Czy jako stronie postępowania grozi mi odpowiedzialność karna za składanie fałszywych zeznań?
Dowód z przesłuchania stron postępowania jest dowodem posiłkowym, przeprowadzanym przez sąd tylko wtedy, gdy po przeprowadzeniu innych dowodów lub w ich braku pozostały nadal do wyjaśnienia fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (z wyjątkiem spraw o rozwód lub separację, gdzie przesłuchanie stron jest obowiązkowe).
Przed rozpoczęciem przesłuchania sąd pouczy Cię o obowiązku zeznawania prawdy, jednak pominie pouczenie o grożącej za składanie fałszywych zeznań odpowiedzialności karnej.
Oznacza to, że złożone w ten sposób zeznania nie będą mogły stanowić podstawy odpowiedzialności za przestępstwo składania fałszywych zeznań.
Niemniej jednak, powinieneś zeznawać prawdę, bowiem – jeżeli fakty nie zostaną dostatecznie wyjaśnione – Ty albo Twój przeciwnik procesowy możecie być przesłuchani ponownie przez sąd, tym razem jednak po odebraniu przyrzeczenia i pouczeniu o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań.
Zeznanie nieprawdy może wówczas doprowadzić do uznania Cię winnym popełnienia przestępstwa składania fałszywych zeznań, natomiast nagła zmiana prezentowanego stanowiska, w związku z pojawieniem się zagrożenia odpowiedzialności karnej, może znacznie osłabić lub nawet wykluczyć Twoją wiarygodność.
Zobacz: Jakie prawa ma obywatel przed sądem?
Czy jako świadek muszę mówić prawdę i odpowiadać na wszystkie pytania sądu?
Jako świadek jesteś zobowiązany do mówienia w sądzie wyłącznie prawdy. Przed przesłuchaniem zostaniesz uprzedzony przez sąd o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań – za mówienie nieprawdy lub zatajenie prawdy grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
Ponadto może zostać odebrane od Ciebie przyrzeczenie, o treści: „świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, że będę mówił szczerą prawdę, niczego nie ukrywając z tego, co mi jest wiadome”. Nawet gdy sąd nie odbierze od Ciebie przyrzeczenia, i tak jesteś zobowiązany mówić prawdę, pod groźbą odpowiedzialności karnej.
Masz możliwość odmowy złożenia zeznań, jeżeli jedną ze stron jest Twój małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty lub osoba pozostająca w stosunku przysposobienia. Prawo to nie przysługuje Ci jedynie w sprawach o prawa stanu, czyli dotyczących stosunków małżeńskich oraz między rodzicami a dziećmi, z wyjątkiem spraw o rozwód.
Ponadto, masz możliwość odmówić odpowiedzi na zadane pytanie, jeżeli odpowiedź ta mogłaby narazić Ciebie albo Twoich bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową.
Możesz również odmówić odpowiedzi na pytanie, gdy wiązałoby się to ze złamaniem istotnej tajemnicy zawodowej.
Zobacz serwis: W sądzie
Tekst pochodzi z poradnika wydanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości: "Obywatel w postępowaniu cywilnym" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.