Sąd okręgowy czy rejonowy?
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżoną jest właściwość sądów okręgowych.
Sąd okręgowy - wartość przedmiotu sporu
Obecnie do właściwości sądów okręgowych należą sprawy o:
- prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia;
- roszczenia wynikające z Prawa prasowego;
- prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym;
- wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni;
- uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną;
- odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem;
- roszczenia wynikające z naruszenia praw przysługujących na mocy przepisów o ochronie danych osobowych.
Do jakiego sądu pozew - zmiany
Zmianę progu wartości przedmiotu sporu, decydującej o właściwości rzeczowej sądu okręgowego zakłada projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego.
Po zmianach sądy okręgowe mają rozpoznawać sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
„Dotychczasowy próg wartość przedmiotu sporu decydującej o właściwości rzeczowej sądu okręgowego obowiązuje od 5 lutego 2005 r., zatem ponad 16 lat. W międzyczasie Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, a wszelkie współczynniki gospodarcze, w tym wartość PKB oraz wysokość przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, istotnie wzrosła. Na przestrzeni tych kilkunastu lat zachodziły też naturalne procesy inflacyjne, które w sposób stanowczy przełożyły się na ceny dóbr i usług, co sprawiło, że dotychczas ustalony próg właściwości rzeczowej stracił na aktualności” – czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Podwyższenie wartości przedmiotu sporu, która stanowi o rozpoznaniu sprawy przez sąd okręgowy jako właściwy rzeczowo w pierwszej instancji uzasadniono również stale rosnąca dynamiką wzrostu wpływu spraw do sądów okręgowych. Jednocześnie zauważalne jest zmniejszenie tej dynamiki w odniesieniu do sądów rejonowych.
Zmiana ta zgodnie z założeniami – będzie miała zastosowanie tylko do spraw wpływających po dniu wejścia w życie ustawy. Ustawa (poza wyjątkami) ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
W uzasadnieniu wskazano również na brak przesłanek dla pozostawiania wszystkich spraw o uzgodnienie treści księgo wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w sądach rejonowych. „Wartość przedmiotu sporu w tych sprawach jest na ogół duża, podobnie jak znaczenie zapadającego rozstrzygnięcia dla samych stron” – podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości.
Zmiany w postępowaniu cywilnym
Podniesienie progu wartości przedmiotu sporu dla właściwości sadów okręgowych to tylko jedna z projektowanych zmian. Nowelizacja przewiduje również m.in.:
- doprecyzowanie, iż pouczenie nie jest okolicznością uzasadniającą wykluczenie sędziego ze składu orzekającego; niemożliwe będzie także wykluczenie sędziego, który jeszcze nie jest członkiem składu orzekającego;
- orzekanie przez sąd z urzędu o obowiązku zapłaty odsetek;
- zmianę przesłanej uniemożliwiających rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym tak, by dotyczyły tylko sytuacji, gdy strona nie być wysłuchana;
- rozdzielenie pouczeń udzielanych stronom na pierwszym etapie postępowania od pouczeń, które wymagane są w razie skierowania sprawy na posiedzenie przygotowawcze;
- możliwość skierowania sprawy na posiedzenie niejawne, jeżeli w danej sprawie nie udało się rozwiązać sporu w sposób ugodowy, a zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy;
- zmiany w planie rozprawy, który nie będzie musiał zawierać kolejności i terminu przeprowadzenia dowodów oraz roztrząsania wyników postępowania dowodowego.;
- możliwość sporządzenia uzasadnienia postanowienia podlegającego zaskarżeniu wydanego na posiedzeniu niejawnym, nawet jeśli strona nie złoży o to wniosku.
- zmiany w zakresie zażaleń: jeżeli przepis szczególny przewiduje, że stronie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu i nie określa przy tym, jaki sąd ma je rozpoznać, ma ono podlegać rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji; na postanowienia, których przedmiotem jest sprostowanie lub wykładania orzeczenia albo ich odmowa również będzie przysługiwało zażalenie do sądu drugiej instancji;
- dodaniu przesłanki, zgodnie z którą w przypadku braku miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć będzie sąd opiekuńczy ostatniego miejsca jej pobytu;
- rozpatrywaniu zażaleń na postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia przez sąd wyższego szczebla.
Podstawa prawna:
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (etap legislacyjny: konsultacje publiczne)