W poprzedniej części serii artykułów o życiu za murami karnego była mowa o karach dyscyplinarnych dla osadzonych. W niniejszym zaś artykule poruszę temat nagród, które także przysługują osobom skazanym, oczywiście w określonych sytuacjach.
Zakład karny - jakie nagrody i ulgi?
Zacznę może od tego jakie nagrody i ulgi przysługują osobom umieszczonym w zakładzie karnym. Zgodnie z Kodeksem Karnym Wykonawczym, są to:
1) zezwolenie na dodatkowe lub dłuższe widzenie;
2) zezwolenie na widzenie bez osoby dozorującej;
3) zezwolenie na widzenie w oddzielnym pomieszczeniu, bez osoby dozorującej;
4) zatarcie wszystkich lub niektórych kar dyscyplinarnych;
5) przyznanie nagrody rzeczowej lub pieniężnej;
6) zezwolenie na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu karnego, z osobą najbliższą lub osobą godną zaufania, na okres nieprzekraczający jednorazowo 30 godzin;
7) zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, na okres nieprzekraczający jednorazowo 14 dni;
8) pochwała;
9) zezwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu;
10) zezwolenie na przekazanie osobie wskazanej przez skazanego upominku;
11) zezwolenie na odbywanie widzeń we własnej odzieży na okres do 3 miesięcy;
12) zezwolenie na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej;
13) zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym;
14) zezwolenie na telefoniczne porozumienie się skazanego ze wskazaną przez niego osobą na koszt zakładu karnego;
15) zezwolenie na dodatkowe skorzystanie z samoinkasującego aparatu telefonicznego na własny koszt lub na koszt rozmówcy.
Kiedy skazany może otrzymać nagrodę?
Aby otrzymać nagrodę, skazany musi wyróżniać się dobrym zachowaniem w czasie odbywania kary. Można ją także przyznać motywacyjnie – aby zachęcić osadzonego do poprawy zachowania. Nagrody przyznaje dyrektor zakładu karnego lub osoba przez niego upoważniona.
Istnieją pewne kryteria stosowania powyższych nagród. Trzeba mieć na uwadze, że na przykład nagroda w postaci zezwolenia na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu karnego, z osobą najbliższą lub osobą godną zaufania, na okres nieprzekraczający jednorazowo 30 godzin oraz zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, na okres nieprzekraczający jednorazowo 14 dni mają swoje ograniczenia. Pierwszą z wymienionych nagród można otrzymać maksymalnie do 28 razy w ciągu roku, zaś druga nie może przekroczyć swym wymiarem 28 dni w roku.
Ponadto, obie z wymienionych powyżej nagród o charakterze wolnościowym można przyznać skazanemu, którego postawa uzasadnia przypuszczenie, że w czasie pobytu poza zakładem karnym będzie przestrzegał porządku prawnego i zarazem po odbyciu przez niego co najmniej połowy tej części kary, po której mógłby być warunkowo przedterminowo zwolniony. Skazanemu odbywającemu karę dożywotniego pozbawienia wolności wymienione powyżej obie nagrody mogą być przyznane dopiero po odbyciu co najmniej 15 lat kary.
Jeśli skazany zrealizuje nagrodę w postaci zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, jednak nie powróci do zakładu karnego w wyznaczonym terminie, to nie wolno mu ponownie udzielić tej nagrody przez okres co najmniej 6 miesięcy od udzielenia ostatniej nagrody.
Trzeba też pamiętać, że w trakcie realizacji nagrody wolnościowej, skazany ma obowiązek informowania Policji gdzie aktualnie przebywa, wskazując swoje dokładne miejsce pobytu. Istnieje jeszcze jeden istotny warunek przyznawania nagrody wolnościowej – przyznanie jej skazanemu na karę 25 lat pozbawienia wolności albo karę dożywotniego pozbawienia wolności wymaga zgody sędziego penitencjarnego, jeśli osadzony jest umieszczony w zakładzie karnym typu zamkniętego. Typ zakładu karnego ma duże znaczenie, gdyż wiąże się on z zaostrzonym lub złagodzonym rygorem więziennym.
Występuje jeszcze jedna możliwość chwilowego opuszczenia jednostki penitencjarnej przez skazanego, niewynikająca z przyznania nagrody. Otóż można otrzymać zwolnienie okolicznościowe – wówczas dyrektor zakładu karnego może udzielić skazanemu zezwolenia na opuszczenie jednostki penitencjarnej pod konwojem funkcjonariusza Służby Więziennej, w asyście osoby godnej zaufania lub nawet samodzielnie, na czas nieprzekraczający 5 dni, w celu odwiedzenia poważnie chorego członka rodziny, uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny oraz w innych wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego.
Adwokat Pamela Opoczka