia. Z przepisów wynikają inne zasady
31 gru 2025

W grudniu weszły w życie przepisy zmieniające nieco zasady prowadzenia rekrutacji. O czym trzeba poinformować kandydata przed zatrudnieniem? Powszechnie mówi się o widełkach proponowanego wynagrodzenia, jednak w rzeczywistości przepis brzmi inaczej.

Co z tymi ogłoszeniami o pracę? Jak szukać pracownika zgodnie z przepisami i nie poddać się naciąganym doniesieniom o zmianach?
31 gru 2025

Czy proces poszukiwania pracowników uległ drastycznym zmianom? Wielu pracodawców może zadawać sobie to pytanie, bo jak wynika z informacji udostępnianych w przestrzeni publicznej, w rekrutacji wprowadzono więc rewolucyjne zmiany, a PIP tylko czeka na to, by przyłapać pracodawcę na błędzie. A jak jest naprawdę?

Skazanie zatarte, a broni i tak nie będzie. Przełomowy wyrok NSA uderza w żołnierza i kolekcjonerów
31 gru 2025

Przełomowe orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wstrząsnęło środowiskiem strzeleckim. Żołnierz zawodowy, mimo zatarcia skazania, nie otrzymał pozwolenia na broń kolekcjonerską. Sąd uznał, że dawne przewinienia mają znaczenie dla bezpieczeństwa, nawet gdy w świetle prawa jest się "czystym". To ostrzeżenie dla wszystkich: formalna niekaralność nie gwarantuje już sukcesu.

W 2026 r. łatwiej będzie uzyskać zasiłek opiekuńczy. Rząd zaakceptował przepisy
30 gru 2025

W dniu 30 grudnia 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy zakładający m.in. wprowadzenie możliwości przesyłania przez płatników składek i biura rachunkowe wniosków o zasiłek opiekuńczy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w postaci elektronicznej – poinformowała kancelaria premiera.

Projekt ustawy o statusie osoby najbliższej w związku przyjęty przez rząd. Kiedy ustawa może wejść w życie?
30 gru 2025

Dnia 30 grudnia 2025 r. projekt ustawy o statusie osoby najbliższej w związku został przyjęty przez rząd. Co zyskają osoby żyjące w nieformalnych związkach? Czy będzie możliwa adopcja dzieci? Kiedy ustawa może wejść w życie?

Jak przedłużyć sobie staż pracy krok po kroku w 2026 roku. Kto skorzysta najbardziej na nowych przepisach?
31 gru 2025

Już 1 stycznia 2026 r. zaczną obowiązywać przepisy Kodeksu pracy, które pozwolą zaliczać do stażu pracy m.in. okres prowadzenia działalności gospodarczej oraz wykonywania umów zlecenia. Wpłynie to na wymiar urlopu, dodatki stażowe i prawo do odpraw. O czym powinny pamiętać osoby, które chcą zyskać na nowych przepisach?

Urlop i długie weekendy w 2026 roku. Jak zyskać więcej dni wolnych bez zwiększania puli urlopu?
30 gru 2025

Kalendarz na 2026 rok daje realną możliwość zaplanowania kilku dłuższych okresów odpoczynku bez konieczności brania długich, ciągłych urlopów. W praktyce oznacza to mniejsze obciążenie organizacyjne dla pracodawców i lepszy komfort dla pracowników.

pokaż więcej
Proszę czekać...