Tymczasowe aresztowanie jest instytucją prawa karnego, wykorzystywaną w postępowaniu karnym, będącą środkiem zapobiegawczym, która na mocy kodeksu postępowania karnego stosuje się w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Środek ten może być zastosowany tylko na mocy postanowienia sądu. Co prawda sąd, w postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania określa czas jego trwania i oznacza termin do którego aresztowanie to ma trwać, jednak przepisy dają możliwość jego przedłużania właściwie bez końca.
Zobacz również: Jakie są przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania?
Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności przepisów kodeksu postępowania karnego, dających możliwość stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania bez górnej granicy czasu jego trwania. Trybunał zaznaczył, że nie można wyprowadzić tak daleko idącego nakazu, żeby w każdym wypadku stosowania tymczasowego aresztowania konieczne było wprowadzenie maksymalnego, wyrażonego sztywno w miesiącach lub latach, okresu łącznego pozbawienia wolności w ramach tego środka zabezpieczającego. Trybunał stwierdził ponadto, że z wykonywaniem tymczasowego aresztowania związane są określone rygory, wynikające z natury tego środka zabezpieczającego, dla przykładu - daleko idące ograniczenia kontaktu ze światem zewnętrznym. Dotykają one jednak osobę, względem której nadal obowiązuje domniemanie niewinności. Ich stosowanie przez długi, nieprzewidywalny dla oskarżonego okres, staje się z czasem nieproporcjonalne do zarzucanego mu czyny i urasta do poziomu nieludzkiego traktowania. Z tego względu artykuł kodeksu postępowania karnego w zakresie braku precyzji przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania po wydaniu przez sąd pierwszego wyroku w sprawie został przez Trybunał uznany za niezgodny z konstytucyjnymi przepisami gwarantującymi humanitarne traktowanie wszystkim ludziom pozbawionym wolności.
Tymczasowe aresztowanie może nastąpić na przykład, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, a także gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.
Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy z okoliczności sprawy można przewidzieć, że wobec oskarżonego zostanie orzeczona kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonywania lub karę łagodniejszą. Jeśli zaś przewiduje się, że wobec oskarżonego orzeczona zostanie kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy z okoliczności sprawy wynika, że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności.
Polecamy serwis: Sprawy karne
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego;
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 listopada 2012 r., sygn. SK 3/12.