Zgodnie z art. 40 Konstytucji RP: Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu nieludzkiemu, lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Według zaś art. 41 ust 4 Konstytucji: Każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny.
Zasada humanitaryzmu w Kodeksie karnym wykonawczym
Zasada humanitaryzmu w Kodeksie karnym wykonawczym uregulowana została przede wszystkim w art. 4. Zgodnie z jego treścią, kary, środki karne zabezpieczające i zapobiegawcze wykonuje się w sposób humanitarny z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego. Zakazane jest stosowanie tortur lub nieludzkiego albo poniżającego traktowania i karania skazanego.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
Wymieniony artykuł posługuje się pojęciem „skazanego” w szerokim znaczeniu. Z treści przypisu wynika jednoznacznie, że nie chodzi tylko o osobę skazaną prawomocnym wyrokiem. W sposób humanitarny należy traktować także tymczasowo aresztowanego, czyli osobę, co do której nadal obowiązuje domniemanie niewinności.
Prawo karne wykonawcze nie zawiera legalnej definicji humanitaryzmu. W tym względzie odwołać się można do słownika języka polskiego. Zgodnie z nim humanitarny to taki sposób, który ma na celu dobro człowieka, poszanowanie jego praw i godności oraz oszczędzenie mu cierpień. Na pewno humanitarne wykonywanie kary to takie, które wolne jest od przemocy zarówno psychicznej i fizycznej. Taki wniosek wypływa z treści art. 247 Kodeksu karnego, który penalizuje zachowanie polegające na fizycznym lub psychicznym znęcaniu się nad osobą pozbawioną wolności.
Co więcej Kodeks karny taką samą karę jak dla znęcającego się przewidział dla funkcjonariusza publicznego, który wbrew obowiązkowi dopuszcza do wskazanych powyżej działań. Omawiając termin humanitaryzmu w prawie karnym wykonawczym warto przytoczyć postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2000 r., w którym Sąd stwierdził, że „nadmierne odwlekanie wykonania kary, sprzeczne z powinnością niezwłocznego wykonywania kar (art. 9 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego), jest sprzeczne z powinnością postępowania humanitarnego (art. 3 k.k. i art. 4 § 1 k.k.w.), bo sprawia, że tak traktowany skazany długo nie może się pozbyć ciężaru dawnego przestępstwa, a kara staje się nie środkiem poprawienia go, lecz abstrakcyjną dolegliwością, oderwaną od jego dawnych czynów". (II AKz 232/KZS 2000, nr. 7-8, poz. 56)
Charakter zasady humanitaryzmu w prawie karnym wykonawczym
Zawarty w tychże aktach zakaz tortur i okrutnego, nieludzkiego czy poniżającego karania lub traktowania ma charakter absolutny i bezwzględny. W konsekwencji żadne przepisy nie mogą stanowić w omawianym zakresie wyjątków.
Humanitarny system wykonywania kary to taki, w którym skazany zachowuje wcześniej posiadane prawa i wolności obywatelskie, zaś ograniczenia praw i wolności obywatelskich skazanego mogą wynikać jedynie z ustawy oraz z wydanego na jej podstawie prawomocnego orzeczenia.
Zobacz również serwis: Prawo karne wykonawcze