Tymczasowe aresztowanie jest środkiem zapobiegawczym orzekanym przez sąd w celu ochrony prawidłowego przebiegu postępowania karnego. Może być stosowane w stosunku do oskarżonego lub podejrzanego.
Jakie są przesłanki zastosowania tego środka?
Środek w postaci tymczasowego aresztowania można zastosować, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie próbował:
- uciec lub ukrywać się, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu;
- nakłaniać do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniać postępowanie karne.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Szczególne przesłanki
Uzasadnieniem dla zastosowania tymczasowego aresztowania może być grożąca oskarżonemu surowa kara. Są to sytuacje, gdy oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą co najmniej 8 lat pozbawienia wolności albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata.
Zgodnie z art. 258 § 3 kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.), tymczasowe aresztowanie można wyjątkowo zastosować także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu - zwłaszcza jeśli wcześniej groził popełnieniem takiego przestępstwa.
Tymczasowego aresztowania nie stosuje się jeżeli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Odstąpienie od tymczasowego aresztowania
Jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza gdy pozbawienie oskarżonego wolności:
- powodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo;
- pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.
Okres trwania tymczasowego aresztowania
Okres tymczasowego aresztowania określany jest w postanowieniu wydawanym przez sąd. W postępowaniu przygotowawczym nie może trwać ono dłużej niż 3 miesiące. Jednakże szczególne okoliczności sprawy (np. zawieszenie postępowania) mogą uzasadniać przedłużenie terminu do 12 miesięcy. O potrzebie wydłużenia tego okresu decyduje sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy na wniosek prokuratora.
Na podstawie art. 263 § 3 k.p.k., łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat.
Warto wspomnieć, że w przypadku zbiegu tymczasowego aresztowania z wykonywaną karą pozbawienia wolności orzeczoną w innej sprawie, do okresów tymczasowego aresztowania zalicza się okres odbywania przez tymczasowo aresztowanego kary pozbawienia wolności.
Zobacz: Więziennictwo
Prawa tymczasowo aresztowanego
Na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu oraz o przedłużeniu tymczasowego aresztowania oskarżonemu przysługuje zażalenie. Złożyć je należy w ciągu 7 dni od dnia otrzymania odpisu wspomnianych postanowień. Uprawnionymi do jego złożenia są tymczasowo aresztowany oraz jego obrońca – członkowie rodziny oskarżonego nie mają takiego prawa. Ponadto tymczasowo aresztowany może w każdym czasie złożyć wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 z późn. zm.)
Zobacz także: Sprawy urzędowe