Udzielenie przez Sąd zabezpieczenia roszczenia odbywa się na wniosek, złożony w ramach toczącej się sprawy, lub jeszcze przed złożeniem pozwu. Następuje ono poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania (art. 755 kodeksu postępowania cywilnego - k.p.c.). W sprawach frankowych zabezpieczenie następuje najczęściej poprzez: wstrzymanie spłaty rat kredytu, czy też zakazanie bankowi wypowiedzenia umowy kredytu.
Dla uzyskania zabezpieczenia wymagane jest uprawdopodobnienie roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia (art. 7301 § 1 i 2 k.p.c.).
Uprawdopodobnienie roszczenia o ustalenie nieważności sprowadza się do wykazania zawarcia w umowie kredytowej klauzul niedozwolonych, skutkujących nieważnością umowy. Argumentację w tym zakresie mogą wesprzeć liczne wyroki zapadłe w ostatnim czasie przeciwko bankom, a stwierdzające nieważność umów kredytowych, właśnie ze względu na istnienie w ich treści klauzul abuzywnych.
Uprawdopodobnienia wymaga także roszczenie o zasądzenie świadczenia nienależnego. W tym celu, najlepiej podeprzeć się zaświadczeniem z banku o dotychczasowych spłatach kredytu, lub samodzielnym wyliczeniu roszczenia, polegającym w całości na wydanym przez bank zaświadczeniu. Skoro bowiem umowa kredytowa jest nieważna, to wszystkie świadczone dotychczas przez kredytobiorców na rzecz banku raty, stanowią dla banku świadczenie nienależne. Zostało ono bowiem uzyskane bez podstawy prawnej.
Drugą przesłanką udzielenia zabezpieczenia roszczenia, jest interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. W świetle art. 7301 § 2 k.p.c. istnieje on, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia, lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania. W tego typu sprawach, najwyższa szansa na udzielenie przez Sąd zabezpieczenia roszczenia zachodzi wobec banków mających problemy finansowe. W takim przypadku zachodzi bowiem realna obawa, że wykonanie orzeczenia w przyszłości będzie utrudnione bądź niemożliwe. Jako przykład można wskazać Getin Noble Bank S.A., który jest w trakcie realizacji planu naprawczego.
Ryzyko niewypłacalności banku można wyprowadzić także z faktu wielości spraw wniesionych przeciwko danemu bankowi w podobnych sprawach. Nie należy bowiem lekceważyć tego, że ryzyka i koszty, na które został narażony sektor bankowy w związku z upadkiem umów kredytowych waloryzowanych do CHF sprawiają, iż istnieje poważne niebezpieczeństwo, że skala obecnego zjawiska, w obliczu kierowanych roszczeń w sprawach frankowych, może spowodować niewypłacalność wielu banków.
Powyższe wnioski można wyciągnąć także nawet w oparciu o aktualną, ogólną sytuację całego sektora bankowego. Zła kondycja finansowa wywołana jest nie tylko pandemią koronawirusa, ale także licznymi sankcjami nakładanymi na banki przez Prezesa UOKiK. Niektóre z banków zaczęły nawet zawiązywać dodatkowe rezerwy na portfele kredytów frankowych (m. in. mBank S.A., Millennium S.A., Santander Bank Polska S.A.).
Wartym dodania jest, iż w ostatnim czasie, coraz więcej Sądów przychyla się do wniosków kredytobiorców i udziela zabezpieczeń. Dla przykładu wymienić należy choćby: postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6.08.2019 r. (XXV C 355/18), postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16.04.2020 r. (I C 606/20, niepubl.), postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 09.04.2020 r. (XII C 174/20, niepubl.), postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 6.05.2020 r. (XII C 988/19, niepubl.), postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 10.01.2020 r. (XVIII C 2186/19, niepubl.), postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 18.02.2020 r. (I C 70/20, niepubl.). W powyższych sprawach, Sądy udzieliły kredytobiorcom zabezpieczenia roszczeń na czas trwania procesu w ten sposób, że wstrzymały obowiązek dokonywania przez kredytobiorców spłat rat kredytu do uprawomocnienia się wyroku w sprawie frankowej. Dodatkowo, Sądy zakazały bankom wypowiedzenia umów kredytowych.
Uwzględniając powyższe rozważania należy dojść do przekonania, że zawieszenie spłaty rat na czas toczącego się procesu nie jest niemożliwe - jest realne. Instytucja zabezpieczenia roszczenia w sprawach frankowych może stanowić istotne ułatwienie dla kredytobiorców w dobie wzrostu kursu waluty oraz pomoc w podreperowaniu budżetu. Mając zaś na uwadze fakt, iż sądy coraz częściej przychylają się do argumentacji kredytobiorców i uwzględniają tego typu wnioski – czego przykładem są przywołane wyżej postanowienia - warto skorzystać z tego rozwiązania i zwrócić się do profesjonalisty o pomoc prawną, w celu należytego przygotowania wniosku o zabezpieczenie roszczenia.
Paulina Piekarska, radca prawny