Tymczasowe aresztowanie jako środek zapobiegawczy
Środki zapobiegawcze to środki przymusu, których stosowanie ma zapewnić prawidłowy przebieg prowadzonego postępowania. W niektórych sytuacjach mogą być stosowane w celu uniemożliwienia popełnienia kolejnego przestępstwa. Ustawodawca przyjmuje, że osoba wobec, której prowadzone jest postępowanie karne i której grozi realna kara może podejmować bezprawne działanie skierowane przeciwko prawidłowemu tokowi postępowania. Kodeks postępowania karnego daje więc prowadzącemu postępowanie możliwość zabezpieczenia prawidłowości postępowania właśnie poprzez stosowanie środków zapobiegawczych.
Ze względu na cel stosowania środków zapobiegawczych należy pamiętać, że mają one charakter czysto procesowy. Dlatego nigdy nie mogą stanowić ukrytej sankcji karnej wobec osoby, która aż do prawomocnego wyroku chroniona jest domniemaniem niewinności.
Zobacz również serwis: Więziennictwo
Środki zapobiegawcze
Środki zapobiegawcze dzielimy na:
- środki izolacyjne, których stosowanie łączy się z pozbawieniem wolności podsądnego (tymczasowe aresztowanie);
- środki nieizolacyjne, które sprowadzają się do pozbawienia lub ograniczenia określonych praw i wolności osoby podejrzanej (oskarżonej), która jednak przez okres postępowania pozostaje na wolności w skutek zastosowania jednej z procedur takich jak: poręczenie majątkowe, poręczenie społeczne, poręczenie osoby godnej zaufania, dozór Policji, zawieszenie oskarżonego w określonej działalności, zakaz opuszczania kraju.
Charakterystyka tymczasowego aresztowania
Podstawową cechą tymczasowego aresztowania jest to, że osoba, wobec której środek ten jest stosowany pozostaje pozbawiona wolności, mimo, że co do zasady jest osobą niewinną. Rygor tego środka zapobiegawczego doprowadza do sytuacji, w której osoby prawomocnie skazane, pozostające w zakładzie karnym mogą cieszyć się większą ilością swobód i praw niż osoby tymczasowo aresztowane. Dlatego też, stosowanie tymczasowego aresztowania zawsze powinno być dokonywane w sposób rozważny i przy rzetelnie przeprowadzonej analizie sprawy wykazującej, że tylko rzeczony środek zapobiegawczy może zabezpieczyć prawidłowy tok postępowania.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
W razie wydania, w związku z przeprowadzonym postępowaniem karnym wyroku skazującego, na poczet orzeczonej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności, w tym tymczasowego aresztowania. Przy czym jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równy się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności, dwóm dniom kary ograniczenia wolności lub dwóm dziennym stawkom dziennym.
Jeżeli w sprawie, w której zastosowane zostało tymczasowe aresztowanie zapadł wyrok uniewinniający, osobie pozbawionej wolności przysługiwać będzie odszkodowanie i zadośćuczynienie. W tej sytuacji należy wykazać, że zastosowanie przedmiotowego środka zapobiegawczego było „niewątpliwie niesłuszne”. Przyjmuje się, że prawomocne uniewinnienie jest podstawą do stwierdzenia, że wcześniej zastosowane tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne. Zasada ma zastosowanie, bez względu na to, czy podstawą tego ustalenia jest stwierdzenie, że przestępstwa w ogóle nie popełniono, czy też, że popełnił je ktoś inny, bądź stało się tak dlatego, że nie zdołano zebrać dostatecznych dowodów winy.