Przedmiot postępowania
Postępowanie pojednawcze wszczyna się jeszcze przed wniesieniem pozwu lub wniosku do sądu. Jest ono tańsze i krótsze od postępowania „zwykłego”, a przez to korzystniejsze dla wierzyciela i jak i dłużnika. Nie jest to postępowanie, które można przeprowadzić w każdej ze spraw - dotyczy tylko tych, w których strony mogą swobodnie dysponować swymi prawami. Sprawy dotyczące praw majątkowych jak i niemajątkowych (np. dobra osobiste), rozpatrywane w procesie jak i nieprocesowe (np. opieka nad dzieckiem, dział spadku), mogą być skierowane na posiedzenie pojednawcze.
Zobacz serwis: Postępowanie sądowe
Zawezwanie do próby ugodowej
Aby zainicjować postępowanie pojednawcze należy wnieść wniosek o zawezwanie do próby ugodowej do sądu rejonowego właściwego dla przeciwnika. Wystąpienie z takim wnioskiem przerywa bieg przedawnienia roszczeń. W piśmie powinniśmy oznaczyć strony i zwięźle opisać sprawę. Następnie sąd wyznaczy posiedzenie pojednawcze, na którym strony, w obecności jednego sędziego, będą miały szansę dojść do porozumienia.
Ugoda
Zawarcie ugody zależy od woli kompromisu i wzajemnych ustępstw stron. Prowadzone są negocjacje, ale nie przeprowadza się postępowania dowodowego. Jeżeli dojdzie do zawarcia ugody, jej treść wciąga się do protokołu. Strony nie mają zupełnej dowolności jeśli chodzi o treść ugody. Podlega ona bowiem kontroli sądu pod względem zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego, sąd upewni się też czy porozumienie nie zmierza do obejścia prawa. Zatwierdzona przez sąd ugoda, w wypadku jej niewykonania, może być podstawą wszczęcia egzekucji.
Zobacz serwis: Sądy polubowne
Bez ugody
Jeżeli nie dojdzie do zawarcia ugody, postępowanie pojednawcze się kończy, a z posiedzenia sporządza się protokół. Wierzycielowi nie pozostaje wtedy nic innego jak złożyć pozew do sądu i egzekwować swe należności w zwykłym trybie.
Stawiennictwo
Nie ma obowiązku stawiennictwa, a jednak strona nieobecna musi się liczyć z negatywnymi konsekwencjami. Jeżeli to wzywający nie stawi się na posiedzenie, sąd na żądanie przeciwnika nałoży na niego obowiązek zwrotu kosztów wywołanych próbą ugodową.
Także przeciwnik, który bez usprawiedliwienia nie pojawił się na posiedzeniu, musi się liczyć z obowiązkiem pokrycia kosztów próby ugodowej, jeżeli wzywający wniesie następnie w tej sprawie pozew do sądu.