Powództwo wzajemne jest powództwem, które może wytoczyć pozwany przeciwko powodowi w tym samym procesie. Wytoczenie powództwa wzajemnego jest swego rodzaju kontr-żądaniem skierowanym przeciwko pierwotnemu powodowi i może stanowić sposób obrony pozwanego. Powództwo to ma samodzielny byt, co przejawia się m.in. w tym, że można dochodzić powództwem wzajemnym roszczenia przewyższającego powództwo pierwotnego powoda.
Zgodnie z art. 204 § 1 kodeksu postępowania cywilnego powództwo wzajemne jest dopuszczalne, jeżeli roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia.
Powództwo jest w związku z roszczeniem powoda opiera się na tym samym stanie faktycznym. Natomiast z potrąceniem mamy do czynienia, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
Powództwo wzajemne można wytoczyć bądź w odpowiedzi na pozew, bądź oddzielnie, nie później jednak niż na pierwszej rozprawie, albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Pozew wzajemny wnosi się do sądu pozwu głównego. Jeśli jednak pozew wzajemny podlega według przepisów o właściwości rozpoznaniu przez sąd okręgowy, a sprawa wszczęta była w sądzie rejonowym sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego.
W sytuacji powództwa wzajemnego rzeczą sądu jest rozstrzygnięcie o zasadności każdego powództwa i w przypadku stwierdzenia, że są w całości lub w części zasadne zasądzenie na rzecz każdego z powodów odpowiedniej sumy od strony przeciwnej. Natomiast potrącenie (art. 498 kc) może być dokonane, jeżeli strona, która chce z tej instytucji skorzystać podniesie stosowny zarzut zarzut potrącenia.
Jeśli sąd stwierdzi brak przesłanek do rozpoznawania powództwa wzajemnego w ramach wszczętego postępowania pierwotnego powinien postąpić z pozwem wzajemnym jak ze zwykłym pozwem a więc wyłączyć go do osobnej sprawie w osobnym procesie.
Od pozwu wzajemnego pobiera się cały wpis odpowiedni dla danego rodzaju pozwu wzajemnego (czyli najczęściej wpis stosunkowy).
Źródło: www.forum.prawnikow.pl