Wybory do Sejmu i Senatu odbędą się w niedzielę 15 października 2023 r. O godzinie 21:00 tego dnia głosowanie zakończy się, a lokale wyborcze zostaną zamknięte. Wyniki wyborów do Sejmu Państwowa Komisja Wyborcza ogłosi jednak prawdopodobnie dopiero po dwóch dniach – we wtorek 17 października. Dlaczego ustalenie wyników wyborów ma trwać tak długo?
- Etap I – obwodowe komisje wyborcze policzą głosy
- Etap II – okręgowe komisje wyborcze zsumują głosy oddane w okręgu
- Etap III – Państwowa Komisja Wyborcza ustali, które komitety przekroczyły próg wyborczy
- Etap IV – okręgowe komisje wyborczy podzielą mandaty poselskie
- Etap V – PKW ogłosi wyniki wyborów
Chciałbym, żebyśmy poznali wyniki wyborów i referendum najpóźniej we wtorek w godzinach przedpołudniowych – powiedział przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej Sylwester Marciniak i dodał, że ucieszyłby się „gdyby to się udało rano, a nawet w nocy z poniedziałku na wtorek”. Przewodniczący PKW zarysował w tych deklaracjach dość optymistyczny scenariusz wydarzeń. Niewykluczone, że wyniki wyborów do Sejmu poznamy we wtorek w godzinach popołudniowych lub nawet wieczornych. Wpłynie na to konieczność zastosowania przez komisje wyborcze różnych szczebli procedury określonej przepisami Kodeksu wyborczego, która jest skomplikowana, a przez to – czasochłonna. Ustalenie wyników wyborów odbędzie się bowiem w pięciu etapach.
Etap I – obwodowe komisje wyborcze policzą głosy
Głosowanie zakończy się w niedzielę o godz. 21:00. Niezwłocznie po tym obwodowe komisje wyborcze przystąpią do liczenia głosów. Urny wyborcze zostaną otwarte i członkowie każdej komisji obwodowej obliczą liczbę:
- wyborców uprawnionych do głosowania;
- wyborców, którym wydano karty do głosowania;
- wyborców głosujących przez pełnomocnika;
- kart wyjętych z urny, w tym:
- kart nieważnych,
- kart ważnych;
- głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności;
- głosów ważnych oddanych łącznie na wszystkie listy kandydatów;
- głosów ważnych oddanych na poszczególne listy kandydatów;
- głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów z tych list.
Obwodowa komisja wyborcza po przeliczeniu głosów sporządzi protokół głosowania w obwodzie. Wyniki głosowania w obwodzie komisja ogłosi następnie poprzez wywieszenie w lokalu wyborczym, w miejscu łatwo dostępnym dla wyborców, kopii tego protokołu. Sam protokół zaś – przekaże okręgowej komisji wyborczej.
Etap II – okręgowe komisje wyborcze zsumują głosy oddane w okręgu
Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów głosowania w obwodach ustali wyniki głosowania na poszczególne listy kandydatów i sporządzi protokół wyników głosowania w okręgu wyborczym.
Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przekaże niezwłocznie dane z protokołu dotyczące liczby głosów ważnych i głosów ważnych oddanych na każdą listę kandydatów oraz liczbę głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów z każdej z tych list do Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem sieci elektronicznego przesyłania danych. Oryginału protokołów zostaną przesłane do PKW w zapieczętowanej kopercie.
Etap III – Państwowa Komisja Wyborcza ustali, które komitety przekroczyły próg wyborczy
Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie danych z protokołów wyników głosowania w okręgach wyborczych ustali wstępnie liczbę głosów ważnych oraz głosów ważnych oddanych na listy kandydatów poszczególnych komitetów wyborczych w skali kraju i listy, które spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych.
Kiedy do PKW trafią protokoły głosowania ze wszystkich okręgów wyborczych, Komisja protokolarnie ustali zbiorcze wyniki głosowania na listy kandydatów w skali kraju i stwierdzi, które listy spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych – to znaczy, które listy przekroczyły tzw. próg wyborczy.
Następnie PKW zawiadomi o tym pisemnie każdą okręgową komisję wyborczą, oraz opublikuje informację o tym w Biuletynie Informacji Publicznej.
W podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się wyłącznie listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.
Listy kandydatów na posłów koalicyjnych komitetów wyborczych uwzględnia się w podziale mandatów w okręgach wyborczych, jeżeli ich listy otrzymały co najmniej 8% ważnie oddanych głosów w skali kraju.
Wyjątek od reguły: Komitety wyborcze utworzone przez wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych mogą korzystać ze zwolnienia list tych komitetów ze wskazanego powyżej warunku, jeżeli złożą Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenie w tej sprawie najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów.
Etap IV – okręgowe komisje wyborczy podzielą mandaty poselskie
Okręgowa komisja wyborcza będzie mogła dokonać podziału mandatów poselskich pomiędzy komitety, które przekroczyły próg wyborczy dopiero wtedy, gdy otrzyma zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej wskazujące takie komitety.
Podział mandatów pomiędzy uprawnione listy kandydatów zostanie dokonany przez komisje okręgowe w sposób następujący:
- liczba głosów ważnych oddanych na każdą z tych list w okręgu wyborczym zostanie podzielona kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze kolejne liczby aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy w okręgu;
- każdej liście przyzna się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.
W okręgu wyborczym listy kandydatów zgłosiły komitety X, Y i Z. Otrzymały odpowiednio: 1200, 480, 720 głosów. W okręgu do podziału jest 6 mandatów.
Dzielnik | Komitet X | Komitet Y | Komitet Z |
1 | 1200 | 480 | 720 |
2 | 600 | 240 | 360 |
3 | 400 | 160 | 240 |
4 | 300 | 120 | 180 |
Kolejne ilorazy:
- 1200 (Komitet X)
- 720 (Komitet Z)
- 600 (Komitet X)
- 480 (Komitet Y)
- 400 (Komitet X)
- 360 (Komitet Z)
Wobec tego:
- Komitet X otrzymuje 3 mandaty
- Komitet Y otrzymuje 1 mandat
- Komitet Z otrzymuje 2 mandaty
Jeżeli natomiast kilka list uzyska ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych będzie więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo będą miały listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzygnie liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów.
Mandaty przypadające danej liście kandydatów uzyskają kandydaci w kolejności otrzymanej liczby głosów. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzyma równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu z danej listy, o pierwszeństwie rozstrzygnie większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów będzie równa, o pierwszeństwie rozstrzygnie losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej.
Po ustaleniu wyników wyborów w okręgu wyborczym okręgowa komisja wyborcza sporządza protokół wyborów posłów. Protokoły z okręgów trafią następnie do Państwowej Komisji Wyborczej.
Etap V – PKW ogłosi wyniki wyborów
Państwowa Komisja Wyborcza ogłosi wyniki wyborów po otrzymaniu danych z protokołów wyboru posłów ze wszystkich okręgów wyborczych. Kiedy to nastąpi wyniki wyborów do Sejmu zostaną podane do publicznej wiadomości za pośrednictwem mediów.
Państwowa Komisja Wyborcza ogłosi wyniki wyborów do Sejmu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w formie obwieszczenia.
Dopiero wtedy będziemy wiedzieli, które komitety wyborcze zdobyły mandaty poselskie i którzy kandydaci zostali posłami.