Rozprawy sądowe online – jak funkcjonują?
Funkcjonowanie rozpraw online w poszczególnych apelacjach obecnie oraz po pandemii było w ostatnim czasie przedmiotem licznych interpelacji poselskich. Pytano w nich m.in. o to czy strony i pełnomocnicy są każdorazowo informowani o możliwości przeprowadzenia rozprawy w taki sposób i czy takie rozwiązania będą kontynuowane po pandemii.
Rozprawy online – podstawa prawna
W odpowiedzi na interpelację poselską nr 19352 udzieloną 8 marca 2021 r. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Anna Dalkowska poinformowała, iż przeprowadzanie rozpraw sądowych w sprawach cywilnych w formie wideokonferencji, wiąże się ściśle z regulacją prawną zawartą w przepisie art. 15 zzs1pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020r. poz. 1842 ze zm.) (dalej: ustawa COVID-19).
Rozprawy online a COVID-19
„Zgodnie z tym przepisem w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego rozprawę lub posiedzenie jawne przeprowadza się przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, z tym że osoby w nich uczestniczące nie muszą przebywać w budynku sądu, chyba że przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego bez użycia powyższych urządzeń nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla życia lub zdrowia osób w nim uczestniczących. Przepis powyższy wprowadzony został na mocy art. 46 pkt 21 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020r. poz. 875) i obowiązuje od dnia 16 maja 2020 r.” czytamy w odpowiedzi na interpelację.
Ponadto w piśmie podkreślono, iż omawiany przepis nie przewiduje bezwzględnego obowiązku przeprowadzenia rozprawy lub posiedzenia w formie zdalnej.
„Sąd może również przeprowadzić rozprawę w formie tradycyjnej w przypadku uznania braku nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nim uczestniczących albo skorzystać z możliwości zarządzenia przeprowadzenia posiedzenia niejawnego na warunkach ustalonych w art. 15 zzs1 pkt 2) ustawy COVID-19” – podkreśliła Dalkowska.
Poinformowała też, iż zgodnie z art. 15zzs ustawy COVID-19 to sąd podejmuje decyzję o przeprowadzeniu rozprawy lub posiedzenia jawnego w formie wideokonferencji, mając na uwadze względy bezpieczeństwa wskazujące na istnienie nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób uczestniczących w tych czynnościach.
„Przepisy ustawy nie zawierają wymogu każdorazowego informowania stron i uczestników postępowania o możliwości przeprowadzenia rozprawy lub posiedzenia jawnego w formie wideokonferencji. Prawna możliwość takiej formy czynności sądowych przewidziana jest w ustawie, o czym strony nie muszą być dodatkowo informowane” – możemy przeczytać w odpowiedzi.
Rozprawa online – planowane zmiany
Na podstawie art. 15zzs1ustawy COVID-19 zasada przeprowadzania rozpraw w formie zdalnej obowiązywać będzie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich.
Czy będzie kontynuowana?
„W Sejmie procedowany jest projekt ustawy o zmianie ustawy k.p.c. i niektórych innych ustaw UD 148 (druk sejmowy nr 899), który wzmacnia zasadę odbywania rozprawi posiedzeń jawnych w formie odmiejscowionej (zdalnej). Projekt przewiduje skreślenie w art. 15zzs1 pkt 1 formuły wskazującej na możliwość odstąpienia od rozprawy zdalnej w przypadku braku nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób uczestniczących (skreśla się: „chyba że przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego bez użycia powyższych urządzeń nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nim uczestniczących”). Projekt nie przewiduje modyfikacji w zakresie czasu obowiązywania rozwiązań. Regulacja, która stanowi o stosowaniu wprowadzonych rozwiązań w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich (art. 15zzs1 zdanie pierwsze) – pozostaje bez zmian” – poinformowano.